Cảng An Thới đang bị đề nghị đóng cảng đến khi tìm được đơn vị thuê quyền khai thác.

Rủi ro thu hồi công nợ

Nguy cơ “đáo tụng đình” chưa thể loại trừ, dù Cục Hàng hải Việt Nam đã đơn phương chấm dứt Hợp đồng số 01/2023/HĐT ngày 6/4/2023 cho thuê quyền khai thác tài sản kết cấu hạ tầng cảng biển An Thới với Liên danh Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Namaste - Công ty cổ phần Cảng Sài Gòn (bên thuê) vào ngày 18/2/2024.

Trong báo cáo gửi Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) đầu tuần trước, Cục Hàng hải Việt Nam cho biết, đơn vị này đang tiếp tục làm việc với bên thuê, yêu cầu thanh lý Hợp đồng và thanh toán các khoản nợ đến thời điểm chấm dứt Hợp đồng. Trường hợp bên thuê không tuân thủ, Cục Hàng hải Việt Nam sẽ báo cáo Bộ GTVT xem xét, giải quyết theo thẩm quyền, yêu cầu tòa án giải quyết theo quy định.

Được biết, thông qua cuộc đấu giá công khai tổ chức ngày 26/8/2022, Liên danh Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Namaste - Công ty cổ phần Cảng Sài Gòn đã giành quyền khai thác tài sản kết cấu hạ tầng cảng biển An Thới với giá trúng đấu giá là 951,996 tỷ đồng, cao gấp 5,5 lần giá khởi điểm.

Theo quy định, đơn vị trúng đấu giá sẽ phải thanh toán 4 đợt, mỗi đợt 25% giá thu cố định của năm đó theo hợp đồng và nộp chậm nhất vào ngày 15 của tháng đầu mỗi quý. Đối với giá thu biến đổi, chậm nhất vào ngày 30/6 năm kế tiếp, căn cứ doanh thu thực tế khai thác tài sản cho thuê trong năm đó theo kết quả kiểm toán của kiểm toán độc lập, Cục Hàng hải Việt Nam và đơn vị trúng đầu giá sẽ xác định chính thức giá thu biến đổi của năm trước. Chậm nhất 7 ngày sau khi xác định giá thu biến đổi của năm trước, đơn vị trúng đầu giá nộp toàn bộ giá thu biến đổi của năm trước vào tài khoản của Cục Hàng hải Việt Nam.

Với trách nhiệm của bên cho thuê, Cục Hàng hải Việt Nam đã tổ chức nhiều cuộc họp và ban hành nhiều văn bản yêu cầu bên thuê thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm theo quy định của Hợp đồng, nhưng bên thuê vẫn không thực hiện các thủ tục để đưa cảng biển An Thới vào khai thác, không nộp đủ tiền thuê, không thực hiện bảo đảm Hợp đồng. Đây là lý do buộc Cục Hàng hải Việt Nam phải đơn phương chấm dứt Hợp đồng số 01/2023/HĐT, dù mới thực hiện được 1/20 chặng đường.

Điều đáng nói là, tại thời điểm chấm dứt Hợp đồng, bên thuê mới nộp tiền thuê đợt 1 của quý IV/2022 và năm 2023 là 10 tỷ đồng (đây là khoản tiền đặt trước trúng đấu giá của Liên danh đề nghị khấu trừ) và 50% tiền thuê đợt 2 của quý IV/2022 và năm 2023 là 3,84 tỷ đồng (ủy nhiệm chi ngày 19/1/2024).

Số tiền bên thuê còn nợ sau khi chấm dứt Hợp đồng là 43,169 tỷ đồng (quý IV/2022 và năm 2023 là 39,2 tỷ đồng; năm 2024, từ ngày 1/1/2024 đến ngày 17/2/2024, là 3,969 tỷ đồng), tiền phạt do vi phạm Hợp đồng theo quy định tại Điều 11 của Hợp đồng.

Vào giữa tháng 5/2024, lãnh đạo Cục Hàng hải Việt Nam có văn bản gửi Cục Thuế tỉnh Kiên Giang, đề nghị xác định và ra thông báo về số tiền chậm nộp tiền thuê theo quy định.

Đối với khoản nợ của bên thuê, từ đầu tháng 3/2024 đến nay, Cục Hàng hải Việt Nam liên tiếp có 4 văn bản yêu cầu bên thuê nộp ngay số tiền thuê còn nợ và tiền phạt do vi phạm Hợp đồng, nhưng đến nay, bên thuê chưa thực hiện và cũng không báo cáo về việc này.

