Theo Thanh tra Bộ Tài chính, tại thời điểm ngày 31/12/2023, đầu tư tài chính dài hạn của Công ty mẹ - Tổng công ty Xi măng Việt Nam là hơn 13.973 tỷ đồng vào 31 công ty, chiếm 93% vốn góp của chủ sở hữu. Trong đó, năm 2023 có 17 công ty có kết quả kinh doanh lãi 186 tỷ đồng, trong khi có 14 công ty lỗ lên tới hơn 1.610 tỷ đồng. Trong đó, Công ty CP Xi măng Hạ Long lỗ lớn nhất, lên tới gần 648 tỷ đồng.

Có 15 công ty lỗ lũy kế đến hết năm 2023 là hơn 7.923 tỷ đồng, tương ứng với tỷ lệ góp vốn của Công ty mẹ - Tổng công ty tại từng công ty là 5.895 tỷ đồng, bằng 85,3% vốn Công ty mẹ - Tổng công ty đã đầu tư tại các công ty này.

Tại ngày ngày 31/12, Tổng công ty trích lập dự phòng tổn thất cho 7 khoản đầu tư với số tiền khoảng 3.018 tỷ đồng. Cổ tức, lợi nhuận được chia của Vicem hạch toán vào doanh thu tài chính năm 2023 là hơn 417 tỷ đồng, bằng 3% tổng vốn đầu tư.

Công ty TNHH MTV Vicem Hà Tiên.

Cụ thể, Vicem đã rót hơn 1.132 tỷ đồng vào Vicem Tam Điệp (chiếm 100% vốn điều lệ). Tuy nhiên, công ty con này đã lỗ lũy kế khoảng 1.126 tỷ, tương đương 99,5% vốn góp của chủ sở hữu. Với khoản đầu tư này, Vicem phải trích lập dự phòng hơn 1.069 tỷ đồng.

"Công ty đang mất cân đối vốn, khả năng thanh toán nợ thấp. Tổng công ty đang hỗ trợ cho công ty này vay vốn để thanh toán các khoản nợ dài hạn với tổng số tiền 396 tỷ đồng", thanh tra Bộ Tài chính cho hay.

Tại Công ty cổ phần Xi măng Hạ Long, Vicem đầu tư khoảng 1.605 tỷ đồng (chiếm 82,69% vốn điều lệ). Đến hết năm ngoái, Xi măng Hạ Long lỗ lũy kế hơn 4.900 tỷ, dẫn đến vốn chủ sở hữu âm 2.960 tỷ đồng. Vicem trích lập dự phòng rủi ro tại công ty này 1.606 tỷ.

Trước đó, Xi măng Hạ Long thuộc Tổng công ty Sông Đà, được chuyển giao về Vicem năm 2016. Tại thời điểm chuyển giao, doanh nghiệp này âm vốn 2.658 tỷ và lỗ lũy kế 3.640 tỷ đồng.

Thanh tra Bộ Tài chính cho hay, tình hình sản xuất kinh doanh của Xi măng Hạ Long vẫn gặp nhiều khó khăn, dẫn đến Công ty liên tục thua lỗ, tình hình tài chính mất cân đối nghiêm trọng, không còn khả năng trả nợ đến hạn, đứng trước nguy cơ phải dừng hoạt động vì không có dòng tiền.

Tại Công ty cổ phần Xi măng Vicem Sông Thao, Vicem đầu tư 516 tỷ đồng (tỷ lệ 80,79% vốn điều lệ). Đến hết 31/12, công ty lỗ lũy kế trên 312 tỷ, tương ứng hơn 49% vốn góp của Vicem. Tổng công ty này trích lập 252 tỷ cho khoản đầu tư tại đây.

Trước đó, Xi măng Sông Thao thuộc Tổng công ty Đầu tư phát triển Nhà và đô thị (HUD). Tại thời điểm chuyển giao về Vicem, doanh nghiệp lỗ lũy kế 430 tỷ đồng.

Tương tự, Vicem Hải Vân, số vốn đầu tư cảu Vicem là 314 tỷ đồng (tương đương 75,75% vốn điều lệ) và năm 2023 ghi nhận lỗ hơn 64 tỷ đồng, lỗ lũy kế hơn 60 tỷ, khiến Vicem phải trích lập dự phòng gần 34 tỷ đồng.

Hay tại Công ty cổ phần Sông Đà 12, số vốn đầu tư 12 tỷ đồng (24% vốn điều lệ), lỗ lũy kế gần 233 tỷ đồng, Vicem phải trích lập dự phòng hơn 10,2 tỷ đồng.

