Lãi suất chạm đáy

Gửi tiết kiệm ngân hàng là một trong các kênh đầu tư tiền nhàn rỗi phổ biến, đơn giản và an toàn nhất. Trong giai đoạn cuối năm 2022 và đầu năm 2023, gửi tiết kiệm đã trở thành kênh đầu tư hấp dẫn khi lãi suất liên tục tăng cao, có ngân hàng thương mại (NHTM) huy động tiền gửi với lãi suất cao nhất trên 10%, thậm chí lên tới 11%-12% nếu kèm lãi suất thưởng.

Tuy nhiên, từ quý II/2023, xu hướng giảm lãi suất diễn ra trên diện rộng và có thể tiếp tục giảm sâu hơn nhằm tạo điều kiện giảm mặt bằng lãi suất cho vay trong thời gian tới. Tính từ tháng 12/2023 đến nay, có 25 ngân hàng thương mại giảm lãi suất, đưa lãi suất kỳ hạn 12 tháng cao nhất là 5,7%/năm.

Trong khi đó, các NHTM có vốn nhà nước (Big4) đi đầu với 4 lần giảm lãi suất liên tiếp và đang có mức lãi suất tiền gửi thấp nhất thị trường.

Vietcombank và Agribank đã điều chỉnh lãi suất huy động kỳ hạn 1 - 2 tháng thấp nhất lịch sử khi chỉ còn 1,7%/năm; kỳ hạn 3 - 5 tháng chỉ còn 2%/năm và kỳ hạn 6 - 11 tháng còn 3%/năm.

Ngoài nhóm ngân hàng quốc doanh, nhiều ngân hàng tư nhân giảm lãi suất tiết kiệm xuống mức chạm đáy, dưới 5%/năm áp dụng cho kỳ hạn 12 tháng như ABBank, OCB, Eximbank, Techcombank, MB...

Mặc dù lãi suất tiết kiệm giảm kỷ lục nhưng lãi suất cho vay của các NHTM vẫn còn khá cao. Ngoài các ngân hàng quốc doanh như Vietcombank, Agribank, BIDV giảm mạnh lãi suất cho vay trong thời gian qua; nhiều ngân hàng khối tư nhân vẫn duy trì lãi suất cho vay mức trên 10%/năm trung và dài hạn.

Tiền về nơi đâu?

Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, lượng tiền gửi vào hệ thống ngân hàng của cư dân và các tổ chức kinh tế đến cuối năm 2023 đạt hơn 13,5 triệu tỷ đồng (tăng trưởng 13,2% so với cuối năm 2022), là mức tiền gửi cao nhất trong lịch sử ngành Ngân hàng.

Như vậy, trong năm 2023, tiền gửi của của cư dân và các tổ chức kinh tế đã tăng thêm 1,68 triệu tỷ đồng – mức tăng cao nhất trong hàng chục năm trở lại đây, riêng quý IV/2024 tăng trên 800.000 tỷ đồng. Nếu so với năm 2022, lượng tiền gửi tăng thêm trong năm 2023 cao gần gấp đôi.

Như vậy, môi trường lãi suất thấp vẫn không khiến dòng tiền dịch chuyển mạnh khỏi hệ thống ngân hàng để chảy qua các kênh đầu tư khác như bất động sản và chứng khoán.

Số liệu được các ngân hàng lớn công bố mới đây cũng cho thấy tốc độ tăng trưởng tiền gửi ở mức cao trong năm 2023. Theo đó, huy động vốn của BIDV đến cuối năm 2023 đạt 1,89 triệu tỷ đồng, tăng trưởng 16,5%; tăng trưởng huy động vốn của VietinBank đạt 13,7%, Vietcombank tăng 12,1%.

Lý giải về dòng chảy mạnh của lượng tiền nhàn rỗi của dân cư vào ngân hàng, TS. Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia tài chính ngân hàng cho rằng, trong năm 2023, các kênh đầu tư khác đều ít nhiều có sự biến động, đặc biệt là kênh bất động sản, vàng và ngoại tệ. Chứng khoán cũng không nằm ngoài sự biến động này.

Thông thường, vào dịp cuối năm, dòng tiền thường chảy ra khỏi ngân hàng vì doanh nghiệp, người dân rút tiền để sản xuất, kinh doanh mùa cao điểm cũng như mua sắm chi tiêu dịp Tết. Thế nhưng trong bối cảnh kinh tế hấp thụ vốn ít thì dòng tiền vẫn tiếp tục chảy vào ngân hàng.

TS. Nguyễn Trí Hiếu dự báo, những tháng đầu năm, tiền gửi tiết kiệm sẽ tiếp tục duy trì như hiện nay. Kênh tiền gửi luôn được ưa chuộng vì tính an toàn dù tỷ suất sinh lời không bằng các kênh đầu tư khác. Nhất là khi thị trường bất động sản trầm lắng, thị trường vàng và chứng khoán biến động mạnh, tiềm ẩn rủi ro khiến xu hướng đầu tư còn chảy vào ngân hàng qua tiền gửi tiết kiệm. Hơn nữa, duy trì mức nền lãi suất huy động thấp chính là tạo tiền đề giảm lãi suất cho vay để thực hiện khôi phục, phát triển kinh tế.

“Chỉ có kênh gửi tiết kiệm ngân hàng, dù lãi suất rất thấp nhưng vẫn an toàn. Chính vì thế, dòng tiền vẫn đổ về ngân hàng. Người gửi tiền vào ngân hàng cũng “quen” với mức lãi suất thấp này”, TS. Nguyễn Trí Hiếu cho biết.

Nhận định cho năm 2024, TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, bất động sản vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Giá bất động sản khó có khả năng tăng trở lại và “đột phá” như giai đoạn 2015-2022. Trong khi đó, chứng khoán vẫn chưa xác định được xu hướng tăng rõ ràng, trái phiếu doanh nghiệp đang trong giai đoạn tìm lại thị trường, “xây dựng hình ảnh”, vàng cũng không phải là kênh trú ẩn an toàn khi tình kình kinh tế chính trị toàn cầu còn nhiều biến động khó lường.

Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, tình trạng lãi suất giảm có thể duy trì trong cả quý I/2024 do thanh khoản hệ thống ngân hàng vẫn khá dư thừa trong khi cầu tín dụng còn thấp. Theo đó, các ngân hàng sẽ tiếp tục hạ lãi suất cho đến khi hoạt động kinh tế khởi sắc trở lại – có thể là trong nửa sau của năm 2024.