Lãi kép là gì? Sức mạnh không tưởng của lãi suất kép

Lãi kép (hay lãi suất kép) thường được biết đến khi gửi tiền vào ngân hàng, cụ thể là chỉ thị tái tục cả gốc lẫn lãi. Tuy nhiên, trong đầu tư thì lãi suất kép là một “công cụ” hữu hiệu giúp gia tăng lợi nhuận cũng như tài sản hiệu quả. 

Lãi kép là gì? 

Lãi suất kép (Compound Interest) hay còn gọi tắt là lãi kép,  được hiểu đơn giản là “lãi mẹ đẻ lãi con”, tức là sau khi nhận được tiền lãi bạn sẽ tái tiết kiệm hoặc đầu tư để nhận về mức lãi có giá trị cao hơn ở các chu kỳ sau..

Khi lãi phát sinh cộng dồn vào vốn gốc ban đầu càng nhiều thì số tiền lãi của chu kỳ sau càng cao. Yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến lãi suất kép chính là thời gian và lãi suất tiền gửi (đối với tiết kiệm) hoặc tỷ suất sinh lời (đối với đầu tư).

Mấu chốt của lãi kép để “lãi mẹ đẻ lãi con” là thời điểm đầu tư và lãi suất. Gửi tiết kiệm lãi suất kép là một trong những cách gửi tiết kiệm có lợi nhất, sự tính toán khéo léo giúp con số tăng lên kể.

Theo thống kê của tạp chí Forbes, tổng tài sản của tỷ phú Warren Buffett năm 2021 là 96 tỷ USD, đứng thứ 6 thế giới. Bí mật của nhà đầu tư luôn đứng trong top 10 người giàu nhất thế giới trong suốt nhiều năm chính là: tiền đẻ ra tiền.

Khi được hỏi về bí kíp làm giàu, vị tỷ phú này đã trả lời: Tôi nghĩ rằng ba yếu tố đã tạo nên sự thành công của tôi: Những cơ hội tuyệt vời ở đất nước Mỹ, gene tốt có thể sống lâu và LÃI KÉP. Với lãi suất kép trung bình khoảng 20%/ năm thì sẽ biến 1.000 USD thành 350.000.000 USD! Một con số khổng lồ!

Lãi mẹ đẻ lãi con là gì?

Lãi mẹ đẻ lãi con là một sản phẩm của cách tính lãi suất dựa trên lãi kép. Thep đó, số tiền lãi người gửi tiết kiệm hoặc ngoại vậy nhận được trong kỳ tính lãi này sẽ công dồn vào số tiền gốc để tiếp tục sinh lãi trong kỳ tính tính lãi tiếp theo. Số tiền sinh ra từ lãi kép tăng trưởng theo cấp số nhân nên có khả năng “sinh đôi” tăng trưởng rất nhanh so với cách tính lãi đơn thông thường.

Công thức tính lãi kép

Hầu như mọi thứ liên quan đến tài chính đều có công thức và quy luật. Sau đây là công thức tính lãi suất kép:

 

Trong đó:

• FV – Future Value: Giá trị tương lai hay Tổng số tiền bạn sẽ nhận được khi tái tiết kiệm/đầu tư.
• PV – Present Value: Giá trị hiện tại hay Tổng số tiền hiện tại của bạn khi bắt đầu gửi tiết kiệm hoặc đầu tư.
• i – Interest Rate: Lãi suất trong kỳ.
• n – Number of terms: Số kỳ tính lãi, thường được tính với đơn vị là Năm.

Sức mạnh của lãi suất kép

Nhà khoa học lỗi lạc Albert Einstein từng nhận xét: “Lãi suất kép là kỳ quan thứ 8 của thế giới và là phát minh vĩ đại nhất của con người.”

Khi được hỏi: “Điều gì khiến ngài trở thành một trong số những người giàu có nhất thế giới?” – Warren Buffett đã trả lời rằng:

• Thứ nhất, nước Mỹ có những cơ hội tuyệt vời
• Thứ hai, nhờ gene tốt, ông có thể sống lâu
• Thứ ba, sức mạnh của lãi suất kép

Qua nhận xét và lời thoại của 2 nhân vật trên, ta có thể thấy lãi suất kép thực sự có sức hút và sức mạnh to lớn. Hãy cùng xem xét ví dụ sau:

Giả sử, bạn đầu tư với 2 kịch bản cùng một mức lãi suất cố định là 10%/năm.

