Lưu ký chứng khoán là gì? Mục đích, hệ thống & quy định lưu ký

Trong chứng khoán, lưu ký chứng khoán là một trong những hoạt động quan trọng đối với nhà đầu tư. Tuy nhiên, không phải nhà đầu tư nào cũng hiểu hết được về lưu ký chứng khoán. Để hiểu rõ hơn lưu ký chứng khoán là gì, hãy cùng DNSE tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây nhé!

Lưu ký chứng khoán là gì?

Lưu ký chứng khoán là hoạt động ký gửi, bảo quản và chuyển giao chứng khoán của khách hàng trên hệ thống lưu ký do Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam thực hiện (gọi tắt là VSD). Hoạt động này thực hiện nhằm mục đích giúp quản lý hiệu quả và đảm bảo được lợi ích cho người sở hữu chứng khoán.

Để thực hiện được các giao dịch chứng khoán, trước tiên nhà đầu tư cần ký hợp đồng mở tài khoản chứng khoán tại các thành viên lưu ký. Theo quy định hiện nay, mỗi một công ty hay tổ chức phát hành chứng khoán có hoặc không đăng ký niêm yết trên Sở giao dịch thì cần được lưu ký tại VSD mới được thực hiện các giao dịch trên sàn chứng khoán.

Lưu ký chứng khoán để làm gì?

Việc lưu ký chứng khoán là để thực hiện các mục đích sau:

• Để chứng khoán được giao dịch trên thị trường thông qua Sở giao dịch.
• Giảm chi phí phát hành chứng chỉ chứng khoán, phí bảo quản và lưu trữ.
• Giảm nguy cơ tài sản bị phá hủy, bị mất hoặc bị đánh cắp.
• Tăng khả năng xoay vòng vốn trên thị trường nói chung và giữa các nhà đầu tư nói riêng.
• Giảm rủi ro khi hoạt động trên thị trường. Tăng độ tin cậy và sự an toàn của tất cả các bên liên quan.

Sau khi đặt mua thành công, số lượng chứng khoán bạn sở hữu được cập nhật dưới dạng dữ liệu trên hệ thống lưu ký tập trung. Hệ thống lưu ký của thành viên sẽ giao dịch trực tiếp với hệ thống của VSD để truyền dữ liệu, cập nhật và theo dõi toàn diện. Nhờ đó, tránh được những sai sót trong phương thức hoạt động, đảm bảo phù hợp và đầy đủ tài sản của nhà đầu tư.

Phân biệt chứng khoán đã lưu ký và chưa lưu ký

Chứng khoán lưu ký và chưa lưu ký có một số điểm khác biệt mà nhà đầu tư cần lưu ý.

1. Chứng khoán đã lưu ký

VSD – Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam sẽ cho phép thực hiện các hoạt động lưu ký chứng khoán nhằm quản lý và bảo vệ quyền và lợi ích của người sở hữu chứng khoán một cách hợp lý.

Chứng khoán đã lưu ký sẽ được giao dịch công khai trên các sàn giao dịch như HoSE, HNX hay Upcom. Người sở hữu có thể trở thành cổ đông hợp pháp của công ty.

Theo quy định của pháp luật hiện hành, khi một công ty đại chúng phát hành chứng khoán, dù có đăng ký niêm yết trên Sở giao dịch hay không, chúng phải được lưu ký tập trung tại VSD trước khi được giao dịch trên Sở giao dịch.

2. Chứng khoán chưa lưu ký

Với chứng khoán chưa được lưu ký, bạn sẽ phải trao đổi trực tiếp với tổ chức phát hành để giao dịch. Chúng sẽ không được giao dịch công khai trên các sàn chứng khoán giống như chứng khoán đã lưu ký. Đây là điểm khác biệt lớn nhất của chứng khoán lưu ký và chưa lưu ký.

Chúng có thể được tìm thấy dưới dạng giấy chứng nhận quyền sở hữu cổ phần hoặc sổ cổ đông. Chứng khoán loại này thường được phát hành bởi các công ty cổ phần không được giao dịch công khai và không đăng ký với VSD. Để thực hiện mua bán các loại chứng khoán này, nhà đầu tư chỉ cần phải:

1. Tìm kiếm, mua và bán mà không cần phải giao dịch trực tiếp với tổ chức phát hành.
2. Nếu tổ chức phát hành đăng ký lưu ký và có mã chứng khoán tại VSD thì bạn bắt buộc phải lưu ký số cổ phiếu đang sở hữu.

Hệ thống lưu ký chứng khoán

Lưu ký chứng khoán sở hữu một hệ thống làm việc chuyên nghiệp, đem đến cho người sử dụng những dịch vụ tốt nhất. Hiện nay hệ thống lưu ký chứng khoán Việt Nam bao gồm:

1. Trung tâm lưu ký chứng khoán

Trung tâm lưu ký chứng khoán sẽ có nhiệm vụ thực hiện đăng ký, lưu ký, thanh toán, bù trừ và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ các giao dịch mua bán chứng khoán.

2. Các thành viên lưu ký

Các thành viên lưu ký chứng khoán là ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán hoạt động tại Việt Nam được nhà nước cấp giấy chứng nhận trở thành thành viên lưu ký. Nhiệm vụ của thành viên lưu ký là mở tài khoản cho khách hàng và quản lý tách biệt tài sản giữa các cá nhân, tránh gây tình trạng lộn xộn, khó kiểm soát.

Quy định về lưu ký chứng khoán

Việc lưu ký chứng khoán cần phải lưu ý những điều sau:

• Điều kiện: có giấy phép thành lập thực hiện nghiệp vụ môi giới hoặc tự doanh chứng khoán.
• Thủ tục: chuẩn bị đầy đủ hồ sơ lưu ký như sổ cổ đông, CCCD/hộ chiếu (bản photo và bản gốc) nếu khách hàng là tổ chức. Cuối cùng là phiếu gửi chứng khoán theo mẫu.
• Hiệu lực: việc lưu ký chứng khoán có hiệu lực khi trung tâm lưu ký chứng khoán hạch toán vào tài khoản lưu ký chứng khoán của thành viên.

Qua đây chúng ta có thể thấy, lưu ký chứng khoán rất quan trọng đối với quá trình giao dịch của nhà đầu tư. Hy vọng với những chia sẻ trên giúp bạn hiểu hơn về lưu ký chứng khoán là gì và tại sao phải lưu ký chứng khoán. Chúc bạn thành công!