Theo dữ liệu của Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), doanh số bán hàng toàn thị trường có sự cải thiện trong quý IV/2023, đặc biệt là tháng 12/2023 khi nhu cầu mua sắm của người dân thường tăng cao vào quý cuối năm.

Cụ thể, doanh số bán hàng toàn thị trường tháng 12 đạt 38.740 chiếc, tăng 39% so với tháng 11 và tăng 10% so với cùng kỳ năm trước. Tháng ghi nhận doanh số cao nhất năm. Tính chung quý IV, toàn thị trường ghi nhận hơn 92.000 chiếc xe được bán ra, vượt trội hẳn so với vùng 70.000 chiếc của các quý trước nhưng còn giảm 15% so với cùng kỳ năm trước.

Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp phân phối ôtô ghi nhận doanh thu quý IV/2023 vẫn giảm so với cùng kỳ năm trước nhưng là mức cao nhất năm. Song, sức mua còn yếu khiến các công ty phải đưa ra nhiều khuyến mại hấp dẫn hơn, biên lợi nhuận gộp mỏng và lãi nhỏ giọt.

Savico (mã: SVC), nhà phân phối xe ôtô hàng đầu với thị phần 8,4% cả nước (số liệu 2022), công bố doanh thu thuần quý cuối năm đạt 6.572 tỷ đồng, vượt trội so với mức dưới 5.000 tỷ các quý đầu năm và còn giảm 6,5% so với cùng kỳ năm trước. Song, lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 11,5 tỷ đồng, giảm 86%.

Doanh nghiệp cho biết thị trường xe ôtô quý IV/2023 vẫn còn gặp nhiều khó khăn, các đơn vị thành viên trong hệ thống phải tăng chi phí kinh doanh nhằm duy trì sản lượng bán hàng. Điều này khiến cho lợi nhuận gộp, lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh giảm, chi phí bán hàng tăng.

Lũy kế cả năm, doanh thu giảm nhẹ 2% xuống 20.849 tỷ đồng nhưng lợi nhuận ròng giảm đến 93% xuống 23 tỷ đồng. Biên lợi nhuận gộp giảm nhưng chi phí lãi vay và chi phí bán hàng tăng cao.

Tương tự, chuyên phân phối xe Ford, Công ty cổ phần City Auto (mã: CTF) thông tin doanh thu quý cuối năm đạt 2.194 tỷ đồng, mức cao nhất năm và giảm nhẹ so với cùng kỳ năm trước.

Mặc dù doanh thu tài chính tăng mạnh từ 15,6 tỷ lên 50 tỷ đồng nhưng biên lợi nhuận gộp giảm, chi phí lãi vay và chi phí bán hàng tăng cao. Do vậy, công ty báo lãi gần 6 tỷ đồng, giảm 83% so với cùng kỳ năm trước.

Lũy kế cả năm, doanh thu tăng 12,6% lên 7.100 tỷ đồng, lãi ròng 43 tỷ đồng, giảm 61,5% so với 2022. Công ty cho biết nguyên nhân lợi nhuận ròng giảm sâu là do suy thoái toàn cầu khiến nhu cầu ôtô sụt giảm.

Hay Haxaco (mã: HAX) cũng ghi nhận doanh thu và lợi nhuận giảm sâu sau năm 2022 thăng hoa. Cụ thể, doanh thu giảm đến 41% xuống 3.982 tỷ đồng. Giá vốn giảm tương ứng nhưng chi phí cố định duy trì bằng 2022 khiến lợi nhuận giảm 84% xuống 48 tỷ đồng.

Xét riêng quý IV, doanh thu giảm 33% xuống 1.077 tỷ đồng và lợi nhuận giảm 52% xuống 28 tỷ đồng. Mức giảm đã thu hẹp đáng kể so với các quý đầu năm.

SSI Research đánh giá sản lượng tiêu thụ quý IV có mức giảm ít hơn so với đầu năm do bên bán thực hiện chương trình khuyến mãi giảm giá để giảm mức tồn kho của năm cũ. Dự báo thị trường ôtô vẫn sẽ khó khăn trong nửa đầu năm do nhu cầu tiêu dùng còn yếu và người mua có tâm lý chờ đợi các mẫu xe mới. Xét chung cả năm, thị trường sẽ cho thấy sự phục hồi cả về số lượng và giá trị nhờ sự phục hồi kinh tế vào nửa cuối năm, các mẫu xe mới ra mắt, tình trạng thiếu chip cho xe ôtô được giải quyết, lãi suất cho vay ở mức hấp dẫn so với 2023.

Báo cáo của SSI Research cũng chỉ ra rằng tình trạng cạnh tranh khốc liệt giành thị phần tiếp diễn. Những doanh nghiệp dẫn đầu về thị phần như Toyota, Honda ghi nhận thị phần giảm trong năm 2023, những doanh nghiệp nhỏ hơn như Ford, Kia, Mazda, Mitsubishi tăng nhờ chiến lược giá tốt hơn. Thêm vào đó, các doanh nghiệp sản xuất Trung Quốc đang đưa nhiều thương hiệu vào Việt Nam hơn (Lynk&Co, Haima, MG) và mở nhà máy lắp ráp bắt đầu hoạt động từ 2023 (Wuling, Chery)… Ngoài ra, xe điện đã trở nên phổ biến hơn ở Việt Nam (chiếm 6% doanh số tiêu thụ xe du lịch trong năm 2023) nhờ nỗ lực của Vinfast.

Các doanh nghiệp phân phối đã mở rộng danh mục xe phân phối trong bối cảnh mới. Chuyên phân phối dòng xe cao cấp Mercedes-Benz, Haxaco thông qua công ty con bán dòng xe phổ thông như MG hay xe điện với cả Mercedes-Benz và Vinfast.

Bên cạnh Ford và Hyundai, City Auto cũng có kế hoạch phân phối xe điện. Ông Trần Ngọc Dân cho biết công ty đã tìm hiểu về các loại xe điện thông qua cử các đoàn khảo sát tại hội chợ, triễn lãm. Công ty sẽ tìm hiểu các thương hiệu đang kinh doanh cũng như mới, sớm bắt đầu lắp đặt trạm điện trong hệ thống từ 2024. Công ty cũng muốn tham gia vào việc lắp ráp để lấy quyền phân phối tại Việt Nam sau này.