Nguy cơ đóng cảng

Trước đó, tại Văn bản số 2309/BGTVT-KCHT ngày 6/3/2024, Bộ GTVT nhấn mạnh, Cục Hàng hải Việt Nam có nghĩa vụ, quyền, trách nhiệm theo quy định của Hợp đồng đối với bên thuê trong thương vụ cho thuê kết cấu hạ tầng cảng An Thới.

Trong trường hợp chấm dứt hợp đồng trước thời hạn, Bộ GTVT yêu cầu Cục Hàng hải Việt Nam khẩn trương tổ chức thực hiện, hoàn thành các thủ tục bàn giao lại tài sản, hồ sơ tài liệu, thanh lý Hợp đồng và các thủ tục liên quan khác theo đúng quy định của Hợp đồng và quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, với vai trò là cơ quan được giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng bến cảng An Thới, Cục Hàng hải Việt Nam có trách nhiệm tổ chức quản lý, bảo trì, quản lý hồ sơ tài liệu đối với tài sản kết cấu hạ tầng bến cảng An Thới theo quy định. 

Ngoài việc thu hồi công nợ với bên thuê, một tồn tại lớn khác sau khi chấm dứt hợp đồng cho thuê liên quan đến điều kiện khai thác cảng biển An Thới. Cụ thể, cảng An Thới được Bộ GTVT công bố mở tại Quyết định số 1494/QĐ- BGTVT ngày 3/6/2013 để tiếp nhận tàu thuyền Việt Nam và nước ngoài ra vào hoạt động bốc dỡ hàng hóa, vận chuyển hành khách và thực hiện các dịch vụ hàng hải khác.

Hiện nay, cảng biển An Thới không đủ điều kiện để hoạt động khai thác theo quy định, vì vậy, Cục Hàng hải Việt Nam đề nghị Bộ GTVT tạm thời công bố đóng cảng biển An Thới đến khi lựa chọn được đơn vị thuê quyền khai thác tài sản kết cấu hạ tầng cảng biển An Thới, hoặc cơ quan có thẩm quyền quyết định phương án xử lý tài sản kết cấu hạ tầng cảng biển An Thới.

Cần phải nói thêm rằng, suốt 5 năm qua, Cục Hàng hải Việt Nam đã tổ chức nhiều cuộc đấu giá tìm nhà khai thác kết cấu hạ tầng cảng An Thới. Trước liên danh Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Namaste - Công ty cổ phần Cảng Sài Gòn, Cục Hàng hải Việt Nam cũng từng chọn, ký hợp đồng và phải đơn phương hủy hợp đồng với một nhà đầu tư khác.

Lãnh đạo Cục Hàng hải Việt Nam cho biết, có khá nhiều khó khăn, vướng mắc dẫn tới cảng biển An Thới khai thác không hiệu quả như mục tiêu đầu tư xây dựng. Tại Phú Quốc không có khu công nghiệp, không có cơ sở sản xuất hàng xuất khẩu, nên không có hàng hóa xuất nhập khẩu. Hàng hóa chủ yếu là vật liệu xây dựng phục vụ các công trình xây dựng dân dụng, các loại hàng hóa liên quan đến dân sinh, nhưng do cảng nằm ở khu vực phía Nam của đảo, cách xa các dự án, công trình đang thi công, nếu xếp dỡ hàng hóa tại cảng An Thới, sẽ phải mất công đoạn vận chuyển trên đường bộ, gây tốn kém chi phí.

Cảng biển An Thới được đầu tư xây dựng không có trang thiết bị khai thác cảng đi kèm, nên đơn vị thuê phải đầu tư trang thiết bị cần thiết để khai thác hàng tổng hợp.

Hiện chưa rõ các cơ quan chức năng có tiếp tục đấu giá cho thuê quyền khai thác tài sản kết cấu hạ tầng cảng biển An Thới hay không, nhưng nếu chủ trương này được tiếp tục, thì người cho thuê trong thời gian tới nhiều khả năng không phải là Cục Hàng hải Việt Nam, nếu chiểu theo Thông báo số 189/TB-VPCP ngày 27/4/2024 về kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị tổng kết Quyết định số 178/2004/QĐ-TTg ngày 5/10/2004 về Đề án Phát triển tổng thể đảo Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.

“Về việc chuyển giao tài sản kết cấu hạ tầng cảng biển An Thới - Phú Quốc về UBND tỉnh Kiên Giang quản lý: giao Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, cơ quan có liên quan nghiên cứu kiến nghị của tỉnh, đề xuất phương án xử lý theo quy định pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, tránh lãng phí tài sản, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 5/2024”, Thông báo số 189/TB-VPCP nêu rõ.