Tại Công ty cổ phần Tấm lợp Vật liệu Xây dựng Đồng Nai, Vicem đầu tư hơn 43 tỷ đồng, nắm 12,5% vốn. Công ty này lỗ lũy kế 787 tỷ đồng nên Vicem trích lập dự phòng 41,3 tỷ đồng.

Hay tại Cao su Đồng Nai - Kraite (Vicem nắm 11,27% vốn) cũng lỗ lũy kế hơn 179 tỷ khiến Vicem phải trích lập dự phòng 4,2 tỷ đồng…

Ngoài ra, 9 công ty con, công ty liên kết khác của Vicem cũng lỗ trong năm 2023. Tuy nhiên, vốn chủ vẫn cao hơn số tiền Vicem đã đầu tư.

Theo giải thích của Vicem, 10 công ty con hiệu quả kinh doanh thấp, nhiều đơn vị lỗ lớn năm ngoái và lũy kế lợi nhuận âm khoảng 6.700 tỷ đồng bởi nhiều lý do.

Trong đó, Vicem Tam Điệp, Vicem Sông Thao, Xi Măng Hạ Long đều là 3 đơn vị Vicem nhận bàn giao phần vốn Nhà nước từ địa phương hoặc doanh nghiệp khác thuộc Bộ Xây dựng. 3 công ty này đến hết năm ngoái lỗ lũy kế 6.341 tỷ, tăng 2.271 tỷ so với thời điểm bàn giao.

Cùng với đó, sản lượng sản xuất thấp hơn nhiều công suất thiết kế tối đa, dẫn tới định phí trên một đơn vị sản phẩm tăng và các chi phí bảo dưỡng cũng tăng theo. Đồng thời, giá bán clinker, xi măng không tăng và một số sản phẩm còn thấp hơn giá thành. Chi phí lãi vay lớn do một số công ty đầu tư chủ yếu bằng vốn vay. Tỷ giá biến động cũng khiến chi phí tài chính phát sinh bởi lỗ chênh lệch tỷ giá lớn. Cùng với đó, giá nguyên vật liệu đầu vào tăng, chi phí khấu hao lớn, một số dự án khai thác mỏ phải dừng khai thác do địa phương thay đổi quy hoạch…

Trước thực trạng này, Thanh tra Bộ Tài chính đề nghị Vicem rà soát, đánh giá các khoản tài chính tại doanh nghiệp kinh doanh kém hiệu quả. Vicem phải chỉ đạo người đại diện phần vốn góp tại các bên này có ý kiến với HĐTV, HĐQT xây dựng phương án cụ thể để khắc phục khó khăn tài chính, lỗ lũy kế kéo dài.

Thanh tra cũng yêu cầu Vicem khẩn trương xem xét, quyết định thực hiện giám sát tài chính phù hợp với các công ty có dấu hiệu mất an toàn tài chính.

Trước khi bị Thanh tra, kết quả kinh doanh của Vicem cũng ảm đạm. Theo báo cáo tài chính hợp nhất kiểm toán năm 2023, doanh thu của Vicem là hơn 24.006 tỷ đồng, giảm 19% so với năm 2022, và công ty ghi nhận lỗ sau thuế hơn 1.129 tỷ đồng - lần đầu tiên Vicem báo lỗ kể từ khi công bố thông tin năm 2016. Tính đến cuối năm 2023, lỗ lũy kế của Vicem là 2.240 tỷ đồng.

Trong nửa đầu năm nay Vicem tiếp tục đối mặt với hàng loạt khó khăn lớn trong sản xuất kinh doanh xi măng, xuất phát từ nhu cầu thị trường giảm mạnh, cả ở trong nước lẫn xuất khẩu. Tổng doanh thu 6 tháng mới đạt 13.198 tỷ đồng, bằng 46,1% kế hoạch năm 2024 và giảm 19,4% so với cùng kỳ năm 2023. Kết thúc nửa đầu năm, doanh nghiệp lỗ đến 863 tỷ đồng.

Kết quả kinh doanh của các công ty con cũng không mấy khả quan khi Vicem Tam Điệp lỗ 65,5 tỷ đồng trong năm 2023, và nguồn vốn của Xi măng Tam Điệp là 1.254 tỷ đồng, trong đó 95% là nợ phải trả. Thời điểm hiện tại doanh nghiệp chưa có báo cáo tài chính 9 tháng đầu năm.

Đối với Vicem Hải Phòng báo lỗ 79 tỷ đồng trước thuế trong quý I/2024. Trong khi đó, doanh thu của Vicem Hà Tiên trong quý I/2024 đạt hơn 1.585 tỷ đồng, giảm 12,24% so với cùng kỳ. Theo đó, Vicem Hà Tiên lỗ thuần từ hoạt động kinh doanh hơn 23 tỷ đồng, lỗ sau thuế hơn 24 tỷ đồng trong quý I...

Thanh Hoa