• Kịch bản 1: Bạn sẽ tiết kiệm (hoặc đầu tư) với số vốn ban đầu là 10.000.000 đồng, và khi nhận được lãi bạn sẽ TÁI tiết kiệm/đầu tư số tiền này cho chu kỳ tiếp theo.
• Kịch bản 2: Bạn bắt đầu tiết kiệm/đầu tư với số vốn là 100.000.000 (gấp 10 lần so với kịch bản #1) và sau khi nhận tiền lãi bạn sẽ KHÔNG tái tiết kiệm hoặc đầu tư.

Ta có bảng thống kê về tổng tài sản của mỗi kịch bản như sau:

Thời gian	Kịch bản 1	Kịch bản 2
	Công thức tính lãi FV = 10tr. x (1+10%)n	Công thức tính lãi  100tr. x 10%=10tr./năm
Năm 1	11.000.000	110.000.000
Năm 2	12.100.000	120.000.000
Năm 3	13.310.000	130.000.000
…	…	…
Năm 10	25.937.424	200.000.000
Năm 20	67.274.999	300.000.000
Năm 30	174.494.022	400.000.000
…	…	…
Năm 40	452.592.555	500.000.000
Năm 50	1.173.908.528	600.000.000

Lưu ý: Kết quả ở Kịch bản #1 đã được làm tròn, không lấy phần thập phân

Với Kịch bản #1, ở những năm đầu tiên, tài sản của bạn gia tăng “rất chậm”. Năm thứ 20, và năm thứ 30 tổng tài sản của bạn bắt đầu có sự thay đổi. Tuy nhiên, năm thứ 50, lãi suất kép đã phát huy tác dụng, bạn đã hoàn toàn vượt qua tổng tài sản của Kịch bản #2 – không thực hiện tái tiết kiệm/đầu tư.

Dù bắt đầu với số vốn chỉ vỏn vẹn 10 triệu đồng, nhưng theo thời gian tổng tài sản của bạn sẽ tăng trưởng đáng kinh ngạc với lãi suất kép. Với hình thức gửi tiết kiệm, con số lãi suất 10%  có vẻ không “khả thi” vì ở Việt Nam hiếm có ngân hàng nào huy động tiền gửi với mức lãi suất cao và duy trì trong thời gian dài như vậy. 

Tuy nhiên, việc đầu tư với tỷ suất sinh lời 10%/năm là một điều hoàn toàn “khả thi”. Chúng ta hoàn toàn có thể học tập, rèn luyện, trau dồi cho mình những kiến thức và kỹ năng về đầu tư. 

Tỷ suất sinh lời được cho là ổn định của các Quỹ đầu tư trên thế giới rơi vào mức 10 – 15%/năm. Danh mục đầu tư của các Quỹ này khá đa dạng như: Chứng khoán, trái phiếu, vàng, tỷ giá ngoại hối, … 

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng, sức mạnh của lãi suất kép nằm ở chỗ gia tốc dần theo thời gian. Vì thế, đòi hỏi chúng ta cần có sự kiên trì, bền bỉ trên hành trình đầu tư của mình thì mới tận hưởng được trái ngọt.

Kênh đầu tư tiềm năng hưởng lãi suất kép

Gửi tiết kiệm ngân hàng

Đây là hình thức “đầu tư” an toàn và phổ biến nhất với đa số mọi người. Tại Việt Nam, các ngân hàng thường duy trì lãi suất mức 5 – 8%/năm. Tuy nhiên tùy thuộc vào kỳ hạn và số tiền của người gửi mà sẽ được hưởng các ưu đãi về lãi suất khác nhau.

Ngoài ra, gửi tiết kiệm ngân hàng khá linh hoạt về kỳ hạn gửi. Người gửi có thể rút tiền bất cứ khi nào cần, hoặc thay đổi chỉ thị tái tục nhằm đáp ứng thỏa mãn mọi nhu cầu của người gửi. 

Để được hưởng “lãi suất kép”, người gửi cần lưu ý lựa chọn kỳ hạn gửi là tái tục. Do đó, khi đến thời điểm đáo hạn, số tiền lãi sẽ được nhập gốc và tiếp tục gửi cho chu kỳ tiếp theo. 

Đầu tư vàng

Vàng được xem là kênh trú ẩn an toàn khi nền kinh tế có sự biến động mạnh. Tuy nhiên, quá khứ ghi nhận vàng là loại tài sản sẽ gia tăng dần giá trị theo thời gian. Cụ thể, vào 2008 mức giá thấp nhất của vàng là 21,7tr. đồng/lượng. Đến nay (tức 2023) vàng đã có thời điểm đạt đỉnh với mức giá là hơn 57tr. đồng/lượng. 

