Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi

Chính sách ngân hàng được quan tâm nhất trong năm 2024 là Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) gồm XV Chương với 210 Điều, được thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ 5, Quốc hội ngày 18/1/2024. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2024.

Một số điểm đáng chú ý trong Luật Các TCTD sửa đổi có thể kể đến như việc ngân hàng không được bán bảo hiểm kèm khoản vay. Ngân hàng sẽ bị phạt tiền từ 400-500 triệu đồng nếu gắn sản phẩm bảo hiểm không bắt buộc với việc cung ứng sản phẩm, dịch vụ ngân hàng dưới mọi hình thức.

Thứ hai, ngân hàng phải công bố rõ thông tin của cổ đông sở hữu từ 1% vốn.

Thứ ba, giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần của cổ đông trong các TCTD. Một cổ đông là tổ chức không được sở hữu cổ phần vượt quá 10% vốn điều lệ của một TCTD. Cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó không được sở hữu cổ phần vượt quá 15% vốn điều lệ của một TCTD. Cổ đông lớn của một TCTD và người có liên quan của cổ đông đó không được sở hữu cổ phần từ 5% vốn điều lệ trở lên của một TCTD khác.

Tuy nhiên, đối với các cổ đông đang sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ so với quy định mới, kể từ ngày Luật Các TCTD năm 2024 có hiệu lực thi hành, cổ đông và người có liên quan sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ sở hữu cổ phần theo quy định mới được tiếp tục duy trì cổ phần nhưng không được tăng thêm cổ phần cho đến khi tuân thủ quy định về tỷ lệ sở hữu cổ phần theo quy định của Luật Các TCTD năm 2024, trừ trường hợp nhận cổ tức bằng cổ phiếu.

Luật cũng yêu cầu các TCTD phi ngân hàng phải giới hạn hạn mức tín dụng đối với một khách hàng không vượt quá 15% vốn tự có và 25% đối với một khách hàng và người có liên quan.

Nội dung Luật có nhiều điểm mới tích cực, được đánh giá sẽ góp phần đảm bảo hoạt động tài chính của các TCTD phát triển lành mạnh, ổn định, tuy nhiên cũng tạo ra những thách thức ngắn hạn cho nhiều ngân hàng khi tuân thủ các quy định mới.

Xác thực sinh trắc học

Từ ngày 01/07/2024, các ngân hàng phải thực hiện các giải pháp an toàn, bảo mật trong thanh toán trực tuyến và thanh toán thẻ theo Quyết định 2345 được NHNN ban hàng. Cụ thể, NHNN yêu cầu các tổ chức tín dụng (TCTD) áp dụng biện pháp xác thực sinh trắc học cho một số loại giao dịch trong thanh toán trực tuyến trên internet.

Đối với giao dịch chuyển tiền ngân hàng (khác chủ tài khoản) hoặc nộp tiền vào ví điện tử trên 10 triệu đồng hoặc có tổng giá trị giao dịch chuyển tiền, thanh toán trong ngày vượt quá 20 triệu đồng phải được xác thực bằng sinh trắc học.

Khi thực hiện giao dịch thanh toán trực tuyến, hệ thống Internet Banking/Mobile Banking, chủ thẻ phải trình diện dấu hiệu nhận dạng sinh trắc học để xác thực giao dịch như: Khuôn mặt, tĩnh mạch ngón tay hoặc bàn tay, vân tay, mống mắt, giọng nói…

Cũng theo quy định của Thông tư 17 và Thông tư 18 do NHNN ban hành, từ ngày 01/01/2025, chủ tài khoản chưa xác minh sinh trắc học với ngân hàng thì chỉ có thể nạp/rút/chuyển khoản tiền tại quầy của ngân hàng, thậm chí người dùng còn không thể sử dụng các cây ATM/CDM của hệ thống liên ngân hàng để nạp/rút tiền.

Các giao dịch khác trên tài khoản mà trước đây vẫn có thể thực hiện trực tuyến như đặt lịch thanh toán hóa đơn điện/nước/bảo hiểm tự động, thanh toán bằng hình thức quẹt thẻ/chạm, thanh toán trực tuyến trên các trang thương mại điện tử đều không thể thực hiện được nếu chủ sở hữu tài khoản, thẻ ghi nợ và thẻ tín dụng chưa xác thực sinh trắc học.

Kéo dài thời gian giãn, hoãn nợ cho doanh nghiệp

NHNN ban hành Thông tư 06/2024/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 02/2023/TT-NHNN ngày 23/04/2023.

Trước đó, Thông tư 02/2023/TT-NHNN (Thông tư 02) quy định thời gian cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ được thực hiện đến hết ngày 30/06/2024. TCTD phải xác định số tiền dự phòng cụ thể phải trích đối với toàn bộ dư nợ của khách hàng như trong trường hợp không áp dụng quy định giữ nguyên nhóm nợ và phải thực hiện trích lập bổ sung đầy đủ vào ngày 31/12/2024.

