Thẻ tín dụng là một phương tiện thanh toán đã trở nên phổ biến với người dân trong thời gian qua và nhiều người còn sở hữu không chỉ một chiếc trong ví của mình. Tuy nhiên, vụ việc dư nợ gốc hơn 8 triệu nhưng nợ lãi quá hạn lên tới gần 9 tỷ đồng phát sinh mới đây tại Eximbank đã gây lo lắng cho không ít người dùng thẻ.

Nếu như trước đây, với thẻ tín dụng rủi ro được nhiều người quan tâm và cũng được các ngân hàng cảnh báo nhiều là việc bảo mật thông tin đặc biệt khi sử dụng thanh toán online thì hiện nay chủ thẻ còn phải để ý thêm một rủi ro nữa là chi phí phạt và lãi vay vì biết đâu chẳng may lại bị tính lãi tới hàng tỷ đồng như trường hợp khách hàng của Eximbank.

Do vậy, để tránh rủi ro này, người dùng cần hiểu rõ hơn về các loại phí và cách thức tính lãi với thẻ tín dụng ngân hàng, đặc biệt là các khoản phí khi trả chậm.

Chậm thanh toán thẻ tín dụng bị phạt như thế nào? 

Đầu tiên, thẻ tín dụng được hiểu là loại thẻ được tiêu trước trả tiền sau, ngân hàng cho người dùng thẻ một khoảng thời gian nhất định để thanh toán và không mất lãi. Tuy nhiên, sau thời hạn đó thì ngân hàng sẽ bắt đầu tính lãi và cần lưu ý là số lãi này được tính trên toàn bộ dư nợ đã tiêu trong kỳ (nếu không thanh toán đủ 100%).

Đối với ngân hàng, thẻ tín dụng cũng tương đương như một khoản cấp hạn mức vay tín chấp cho khách hàng. Do có nhiều ưu đãi và là tín chấp nên lãi suất cũng tương đối cao dao động từ 18 - 40%/năm, tuỳ từng ngân hàng. Tới kỳ sao kê hàng tháng, chủ thẻ sẽ nhận được bản liệt kê các giao dịch trong kỳ, tổng dư nợ, khoản thanh toán tối thiểu (thườngbằng khoảng 5% tổng số tiền mà khách hàng đã chi tiêu trong kỳ sao kê).

Tính lãi thế nào nếu chỉ thanh toán dư nợ tối thiểu?

Trong thời gian miễn lãi 45 - 55 ngày, người dùng có thể chọn thanh toán dư nợ tối thiểu cho toàn bộ chi tiêu trong kỳ sao kê vừa qua nếu không đủ khả năng hoàn trả hết số dư nợ trong 1 lần. 

Việc thanh toán dư nợ tối thiểu đúng hạn sẽ giúp khách hàng không bị tính phí phạt trả chậm. Tuy nhiên, khoản nợ còn lại vẫn sẽ bị tính lãi suất lên tới 20 - 40%/năm và sẽ được cộng dồn vào kỳ thanh toán kế tiếp. 

Cách tính lãi thẻ tín dụng khi chỉ thanh toán dư nợ tối thiểu như sau: Tiền lãi = Dư nợ x Lãi suất/365 x Số ngày vay

Ví dụ:Khách hàng sử dụng thẻ tín dụng có chu kỳ thanh toán từ ngày 1/4 đến 30/4, ngày đến hạn thanh toán là 15/5, lãi suất là 20%/ năm, mức thanh toán tối thiểu là 5%. Trong tháng 4, chủ thẻ thực hiện các giao dịch như sau:

- Ngày 10/4 chủ thẻ thanh toán hóa đơn 5.000.000 VND.

- Ngày 20/4 chủ thẻ chi tiêu mua sắm 4.000.000 VND.

Ngày 15/5 chủ thẻ thanh toán tối thiểu 5% tổng dư nợ là 450.000 VND, tức số tiền chủ thẻ còn nợ ngân hàng là 8.550.000 VND. 

Suy ra, số tiền lãi khi khách hàng thanh toán vào 15/6 (chưa kể dư nợ chi tiêu vào chu kỳ mới) là:

- Tiền lãi 1 (từ 10/4 đến 19/4) là: 5.000.000 x 20%/365 x 10 = 27.397 VND.

- Tiền lãi 2 (từ 20/4 đến 14/5) là: 9.000.000 x 20%/365 x 24 = 118.356 VND.

- Tiền lãi 3 (từ 16/5 đến 15/6) là: 8.550.000 x 20%/365 x 30 = 140.548 VND.

Như vậy, chưa kể dư nợ của chu kỳ mới, tổng số tiền mà khách hàng cần thanh toán (dư nợ còn lại của kỳ trước + tiền lãi) vào ngày 15/6 là: 8.550.000 + 27.397 + 118.356 + 140.548 = 8.836.301 VND

Nhìn chung, nếu chỉ thanh toán dư nợ tối thiểu, khách hàng sẽ không được tiếp tục hưởng thời gian miễn lãi suất ở các kỳ sao kê sau, cho đến khi trả hết số dư nợ. Đồng thời, khoản dư nợ còn thiếu sẽ bị tính lãi và cộng dồn vào các kỳ thanh toán tiếp theo. 

Do đó, ngân hàng khuyến cáo các chủ thẻ nên đảm bảo thanh toán dư nợ đầy đủ, đúng hạn và chỉ nên thực hiện thanh toán tối thiểu trong trường hợp bất đắc dĩ.

Lãi phạt ra sao khi không thanh toán đủ dư nợ tối thiểu?

Trong trường hợp không thanh toán dư nợ tối thiểu đúng hạn, khách hàng sẽ phải chịu phí phạt trả chậm khoảng 5% tổng dư nợ (tối thiểu là 100.000 VND, tuỳ theo quy định của ngân hàng) và lãi suất quá hạn lên đến 20 - 40%/năm, cụ thể số tiền sẽ được tính tùy theo số ngày quá hạn.