Nhiều người thường lầm tưởng khi đầu tư vàng là căn ke mua giá khi giá thấp và bán khi giá lên cao. Tuy nhiên, cách “đầu tư” này thường không mấy hiệu quả. Để hưởng lãi suất kép trong đầu tư vàng, bạn sẽ cần bỏ ra một số tiền định kỳ (hàng tháng/quý/năm) để mua vàng và tích trữ. Thời gian dài về sau, bạn sẽ tận hưởng được thành quả xứng đáng với công sức bỏ ra. 

Tuy nhiên, với mức giá cao như hiện tại, việc đầu tư vàng là không quá dễ tiếp cận với hầu hết mọi người. Đặc biệt là giới trẻ khi muốn bắt đầu tiết kiệm/đầu tư nhưng chưa có quá nhiều thu nhập.

Đầu tư chứng khoán

Đây là kênh đầu tư phổ biến và hấp dẫn nhất hiện nay, giúp nhà đầu tư gia tăng lợi nhuận bền vững. Tỷ suất sinh lời từ đầu tư chứng khoán cao hơn nhiều so với gửi tiết kiệm và đầu tư vàng. 

Ứng dụng lãi suất kép vào đầu tư chứng khoán, bạn cần tái đầu tư khoản tiền lời từ những thương vụ giao dịch trước đó thay vì rút số tiền này về tiêu sài. Một lần nữa, phương pháp này đòi hỏi bạn phải kiên trì, bền bỉ thực hiện trong khoảng thời gian dài.

Nhà đầu tư cần lưu ý, thị trường chứng khoán sẽ có những biến động khôn lường, “lợi nhuận cao đi kèm rủi ro cao”. Theo thống kê, có hơn 95% nhà đầu tư cá nhân tại thị trường Việt Nam thua lỗ hàng năm. 

Ngoài việc nghiên cứu và phân tích kỹ lưỡng trước khi đầu tư, việc tuân thủ kỷ luật giao dịch và kiểm soát cảm xúc trong đầu tư cũng rất quan trọng. Điều này giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro và tránh được những sai lầm không đáng có. 

Có rất nhiều phương pháp, trường phái đầu tư chứng khoán. Dù đầu tư theo trường phái nào đi nữa, nhà đầu tư phải lưu ý rằng khi thương vụ đầu tư có lời, hãy tái đầu tư khoản tiền này cho thương vụ tiếp theo. Hãy kiên nhẫn thực hiện trong thời gian lâu nhất có thể để lãi suất kép phát huy tác dụng.

Đầu tư trái phiếu doanh nghiệp

Theo thông lệ quốc tế và quy định của pháp luật Việt Nam, trái phiếu doanh nghiệp là loại chứng khoán do doanh nghiệp phát hành theo nguyên tắc tự vay, tự trả và tự chịu trách nhiệm.

Khi nhà đầu tư sở hữu trái phiếu, doanh nghiệp phát hành có nghĩa vụ trả nợ gốc và lãi khi trái phiếu đến hạn. Thông thường, trái phiếu có độ rủi ro cao hơn các sản phẩm tiết kiệm ngân hàng và phần chênh lệch lãi suất này chính là rủi ro mà nhà đầu tư chấp nhận khi mua trái phiếu doanh nghiệp.

Tiền lãi trái phiếu sẽ được doanh nghiệp phát hành thanh toán định kỳ theo cam kết. Nhà đầu tư sẽ tái nhập số tiền lãi này cho những khoản đầu tư vào trái phiếu tiếp theo. Tương tự như đầu tư vàng hay đầu tư chứng khoán, đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp cũng đòi hỏi sự kiên trì, bền bỉ và kiến thức tài chính. 

Tháng 11/2022 – 6/2023 có không ít những lùm xùm về trái phiếu doanh nghiệp. Người dân lầm tưởng trái phiếu doanh nghiệp giống với gửi tiết kiệm mà “tiền mất tật mang”. Khi trái phiếu đáo hạn, doanh nghiệp không thể xoay xở để trả nợ, dẫn đến phá sản. Người dân ngậm ngùi nhìn khoản đầu tư không cánh mà bay. 

Trái phiếu doanh nghiệp được cho là phù hợp hơn với các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp hoặc những cá nhân, tổ chức có năng lực, kiến thức tài chính. Không nên vì lòng tham “lãi suất cao” mà nhắm mắt đầu tư. 

