Văn phòng Chính phủ vừa có Thông báo về kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại cuộc họp về chính sách phát triển phương tiện giao thông xanh và trạm sạc điện cho phương tiện giao thông xanh.

Một trong những nhiệm vụ Phó Thủ tướng giao cho Bộ Công Thương là khẩn trương trình Thủ tướng Chính phủ sửa đổi, bổ sung Quyết định số 28/2014/QĐ-TTg quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện; trong đó nghiên cứu, đề xuất và đánh giá tác động của cơ chế hỗ trợ giá điện đối với trạm sạc điện phục vụ phương tiện giao thông xanh.

Chính phủ cũng yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương có liên quan rà soát lại các quy hoạch ngành, quy hoạch tỉnh, bổ sung và có chính sách đầu tư phát triển hạ tầng trạm sạc điện và nguồn cung cấp điện.

Một trạm sạc xe điện Vinfast tại trạm dừng nghỉ cao tốc.

Hạ tầng trạm sạc là mấu chốt?

Thống kê của Cục Đăng kiểm Việt Nam, tính đến cuối năm 2023, cả nước có khoảng 22 nghìn xe ô tô thuần điện và hơn 11 nghìn xe hybrid (xe lai) sản xuất nội địa và nhập khẩu được cấp phép lưu hành.

Theo khảo sát mới công bố của KPMG và Chợ tốt xe, các chuyên gia đánh giá, mặc dù còn khá mới trên thị trường Việt Nam, nhưng xe điện đã tạo ra sự quan tâm đáng kể. Gần 70% trong hơn 1.000 người từ nhiều nhóm nhân khẩu học khác nhau tham gia khảo sát đã cho biết xu hướng mua xe điện, bao gồm cả xe thuần điện (36%) và xe hybrid (31%). Trong đó, thế hệ đầu Gen Z và Millennials (25 - 44 tuổi) - những người có có sự độc lập về tài chính, dễ tiếp thu các công nghệ mới cho thấy tỷ lệ lựa chọn xe điện nhiều hơn thế hệ trẻ từ 18 - 24 tuổi và thế hệ trên 45 tuổi.

Không chỉ cho thấy triển vọng tích cực của thị trường xe điện Việt Nam, kết quả khảo sát cũng chỉ ra, tính khả dụng rộng rãi của các trạm sạc là rất quan trọng đối với khách hàng mua xe điện tiềm năng. Việc cải thiện cơ sở hạ tầng này sẽ ảnh hưởng đáng kể, thậm chí có khả năng thay đổi suy nghĩ của những người hiện đang do dự.

Trao đổi với Vnbusiness về tầm quan trọng và kế hoạch phát triển hạ tầng xe điện tại Việt Nam, PGS. TS Đàm Hoàng Phúc, Giám đốc Chương trình đào tạo kỹ thuật ô tô Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng cần có những nghiên cứu, tính toán về tổng nguồn điện, quy hoạch điện chi tiết đến từng vùng. Tiếp theo, cần quy hoạch phân bố các loại trạm sạc ở đâu, như thế nào trên tổng số xe.

Vị chuyên gia nhận định, nếu có một cơ chế về giá điện cho trạm sạc thì sẽ khuyến khích được cả nhà đầu tư và người dùng xe điện: “Khi có cơ chế rõ ràng sẽ khuyến khích các nhà đầu tư. Họ sẵn sàng bỏ tiền ra để xây dựng, phát triển các hệ thống trạm sạc trên toàn quốc vì biết về lâu dài chắc chắn ô tô điện sẽ phát triển, đầu tư sẽ có lợi. Về giá điện, nhà đầu tư sẽ không có lợi nhưng người tiêu dùng sẽ có lợi luôn. Vốn chi phí chăm sóc bảo dưỡng xe điện đã rẻ hơn xe xăng, nếu giá nguyên liệu đầu vào cũng rẻ hơn thì người ta sẽ chuyển sang. Như vậy nó sẽ là một cú hích cho thị trường phát triển rất tốt”.

Bà Nguyễn Thị Phương Hiền, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Phát triển Giao thông vận tải cho rằng, hiện các chính sách hỗ trợ cho việc chuyển đổi năng lượng và quy trình chuyển đổi sang xe điện của Chính phủ về mặt chủ trương rất mạnh mẽ và rõ ràng. Tuy nhiên các chính sách hỗ trợ mới dừng ở thuế tiêu thụ đặc biệt và lệ phí trước bạ. Trong thời gian tới có rất nhiều việc phải làm về mặt chính sách để hỗ trợ chuyển đổi thành công.