Khi đến kỳ hạn thanh toán nhưng khách hàng không thanh toán bất kỳ một khoản dư nợ nào (kể cả dư nợ tối thiểu) cho ngân hàng thì số tiền lãi mà khách hàng cần phải chi trả sẽ được tính dựa trên 2 giai đoạn:

- Giai đoạn 1 (trong vòng 60 - 70 ngày đầu): Khoản thanh toán tối thiểu bị tính phí phạt trả chậm 5% và lãi suất quá hạn 20 - 40%/năm, số dư nợ còn lại vẫn tính lãi suất trong hạn.

- Giai đoạn 2 (sau 60 - 70 ngày): Nếu chủ thẻ không thanh toán dư nợ tối thiểu thì toàn bộ khoản nợ sẽ bị tính lãi suất quá hạn và phí trả chậm.

Quay trở lại với ví dụ trên với trường hợp khách hàng không trả đủ số dư tối thiểu, mức lãi suất quá hạn tính là 30%/năm.

Trường hợp 1: Khách hàng thanh toán toàn bộ dư nợ vào ngày 30/6 (trễ hạn 45 ngày, tức đang ở giai đoạn 1). Vậy số tiền lãi tính đến 30/6 sẽ là:

- Tiền lãi 1 (từ 10/4 đến 19/4): 5.000.000 x 30%/365 x 10 = 41.096 VND.

- Tiền lãi 2 (từ 20/4 đến 30/6): 9.000.000 x 30%/365 x 71 = 525.205 VND.

- Tiền lãi chậm trả (từ 16/5 đến 30/6): 450.000 x 30%/365 x 45 = 16.644 VND.

- Phí phạt chậm trả: 450.000 x 5% = 22.500 VND.

Trong đó, do 22.500 VND < 100.000 VND (là mức phí phạt tối thiểu theo quy định tại đề bài) nên phí phạt chậm trả cuối cùng sẽ là 100.000 VND.

Vậy, tính đến ngày 30/6, khách hàng sẽ phải trả tổng số tiền (dư nợ gốc + tiền lãi + phí phạt) là: 

 9.000.000 + 41.096 + 525.205 + 16.644 + 100.000 = 9.682.945 VND

Trường hợp 2: Chủ thẻ không hoàn trả bất kỳ khoản tiền nào cho ngân hàng và để khoản nợ rơi vào giai đoạn 2, toàn bộ khoản nợ sẽ bị tính lãi suất quá hạn và phí phạt trả chậm trên tổng dư nợ.

Ví dụ: Khách hàng đến 30/7 mới thanh toán toàn bộ và đầy đủ tín dụng cho ngân hàng và khoảng thời gian từ 20/4 đến 30/7 không sử dụng thẻ để chi tiêu gì thêm. Vậy khi đó, tiền lãi tín dụng sẽ là:

- Tiền lãi 1 (từ 10/4 đến 19/4): 5.000.000 x 30%/365 x 10 = 41.096 VND.

- Tiền lãi 2 (từ 20/4 đến 30/7): 9.000.000 x 30%/365 x 101 = 747.123 VND.

- Phí phạt chậm trả: 9.000.000 x 5% = 450.000 VND.

Vậy, tính đến ngày 30/7, khách hàng sẽ phải trả tổng số tiền (dư nợ gốc + tiền lãi + phí phạt) là: 

 9.000.000 + 41.096 + 747.123 + 450.000 = 10.238.219 VND

Thực tế cũng có một số ngân hàng áp dụng lãi suất quá hạn bằng với lãi suất trong hạn để khách hàng không bị nợ quá nhiều. Tuy nhiên khách hàng cũng cần tự làm chủ chi tiêu của bản thân để đảm bảo thanh toán đúng hạn, tránh phát sinh phí phạt và lãi cao thành nợ lớn khó trả, ảnh hưởng tới khả năng vay vốn trong tương lai.

Cần lưu ý gì khi dùng thẻ tín dụng?

Để tránh các rủi ro trên, khi mở và dùng thẻ tín dụng, chủ thẻ nên lưu ý những điểm sau:

Yêu cầu nhân viên ngân hàng chỉ rõ các nội dung quy định về lãi suất, phí phạt, các loại phí khác,... khi mở thẻ tín dụng. Thông thường, lãi suất, phí được ngân hàng liệt kê trên các biểu phí và điều khoản khi sử dụng thẻ.

Những thông tin về thanh toán thẻ tín dụng sẽ được thông báo vào email, số điện thoại hoặc ứng dụng ngân hàng của khách hàng khi sắp đến hạn trả nợ, tùy theo phương thức đăng ký. Khách hàng cần đặc biệt lưu ý những thông tin này, tránh để email ngân hàng bị lọt vào "thư rác". 

Chú ý thời điểm thanh toán và mức thanh toán tối thiểu để tránh rơi vào tình trạng nợ quá hạn (không bị tính phí phạt trả chậm). Tuy nhiên,phần dư nợ còn lại vẫn sẽ bị tính lãi cao và tiếp tục được cộng dồn sang kỳ tiếp theo. Do đó, để tránh bị tính lãi cao thì tốt nhất là thanh toán toàn bộ dư nợ nếu có khả năng.

Ngoài phí chậm trả, thẻ tín dụng còn có một loạt các khoản phí thu thường xuyên khác như phí thường niên, phí phát hành, phí rút tiền mặt, phí gửi sao kê, phí chuyển đổi tiền tệ ... Do đó, khi cộng các khoản phí này lại, lãi suất thực tế có thể dễ dàng lên tới hàng chục %/năm.