Đầu tư bất động sản

Đầu tư bất động sản được hiểu đơn giản là việc kinh doanh, mua/bán đối với các sản phẩm là: đất đai, nhà chung cư, dự án thương mại, nhà ở xã hội, … 

Đất là nguồn tài sản có giá trị tăng lên theo thời gian và khả năng sinh lời của bất động sản được cho là tốt nhất trong số các loại tài sản sinh lời (vàng, ngoại hối, chứng khoán …). Sở dĩ là do một sự thật hiển nhiên, dân số có thể tăng lên nhưng đất đai không thể mở rộng thêm. Do vậy mà giá trị của đất sẽ ngày càng tăng.

Khi đầu tư vào bất động sản, nhà đầu tư sẽ tận dụng số tiền lời và hoàn nhập số tiền này cho thương vụ mua bán tiếp theo. Đầu tư vào bất động sản có khả năng sinh lời cao nhất trong số các kênh đầu tư, vì vậy nhà đầu tư sẽ nhanh chóng hưởng trái ngọt của lãi suất kép.

Nhà đầu tư cần lưu ý một vài thông tin trước khi đầu tư vào bất động sản:

• Chi phí vốn: Đầu tư bất động sản có một nhược điểm trọng yếu, đó là yêu cầu về vốn rất lớn. Vì vậy nên không phù hợp với đa số mọi người để đầu tư hưởng lãi suất kép.
• Tính thanh khoản: Tính thanh khoản được hiểu là việc dễ dàng mua bán một loại bất động sản bất kỳ. Do nguồn tài sản này thường bao gồm nhiều quy trình và thủ tục phức tạp, ảnh hưởng đến việc giao dịch.
• Tính pháp lý: Bất cứ loại bất động sản nào cũng đều chịu sự ràng buộc nhất định của pháp luật. Sự ràng buộc càng cao thì bất động sản càng khó giao dịch.
• Tính “an toàn”: Nếu nhà đầu tư không thể trực tiếp tham gia giao dịch mua bán, nhà đầu tư cần tìm cho mình nhà môi người làm ăn chính đáng. Tránh việc mua phải bất động sản đang được đặt cọc, giữ chỗ hoặc bán cho nhiều người khác nhau, …

Lưu ý khi đầu tư để hưởng lãi suất kép

Để tận dụng được tối đa sức mạnh của lãi suất kép, chúng ta cần tác động đến các yếu tố (trong công thức tính lãi suất kép) như: thời gian, lãi suất, số tiền ban đầu. Vì vậy mà chúng ta sẽ có những lưu ý và bài học kinh nghiệm để tận dụng sao cho hiệu quả.

Thời gian chính là yếu tố then chốt gia tăng sức mạnh cho lãi suất kép. Hãy xem lại ví dụ trong phần Sức mạnh của lãi suất kép. Chỉ vỏn vẹn với số tiền 10tr. đồng và kiên trì thực hiện trong nhiều năm liền. Bạn sẽ nhận về thành quả xứng đáng với công sức.

Ở Kịch bản #1, dù mất đến hơn 40 năm, tài sản của bạn không thể sánh ngang với tổng tài sản trong Kịch bản #2. Tuy nhiên, đến năm thứ 50, tổng tài sản của bạn đã gấp gần 2 lần so với việc không áp dụng lãi suất kép.

Số tiền bỏ ra để đầu tư/tiết kiệm ở 2 kịch bản này đều không phải là “phi thực tế”. Cả 2 kịch bản chỉ xét đến việc đầu tư với số tiền cố định từ ban đầu (10tr. – Kịch bản #1 và 100tr. – Kịch bản #2) mà không có sự thay đổi trong suốt khoảng thời gian đầu tư.

Ngoài việc tái đầu tư lợi nhuận có được, chúng ta có thể bỏ thêm nguồn tiền nhàn rỗi, tiền tiết kiệm vào khoản đầu tư để gia tăng hiệu quả. Điều này sẽ giúp bạn rút ngắn được thời gian đến gần hơn với thành quả của lãi suất kép.

Thực hiện một cách kỷ luật và kiên trì

Trong cuốn “Trading in The Zone” – Mark Douglas cho rằng 95% các sai lầm trong đầu tư xuất phát từ tâm lý. Nhà đầu tư thường sợ bị sai, sợ mất tiền, sợ bỏ lỡ cơ hội. 

Để vượt qua nỗi sợ này, nhà đầu tư cần xây dựng cho mình phương pháp đầu tư hiệu quả và kỷ luật trong đầu tư. Mark Douglas cũng đề cập, số lượng nhà đầu tư thất bại do thiếu kỷ luật lớn hơn gấp nhiều lần những nhà đầu tư thất bại vì thiếu hiểu biết. 