Vì vậy, đến ngày 31/12/2024, TCTD đã có đủ nguồn tài chính để xử lý rủi ro như trong trường hợp TCTD thực hiện phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro theo quy định của Thông tư 11/2021/TT-NHNN.

Trường hợp kéo dài thời gian cơ cấu nợ theo Thông tư 02 đến hết ngày 31/12/2024 sẽ không ảnh hưởng đến cơ chế trích lập dự phòng rủi ro do kéo dài thời gian cơ cấu nợ và giữ nguyên nhóm nợ đối với hệ thống.

Ngoài ra, việc kéo dài thời gian cơ cấu nợ theo Thông tư 02 đến 31/12/2024 sẽ góp phần làm giảm mức độ gia tăng nợ xấu nội bảng của TCTD và tạo điều kiện cho TCTD hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho khách hàng, góp phần hỗ trợ phục hồi nền kinh tế.

Trên cơ sở này, Thông tư 06/2024/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 4 của Thông tư số 02/2023/TT-NHNN: Phát sinh nghĩa vụ trả nợ gốc và/hoặc lãi trong khoảng thời gian từ ngày Thông tư này có hiệu lực đến hết ngày 31/12/2024.

Chuyển giao các ngân hàng 0 đồng

Ngày 17/10/2024, Ngân hàng Thương mại TNHH MTV Xây dựng Việt Nam (CB) đã chính thức được chuyển giao bắt buộc cho Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) và Ngân hàng Thương mại TNHH MTV Đại Dương (Oceanbank) chuyển giao bắt buộc cho Ngân hàng TMCP Quân đội (MB).

Sau khi bị chuyển giao bắt buộc, CB và OceanBank sẽ là các NHTM TNHH Một thành viên do Vietcombank và MB sở hữu 100% vốn điều lệ.

Sau hai tháng tiếp nhận, MB đã bổ nhiệm nhân sự cấp cao Chủ tịch Hội đồng thành viên (HĐTV), Tổng giám đốc tại OceanBank và đổi tên ngân hàng này thành Ngân hàng TNHH MTV Việt Nam Hiện Đại (Modern Bank of Vietnam - MBV); tên Tiếng Anh: Modern Bank of Vietnam Limited; Tên viết tắt: MBV.

Chuyển giao bắt buộc các TCTD yếu kém là một trong những giải pháp cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu, nhằm góp phần đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, an ninh tài chính tiền tệ quốc gia, ổn định chính trị và trật tự, an toàn xã hội.

Tiếp đến ngày 17/1/2025, Ngân hàng TMCP Dầu khí toàn cầu (GPBank) và Ngân hàng TMCP Đông Á (DongA Bank) chính thức được chuyển giao.

GPBank được chuyển giao cho VPBank còn DongA Bank được chuyển giao cho HDBank. VPBank và HDBank trước đó đã xin ý kiến cổ đông thông qua chủ trương nhận chuyển giao bắt buộc một tổ chức tín dụng yếu kém.

GPBank được Ngân hàng Nhà nước mua lại với giá 0 đồng từ năm 2015. Còn DongA Bank thuộc diện kiểm soát đặc biệt từ năm 2015.

Sau khi được chuyển giao bắt buộc, GPBank và DongA Bank sẽ là các ngân hàng thương mại TNHH một thành viên do VPBank và HDBank sở hữu 100% vốn điều lệ.

Bình ổn thị trường vàng

Năm 2024, NHNN đã quay lại tổ chức đấu thầu vàng miếng vào tháng 4 năm 2024, sau gần 11 năm tạm ngưng hoạt động này.

Theo đó, NHNN đã tổ chức tổng cộng 9 phiên đấu thầu vàng miếng SJC, cung ứng hơn 48.000 lượng vàng ra thị trường. Tuy nhiên, vào ngày 27/5/2024, NHNN thông báo dừng hoạt động đấu thầu vàng miếng.

Mặc dù NHNN đã tăng cung vàng qua các phiên đấu thầu nhằm giảm chênh lệch giá giữa vàng trong nước và thế giới, nhưng kết quả không như mong đợi.

Sau đó, NHNN tổ chức bán vàng trực tiếp qua các ngân hàng thương mại. Cụ thể, từ ngày 3/6/2024, NHNN bắt đầu bán vàng trực tiếp cho bốn ngân hàng thương mại nhà nước gồm Vietcombank, BIDV, Agribank và VietinBank và Công ty vàng bạc đá quý SJC. Các đơn vị này sau đó bán vàng trực tiếp tới người dân, nhằm thu hẹp khoảng cách giữa giá vàng trong nước và thế giới.

Trước khi triển khai bán vàng trực tiếp, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới lên tới 15-18 triệu đồng/lượng. Sau khi thực hiện biện pháp này, chênh lệch đã giảm xuống còn 3-4 triệu đồng/lượng, góp phần bình ổn thị trường vàng trong nước.

Hà Ly