Vừa qua, cơ quan Thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tỉnh Đắk Lắk vừa văn bản số 02/TB-TTGSNH thông báo kết luận thanh tra đối với Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam Chi nhánh Đắk Lắk (Eximbank Đắk Lắk).

Theo đó, cơ quan Thanh tra, giám sát NHNN tỉnh Đắk Lắk cho biết, kết quả kiểm tra hồ sơ cấp tín dụng của 33 khách hàng vay vốn tại Eximbank Đắk Lắk nêu tại Quyết định thanh tra số 01/QĐ-TTGSNH ngày 27/11/2024 cho thấy, việc cấp tín dụng của Eximbank Đắk Lắk đối với 33 khách hàng để trả nợ trước hạn khoản cấp tín dụng tại Công ty Tài chính cổ phần Điện lực (EVN Finance) có nhiều tồn tại, hạn chế vi phạm quy định nội bộ tiềm ẩn rủi ro và vi phạm quy định của NHNN về việc cho vay để trả nợ trước hạn khoản vay tại tổ chức tín dụng (TCTD) khác.

Vi phạm quy định về việc cho vay để trả nợ trước hạn khoản vay tại TCTD khác

Theo văn bản số 02/TB-TTGSNH của Thanh tra, giám sát NHNN tỉnh Đắk Lắk kết luận Eximbank Đắk Lắk đã vi phạm quy định của NHNN về việc cho vay để trả nợ trước hạn khoản vay tại TCTD khác.

Cụ thể, căn cứ thỏa thuận về thời hạn cho vay (khoản 2.3 Điều 2) của 27 Hợp đồng tín dụng (kèm theo khế ước nhận nợ ngày 27/6/2024) giữa Eximbank Đắk Lắk và 27 khách hàng ký kết ngày 27/6/2024 cho thấy, Eximbank Đắk Lắk cấp tín dụng cho 27 khách hàng để trả nợ trước hạn khoản vay tại Công ty Tài chính cổ phần Điện lực có thời hạn cho vay đến năm 2032 vượt quá thời hạn cho vay còn lại của khoản vay tại Công ty Tài chính cổ phần Điện lực (thời hạn cho vay đến 2027) đã vi phạm quy định về thời hạn cho vay theo quy định tại Điểm b khoản 6 Điều 8 Thông tư 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của NEỊNN quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng (và các Thông tư sửa đổi, bổ sung).

Thực hiện không đúng, đầy đủ quy định nội bộ, tiềm ẩn rủi ro đối với các khoản cấp tín dụng

Cơ quan Thanh tra, giám sát NHNN tỉnh Đắk Lắk kết luận Eximbank Đắk Lắk đã thực hiện không đúng, đầy đủ quy định nội bộ, tiềm ẩn rủi ro đối với các khoản cấp tín dụng.

Thứ nhất, Eximbank Đắk Lắk không thực hiện thẩm định việc đáp ứng điều kiện vay vốn theo quy định của NHNN và quy định nội bộ đối với từng khách hàng đế trình (đề xuất) cấp có thẩm quyền phê duyệt cho vay những khách hàng đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định, dẫn đến 29 khách hàng chưa đáp ứng đầy đủ điều kiện “hoạt động kinh doanh có lãi và không lỗ lũy kế trong hai năm gần nhất tính đến thời điểm nộp hồ sơ vay” quy định tại Khoản 2 Điều 3 quy định nghiệp vụ cho vay tái tài trợ dành cho khách hàng doanh nghiệp ban hành kèm theo Quyết định 10989/2022/EIB/QĐ-TGĐ ngày 30/12/2022 của Tổng Giám đốc Eximbank.

Thứ hai, Eximbank Đắk Lắk xác định mức cho vay theo tỷ lệ giá trị tài sản bảo đảm là hệ thống máy móc, thiết bị sản xuất điện (tài sản cố định hữu hình) đã đưa vào sử dụng 04 năm, máy móc, thiết bị đặc thù, khả năng phát mãi thấp (thuộc nhóm tài sản rủi ro cao theo quy định nội bộ) cao hơn tỷ lệ chuẩn theo quy định tại Quyết định số 73/2024 /EIB/QĐ-HĐQT ngày 13/3/2024. Số tiền cho vay cao hơn (tỷ lệ chuẩn theo quy định nội bộ và giá trị tài sản cố định hữu hình còn lại đang theo dõi trên sổ kế toán).