William O’Neil từng nói rằng: “Toàn bộ bí mật để chiến thắng trên TTCK không phải là luôn luôn đúng mà là thua lỗ ít nhất khi bạn sai lầm”. Khi phát hiện bản thân mắc phải lỗi sai, hãy ngay lập tức “sửa sai” và tìm hiểu nguyên nhân. Điều này một lần nữa nhấn mạnh tính kỷ luật trong đầu tư. 

Ngoài tính kỷ luật, kiên trì là chìa khóa để bạn tận dụng được tối đa sức mạnh của lãi suất kép. Lời khuyên được đưa ra là: “Hãy đầu tư một cách đều đặn với tầm nhìn dài hạn”. Việc này giúp nhà đầu tư giảm thiểu những biến động ngắn hạn trên thị trường tác động đến tâm lý.

Lựa chọn kênh đầu tư thông minh

Hai lưu ý trên đã phân tích về yếu tố thời gian và số tiền đầu tư ban đầu có ảnh hưởng đến thành quả của lãi suất kép. Tuy nhiên, một yếu tố không kém phần quan trọng cần được xem xét chính là lãi suất.

Việc lựa chọn kênh đầu tư sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ suất sinh lời của nhà đầu tư do mỗi kênh đầu tư sẽ có ưu/nhược điểm, tính chất và đặc thù khác nhau. 

Theo nghiên cứu của Quỹ đầu tư Dragon Capital VietNam (DCVFM) thì:

• Tỷ suất sinh lời trung bình của vàng là 9%
• Tỷ suất sinh lời trung bình của bất động sản (trong 15 năm trở lại đây) là 11,5%
• Tỷ suất sinh lời trung bình với chứng khoán là 16%,
• ..

Trong ví dụ đề cập phía trên, mức lãi suất được giả định là 10%. Và trong thực tế, đầu tư với tỷ suất sinh lời 10% không phải là “bất khả thi”. Nếu chúng ta có thể đạt được mức sinh lời trung bình 16% (trên TTCK) như trong nghiên cứu của DCVFM thì đến năm thứ 50, tổng tài sản của chúng ta sẽ là 10,8 tỷ thay vì 1,1 tỷ.

Có rất nhiều kênh đầu tư khác nhau mà nhà đầu tư có thể lựa chọn đầu tư hưởng lãi suất kép. Tuy nhiên, dù bất cứ kênh đầu tư nào đi nữa, nhà đầu tư cần lựa chọn một cách khôn ngoan và trang bị cho bản thân những kiến thức, kỹ năng về đầu tư.

Quy tắc 72 trong lãi suất kép

Quy tắc 72 là công thức để xác định khi nào tiền hoặc khoản đầu tư của bạn sẽ tăng lên gấp đôi theo hiệu ứng lãi suất kép với mức lãi suất được giả định.

Thời gian cần thiết để gấp đôi khoản đầu tư = 72 : Lãi suất

Giả sử với lãi suất tiền gửi 8%/năm, bạn muốn biết bao lâu số tiền tiết kiệm của mình sẽ tăng lên gấp đôi? – Hãy lấy 72 chia cho 8 được kết quả là 9, tức là nếu ứng dụng lãi suất kép, sau 9 năm nữa số tiền ban đầu của bạn sẽ tăng lên gấp 2 lần.

Ngược lại, bạn cũng có thể tính nhanh ra mức lãi suất cần thiết để gấp đôi khoản đầu tư của mình sau một thời gian nhất định. Công thức là…

Lãi suất cần thiết để gấp đôi khoản đầu tư = 72 : Thời gian

Ta có bảng thống kê theo như nghiên cứu của DCVFM như sau…

Kênh đầu tư	Lãi suất/Tỷ suất sinh lời trung bình	Thời gian (năm)
Gửi tiết kiệm	8%/năm	72 : 8 = 9
Vàng	9%năm	72 : 9 = 8
Bất động sản	11,5%/năm	72 : 11,5 = 6,26
Chứng khoán	16%/năm	72 : 16 = 4,5

 

Có thể thấy, ứng dụng lãi suất kép và gia tăng tỷ suất sinh lời, bạn sẽ rút ngắn nhanh chóng khoảng thời gian để gấp đôi tài sản.

Mong rằng qua bài viết: “Lãi kép là gì? Công thức tính lãi kép để “lãi mẹ đẻ lãi con”, bạn sẽ hiểu được lãi kép là gì và vận dụng nó thành công để nhân số tài sản của mình lên nhiều lần. Đừng chần chừ mà hãy bắt đầu tiết kiệm và đầu tư ngay từ hôm nay. Chúc bạn thành công.