Kinh tế | 31/10/2023
Chỉ số GNP là gì? Cách tính và ý nghĩa đối với nền kinh tế
Chỉ số GNP – Gross National Product là một chỉ số quan trọng được nhiều người quan tâm khi nghiên cứu kinh tế vĩ mô. Trên thực tế, có rất nhiều người bị nhầm lẫn giữa hai chỉ số GNP và GDP. Trong bài viết này, DNSE sẽ giải thích cho bạn chi tiết GNP là gì. Và những vấn đề xoay quanh chủ đề này nhé.
GNP là gì?
GNP là viết tắt của Gross National Product, có nghĩa là tổng sản phẩm quốc gia. Nó được hiểu là tổng giá trị của các dịch vụ, sản phẩm cuối cùng mà công dân của một đất nước làm ra ở cả trong và ngoài nước. Tổng sản phẩm để tính GNP không phải là sản phẩm trung gian, mà nó là sản phẩm cuối cùng được tiêu thụ trực tiếp bởi người tiêu dùng. GNP được các cơ quan Chính phủ tính toán và chia sẻ dữ liệu lẫn nhau. Nó được công bố theo chu kỳ quý hoặc năm.
Ví dụ: Anh A là công dân Việt Nam mở một công ty thực phẩm X Food tại Thái Lan. Như vậy, lợi nhuận sau thuế của X Food sẽ được tính vào GNP của Việt Nam. Đồng thời, thu nhập của các nhân viên có quốc tịch Việt Nam bên trong công ty X Food cũng được tính vào GNP của Việt Nam.
Phân loại tổng sản phẩm quốc gia
Chúng ta có hai hình thức phân loại GNP như sau:
- GNP danh nghĩa (GNPn): Cho biết tổng sản phẩm quốc dân sản xuất trong một thời kỳ, được tính theo giá cả hiện hành.
- GNP thực tế (GNPr): Cho biết tổng sản phẩm quốc dân sản xuất trong một thời kỳ, được tính theo giá cố định.
Công thức tính tổng sản phẩm quốc gia – GNP
GNP là chỉ số quan trọng để đánh giá sự phát triển của một nền kinh tế. Có rất nhiều cách để tính GNP, nhưng thông dụng nhất là cách tính GNP theo quan điểm chi tiêu xã hội. Với cách tính này, GNP được tính là chi tiêu của mỗi cá nhân cũng như nhà nước, cán cân xuất nhập khẩu, thu nhập quốc nội và tài sản nước ngoài.
Cụ thể, công thức như sau:
GNP = C + I + G + (X-M) +NR
Trong đó:
- C: Chi phí tiêu dùng cá nhân
- I: Tổng đầu tư cá nhân quốc nội
- X: Kim ngạch xuất khẩu ròng của hàng hóa và dịch vụ
- M: Kim ngạch nhập khẩu ròng của hàng hóa và dịch vụ
- NR: Thu nhập ròng từ các tài sản nước ngoài.
Ví dụ: Năm 2021, Việt Nam báo cáo lần lượt các khoản chi tiêu trong năm lần lượt là:
- Chi tiêu hộ gia đình: 50 tỷ
- Chi tiêu chính phủ: 100 tỷ
- Tổng đầu tư: 50 tỷ
- Xuất khẩu: 300 tỷ
- Nhập khẩu: 200 tỷ
- Thu nhập ròng từ nước ngoài: 100 tỷ
Như vậy, GNP được tính bằng:
GNP = 50 + 100 + 50 + (300 – 200) + 100 = 400 ((tỷ)
GDP và GNP khác nhau như thế nào?
Để so sánh được điểm khác biệt giữa GDP và GNP, trước hết, các bạn cần hiểu rõ khái niệm GDP là gì.