“Theo kinh nghiệm quốc tế, để chuyển đổi sang xe điện thành công thì yếu tố tiên quyết là hạ tầng trạm sạc. Vì vậy các nỗ lực và chính sách để hỗ trợ chuyển đổi sang xe điện của Chính phủ nên tập trung vào hỗ trợ xây dựng các trạm sạc trước tiên”, bà Hiền chỉ ra.

Cuộc đua "trạm sạc" đang nóng dần

Dù đến hiện tại chưa có nhiều chính sách cụ thể để hỗ trợ, khuyến khích đầu tư hạ tầng trạm sạc nhưng thị trường này đang cho thấy nhiều tiềm năng, với ngày càng nhiều nhà đầu tư nhập cuộc.

Mới đây Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (PV Power) đã ký biên bản thỏa thuận hợp tác với EN Technologies Inc. để nghiên cứu và phát triển hệ thống trạm sạc, hướng tới việc trở thành đơn vị cung cấp trạm sạc xe điện uy tín trong cả nước. Trạm sạc xe điện thí điểm đầu tiên sẽ đặt tại phố Huỳnh Thúc Kháng, Hà Nội. Tổng chi phí đầu tư của dự án khoảng hơn 1,8 tỷ đồng.

“PV Power đã xác định việc đầu tư vào hạ tầng trạm sạc xe điện là bước đi chiến lược, phù hợp với tầm nhìn phát triển dài hạn của công ty”, đơn vị này công bố.

Trước PV Power, nhiều đơn vị đã tham gia vào cuộc chơi xây dựng trạm sạc tại Việt Nam. VinFast hiện là đơn vị phát triển hệ thống lớn nhất với số lượng khoảng 150.000 cổng sạc tại 63 tỉnh, thành phố. Nhà phát triển xe điện này cũng hợp tác với Petrolimex và PV Oil để lắp đặt trạm sạc tại các trạm xăng.

Cá nhân ông Phạm Nhật Vượng cũng công bố thành lập Công ty Phát triển trạm sạc Toàn cầu V-GREEN, đơn vị đóng vai trò đối tác phát triển mạng lưới trạm sạc trên toàn cầu cho VinFast. Tại Việt Nam, V-GREEN đặt kế hoạch đầu tư thêm 10.000 tỷ đồng trong vòng 2 năm tới để xây mới, nâng cấp hệ thống trạm sạc.

Tuy nhiên có một thực tế là nhà đầu tư muốn tham gia nhưng bất cập và rào cản còn tồn tại khiến các doanh nghiệp chưa thể đầu tư mạnh mẽ và phát triển rộng khắp.

Là đơn vị đầu tiên của Việt Nam sản xuất thiết bị sạc nhanh cho xe điện, nhưng CTCP đầu tư Năng lượng Solar Z vẫn đang loay hoay giữa các quy định về pháp lý về việc xây dựng trạm sạc. Theo ông Vũ Phạm Hải Sơn, Giám đốc Phát triển Đối tác Solar Z, khó khăn đầu tiên là cơ sở pháp lý và hướng dẫn của cơ quan nhà nước về thủ tục đầu tư, thực hiện xây dựng trạm sạc.

Bên cạnh đó, hiện nay vẫn thiếu quy chuẩn thiết bị trạm sạc. Mặc dù đã có tiêu chuẩn thiết bị là TCVN13078 dành cho sạc xe điện, tuy nhiên vẫn cần phải luật hoá vào trong quy định pháp luật để chuẩn hóa thiết bị sạc, giảm bớt các nguy cơ khi đưa vào sử dụng.

Đại diện doanh nghiệp đề xuất, cần có quy hoạch hạ tầng giao thông, xây dựng trạm sạc xe điện vào hệ thống điện quốc gia có kiểm soát của cơ quan nhà nước và các đơn vị liên quan; cần tiêu chuẩn hoá thiết bị, phương tiện điện lẫn sạc điện liên quan đến vấn đề này, đặc biệt tiêu chuẩn dành cho các khu vực nhà ở, chung cư cao tầng, trạm dừng nghỉ… Ngoài ra, chính sách tài chính hỗ trợ người tiêu dùng, nhà đầu tư trạm sạc cũng cần được cân nhắc.

Đỗ Kiều