Thứ ba, Hội đồng tín dụng cấp cao phê duyệt cho vay chưa đảm bảo tuân thủ một số nguyên tắc hoạt động của Hội đồng tín dụng quy định tại Điều 2 Quy chế tổ chức hoạt động của hội đồng tín dụng ban hành kèm theo Quyết định số 451/2023/EIB/QĐ-HĐQT ngày 15/11/2023 của HĐQT Eximbank (nguyên tắc tuân thủ các quy định của pháp luật và các quy định nội bộ của Eximbank; đảm bảo chính xác khách quan, trung thực, công khai và minh bạch,...): Phê duyệt trên cơ sở đề xuất thẩm định của Eximbank Đắk Lắk chưa đảm bảo quy định của NHNN, quy định nội bộ Eximbank; 2/3 cá nhân trong Hội đồng tín dụng cấp cao có liên quan đến các khoản vay vi phạm (theo thông tin tại Biên bản họp Hội đồng tín dụng cấp cao).

Thứ tư, Eximbank Đắk Lắk cho vay tái tài trợ 27 khoản vay tại Công ty Tài chính Cổ phần Điện lực (các khoản vay này đã được Công ty Tài chính cổ phần Điện lực tái tài trợ tại BIDV Sơn Tây và NH TMCP Nam Á với thời gian cho vay đến 2027 và cho vay bổ sung thêm 135 tỷ đồng tương ứng 05 tỷ đồng/khách hàng thời hạn cho vay đến 2032) tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Cụ thể, tại thời điểm Eximbank Đắk Lắk thẩm định cho vay tháng 6/2024, dự án điện mặt trời đã hoạt động được 3,5 năm (50% thời gian hoàn vốn theo phương án vay vốn ban đầu được đánh giá khả thi, hiệu quả tại BIDV Sơn Tây và Nam Á), tương ứng 50% giá trị khấu hao đã được thu hồi (giá trị dự án điện mặt trời thực hiện tại địa bàn tỉnh Đắk Nông theo khảo sát dao động từ 13 đến 14,5 tỷ đồng/lMV), giá trị tài sản cố định của dự án còn lại đã được Công ty Tài chính Cổ phần Điện lực cho vay thêm 05 tỷ đồng (bù đắp). Như vậy, khoản vay Eximbank Đắk Lắk tái tài trợ sẽ tương đương giá trị còn lại của dự án sản xuất điện mặt trời (vốn tự có của khách hàng tham gia đầu tư hệ thống máy móc, thiết bị để sản xuất điện còn lại không đáng kể) dẫn đến rủi ro thu hồi vốn của dự án chủ yếu thuộc về Eximbank Đắk Lắk, gồm một số rủi ro, gồm:

Rủi ro về nguồn trả nợ (dòng tiền dự án): Dự án đã hoạt động được 3,5 năm, hiệu suất pin chưa có cơ sở để đánh giá (hầu hết các dự án năng lượng mặt trời áp mái đều vận hành năm 2021) và tiềm ẩn rủi ro về giá và cắt giảm sản lượng điện do vượt quy hoạch điện VII (theo báo cáo thẩm định của Eximbank Đắk Lắk).

Rủi ro trong vận hành, hoạt động: Cháy, nổ do các nguyên nhân khách quan như sét đánh, chập điện...; khách hàng vi phạm thỏa thuận chuyển doanh thu qua tài khoản thanh toán tại Eximbank Đắk Lắk (khách hàng tự ý ký phụ lục thay đổi tài khoản nhận thanh toán với Công ty Điện lực).

Rủi ro không thu hồi đủ nợ vay trong trường hợp phải xử lý tài sản bảo đảm do việc xác định mức cho vay quá cao so với mức tiêu chuẩn theo quy định nội bộ.

Kiến nghị với Eximbank Đắk Lắk và HĐQT Eximbank

Từ những kết luận về vi phạm của Eximbank Đắk Lắk, Cơ quan Thanh tra, giám sát NHNN tỉnh Đắk Lắk yêu cầu Giám đốc Eximbank Đắk Lắk nghiêm túc kiểm điểm, chấn chỉnh, rút kinh nghiệm đối với những tồn tại, hạn chế, sai phạm trong việc thẩm định cho vay đồng thời thực hiện nghiêm Quyết định xử phạt vi phạm hành chính (nếu có) liên quan đến nội dung thanh tra.

Bên cạnh đó, Cơ quan Thanh tra, giám sát NHNN tỉnh Đắk Lắk cũng đề nghị Hội đồng quản trị Eximbank xem xét xử lý nghiêm sai phạm của tập thể, cá nhân theo quy định nội bộ đối với sai phạm trong việc cho vay tái tài trợ 27 khách hàng, tiềm ẩn nhiều rủi ro như đã nêu trên.