GDP hay tổng sản phẩm quốc nội là tổng giá trị thị trường của hàng hóa, dịch vụ cuối cùng được sản xuất trong lãnh thổ của một quốc gia. Về cơ bản, GNP và GDP khác nhau ở 5 khía cạnh cơ bản sau:
| So sánh | GDP | GNP |
| Tên gọi | Gross Domestic Product – Tổng sản phẩm quốc nội | Gross National Product – Tổng sản phẩm quốc gia |
| Định nghĩa | GDP là toàn bộ giá trị từ các thành phần kinh tế hoạt động trong lãnh thổ một quốc gia tạo ra. Nó bao gồm các thành phần kinh tế trong và ngoài nước hoạt động trên quốc gia đó. | GNP là toàn bộ tài sản do công dân mang nước tịch nước đó sản xuất ra (cả trong và nước ngoài). |
| Phạm vi lãnh thổ | Trong 1 quốc gia/ lãnh thổ | Nhiều quốc gia/ lãnh thổ |
| Công thức tính | GDP = C + I + G + NX(NX: xuất khẩu ròng của nền kinh tế) | GNP = C + I + G + (X – M) +NR |
| Tính ứng dụng | Được quốc gia sử dụng để tính và đánh giá bình quân đầu người. | Được ngân hàng thế giới sử dụng để tính, đánh giá và so sánh GNP của các quốc gia. |
Ví dụ: Một công dân A, người Việt Nam đi xuất khẩu lao động tại Nhật Bản. Thu nhập của anh A được tính vào GDP của nước Nhật. Tuy nhiên, thu nhập này lại được tính vào GNP của Việt Nam.
Mối quan hệ giữa GNP và GDP là gì?
Mối quan hệ giữa GNP và GDP được phản ánh qua công thức:
GNP = GDP + NIA
Trong đó:
- NIA: Thu nhập ròng từ nước ngoài. NIA được tính bằng công thức sau:
NIA = Thu nhập ròng từ các yếu tố xuất khẩu – Thu nhập ròng từ các yếu tố nhập khẩu
Ví dụ: Kinh tế Việt Nam năm 2021 có GDP đạt 300 tỷ, thu nhập ròng từ nước ngoài trong năm 2021 là 100 tỷ. Như vậy GNP năm 2021 của Việt Nam được tính bằng:
GNP = 300 + 100 = 400 tỷ
Bảng GNP và GDP của Việt Nam từ 2010 – 2020
| Năm | GNP | GDP |
| 2010 | 111,512,775,000 | 115,931,749.70 |
| 2011 | 149,569,185,000 | 135,539,438.56 |
| 2012 | 149,569,185,000 | 155,820,001.92 |
| 2013 | 163,884,761,000 | 171,222,025.12 |
| 2014 | 177,360,648,000 | 186,204,652.92 |
| 2015 | 183,320,503,000 | 193,241,108.71 |
| 2016 | 196,686,612,000 | 205,276,172.13 |
| 2017 | 207,929,413,166 | 223,779,865.82 |
| 2018 | 231,476,280,000 | 245,213,686.37 |
| 2019 | 246,721,274,077 | 261,921,244.84 |
| 2020 | 256,920,558,288 | 271,158,442.45 |
Ý nghĩa của chỉ số GNP đối với nền kinh tế
GNP là một trong những chỉ số quan trọng giúp chúng ta có thể đánh giá quy mô, sự phát triển của nền kinh tế. Cụ thể như sau:
- GNP đóng vai trò là thước đo giúp chúng ta biết đánh giá tình hình phát triển kinh tế của một quốc gia/ vùng lãnh thổ.
- Chỉ số GNP thực tế giúp chúng ta biết được thu nhập, mức sống và sự phát triển của một quốc gia. Trong khi đó, GNP danh nghĩa giúp các nhà kinh tế hoạch định được chính sách cải thiện thu nhập, mức sống của quốc gia đó.
Kết luận
Trên đây là những thông tin tổng quan về chỉ số GNP – tổng thu nhập quốc gia. Có thể nói, GNP luôn là một trong những chỉ tiêu kinh tế cực kỳ quan trọng giúp chúng ta có thể nhìn nhận, đánh giá các vấn đề đang tồn tại về quốc gia đó. Mong rằng, qua bài viết trên, bạn đã có những kiến thức tổng quan nhất về chỉ số GNP. Và đừng quên theo dõi DNSE để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác nhé.
