Chỉ số ROE là gì? Công thức cho những nhà đầu tư thông thái

Chỉ số ROE giúp các nhà đầu tư có thể đo lường được khả năng sử dụng vốn hiệu quả của công ty. Tuy nhiên không phải ai cũng biết cách sử dụng chỉ số này sao cho hợp lý. Việc này có thể dẫn đến những quyết định sai lầm trong quá trình đầu tư.

Chỉ số ROE là gì?

Chỉ số ROE (hay là Return On Equity) được hiểu là tỷ suất lợi tức trên vốn chủ sở hữu. Đây là một chỉ số đo lường cho biết mỗi đồng vốn bỏ ra thu lại bao nhiêu lợi nhuận. Bởi vậy, ROE cao đồng nghĩa với vốn chủ sở hữu được sử dụng hiệu quả và giá trị cổ đông được sử dụng tối ưu.

Đối với những nhà đầu tư, ROE là một chỉ số không thể bỏ qua. Chỉ số này cho thấy mức độ hiệu quả của những khoản đầu tư của họ tại công ty và sức khỏe của doanh nghiệp. Qua chỉ số này, các nhà đầu tư còn có thể so sánh được sức khỏe của các doanh nghiệp thuộc cùng một ngành, thị trường.

Công thức xác định chỉ số ROE

ROE = (Lợi nhuận sau thuế ➗Vốn chủ sở hữu bình quân) x 100%

Trong đó:

• ROE: Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (đơn vị tính: %)
• Lợi nhuận sau thuế: Số thu nhập, chi phí ròng và thuế (lợi nhuận ròng)
• Vốn chủ sở hữu bình quân: Trung bình cộng của vốn chủ sở hữu đầu kỳ và cuối

Ví dụ: Công ty A có vốn chủ sở hữu tại thời điểm đầu năm là 5 tỷ, cuối năm là 6 tỷ. Lợi nhuận sau thuế năm vừa rồi của công ty là 1 tỷ. Như vậy, vốn chủ sở hữ bình quân là 5,5 tỷ và ROE là 18.2%. Như vậy, mỗi đồng vốn chủ sở hữu, công ty A tạo ra được 0.182 đồng lợi nhuận.

Ý nghĩa của chỉ số ROE

• Chỉ số ROE càng cao thì cho thấy khả năng sử dụng vốn càng hiệu quả. Các cổ phiếu có tỷ suất cao thường được ưa chuộng. Đồng thời, các cổ phiếu có giá cao cũng thường có ROE cao.
• Tỷ suất lợi tức trên vốn chủ sở hữu thấp thường cho thấy hiệu quả sử dụng vốn kém. Từ đó, không thu hút được các nhà đầu tư.
• Tuy nhiên để đánh giá chỉ số ROE là cao hay thấp thì cần phân tích sâu hơn. Đối với một doanh nghiệp, tùy thuộc vào mức độ trung bình của ngành nghề mà tỷ số sẽ có mức đánh giá khác nhau.
• Nếu tỷ suất lợi tức trên vốn chủ sở hữu nhỏ hơn lãi vay ngân hàng thì lợi nhuận được tạo sẽ chỉ đủ trả lãi ngân hàng. Nếu tỷ suất này lớn hơn lãi vay ngân hàng thì cần đánh giá về khả năng tăng ROE của doanh nghiệp trong tương lai.
• Chỉ số ROE tăng có nghĩa là doanh nghiệp đang sử dụng vốn hiệu quả hơn trước đây. Ngược lại nếu tỷ suất giảm thì hiệu quả sử dụng vốn đã kém đi. Một công ty hoạt động tốt sẽ duy trì ROE ở mức 15% tăng dần trong ít nhất ba năm.

Những lưu ý với chỉ số ROE cao

Đôi khi, thu nhập ròng cực lớn so với vốn chủ sở hữu và chỉ số ROE cực cao cho thấy doanh nghiệp mạnh. Song, nếu do tài khoản vốn chủ sở hữu nhỏ hơn thu nhập ròng dẫn đến ROE cực cao thì sẽ xuất hiện rủi ro. Một số nguyên nhân có thể kể đến:

Lợi nhuận không nhất quán:

Rủi ro đầu tiên có thể xuất hiện bắt nguồn từ lợi nhuận không nhất quá. Một công ty A nếu không nhận được lãi trong vài năm. Công ty A ghi nhận những khoản lỗ hàng năm này trên bảng cân đối kế toán trong phần vốn chủ sở hữu là “lỗ giữ lãi”. Sau vài năm, nếu công ty quay lại làm ăn thuận lợi và có lãi. Mẫu số trong tính toán ROE có giá trị rất nhỏ và dẫn đến tỷ số ROE sẽ cực cao.

Dư nợ:

Dư nợ là vấn đề tiềm ẩn thứ hai khiến mức ROE cao. Trường hợp công ty A vay nặng lãi thì ROE có thể tăng vì vốn chủ sở hữu bằng tài sản trừ đi nợ. Đối với dư nợ, nếu số nợ công ty càng lớn thì vốn chủ sở hữu sẽ càng giảm.

Thu nhập ròng âm:

Vấn đề cuối cùng là mức ROE cao giả tạo. Điều này có thể do thu nhập ròng âm và vốn chủ sở hữu âm. Do đó, không nên tính tỷ suất ROE đối với những công ty có lỗ ròng và âm vốn chủ sở hữu.

Hãy lưu ý mức ROE cực cao hoặc cực âm là dấu hiệu doanh nghiệp đó cần phân tích đa chiều và thận trọng.

Lợi thế của việc tính chỉ số ROE

Việc xác định chỉ số ROE sẽ đem đến một số lợi thế:

• Thứ nhất, chỉ số ROE phác thảo được tỷ lệ phần trăm lợi nhuận thu được từ vốn chủ sở hữu của các cổ đông một cách rõ ràng.
• Thứ hai, chỉ số này so sánh “sức khỏe” của doanh nghiệp. Từ đó, chỉ số này cho thấy hiệu suất của các khoản đầu tư cổ phiếu. Điều này mang tính quyết định đến chiến lược đầu tư trong tương lai.

Hạn chế của chỉ số ROE

Bên cạnh những lợi thế, ROE vẫn tồn tại một số hạn chế như:

• Trong trường hợp một doanh nghiệp trẻ yêu cầu vốn cao ở giai đoạn đầu. Điều này có thể dẫn đến ROE thấp và gây ra những hiểu lầm cho các nhà đầu tư.
• Sự không ổn định của chỉ số do lợi nhuận bất thường. Ví dụ ngành bất động sản phụ thuộc nhiều vào tiến độ bàn giao dự án nên lợi nhuận không ổn định. Từ đó, dẫn đến ROE không ổn định.
• ROE chịu chi phối của một số lưu ý kế toán khác nhau dẫn đến thiếu một số kết quả như tăng tuổi thọ dự án, giảm tỷ lệ khấu hao…