Trao đổi với báo chí gần đây, bà Phạm Thu Phương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính), cho biết Cục đã hoàn thành việc thanh tra doanh nghiệp bảo hiểm năm vừa qua.

Theo đó, các sai phạm chủ yếu liên quan đến việc ban hành quy chế, quy trình giám sát đại lý bảo hiểm chưa tuân thủ đúng quy định, công tác quản lý và sử dụng đại lý bảo hiểm còn sai phạm và hạch toán, kế toán nhiều sơ suất.

TRÀN LAN KHIẾU NẠI VỀ ĐẠI LÝ BẢO HIỂM

Các hành vi sai phạm đã được Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm rà soát kỹ và xử phạt vi phạm hành chính. Với những sai phạm liên quan đến xử lý thuế, Cục phối hợp với cơ quan thuế để yêu cầu doanh nghiệp thực hiện và xử phạt các sai phạm theo quy định của pháp luật.

Mới đây, Bộ Tài chính công khai thêm kết luận thanh tra tại Công ty TNHH bảo hiểm nhân thọ AIA (Việt Nam),  cho biết nhiều tồn tại của công ty trong hoạt động bán sản phẩm bảo hiểm thông qua tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Theo báo cáo tài chính đã được kiểm toán năm 2022 và số liệu báo cáo của công ty, doanh thu phí bảo hiểm triển khai bán qua các ngân hàng đạt 5.290 tỷ đồng, tương ứng 28% tổng doanh thu phí. Trong đó, doanh thu phí bảo hiểm khai thác mới bán qua bancassurance vẫn là "gà đẻ trứng vàng" khi chiếm tới 42% tổng doanh thu phí khai thác mới, đạt 1.548 tỷ đồng.

Liên quan đến sai phạm tại AIA Việt Nam, Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm chỉ rõcác hành vi vi phạm của đại lý trong hoạt động bán sản phẩm bảo hiểm thông qua tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Cụ thể, qua thanh tra chọn mẫu, xác định các trường hợp vi phạm trong việc triển khai sản phẩm bảo hiểm liên kết đơn vị, phát hiện 16 đại lý bảo hiểm, 2 nhân viên ngân hàng chưa tư vấn đầy đủ về quy tắc, sản phẩm bảo hiểm liên kết đơn vị dẫn đến khách hàng chưa nhận thức rõ được quyền lợi bảo hiểm, quyền lợi đầu tư và các rủi ro đầu tư khi tham gia bảo hiểm.

Cùng với đó, có 94 đại lý bảo hiểm chưa đảm bảo chất lượng tư vấn, thiếu thận trọng trong việc thẩm định thông tin hoặc sơ suất trong việc kê khai thông tin của khách hàng trên hồ sơ.

"Có 11 đại lý bảo hiểm sử dụng mật khẩu do công ty cung cấp cho khách hàng để thực hiện xác nhận hợp đồng bảo hiểm điện tử thay cho khách hàng trên ứng dụng MyAIA theo yêu cầu của khách hàng, vi phạm quy định tại khoản II.23 Bảng kỷ luật đại lý, Mục “Chống gian lận”, Bộ tiêu chuẩn đạo đức dành cho đại lý bảo hiểm", Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm nêu rõ.

Có 16 đại lý bảo hiểm cho đại lý bảo hiểm khác hoặc nhân viên ngân hàng khác sử dụng mã số đại lý bảo hiểm của mình hoặc sử dụng mã số đại lý của đại lý khác để thực hiện thao tác trên hệ thống khi tư vấn sản phẩm bảo hiểm, hoàn thiện hồ sơ yêu cầu bảo hiểm cho khách hàng, vi phạm quy định...

Sai phạm tiếp theo là có các cá nhân thuộc đại lý tổ chức không đảm bảo đủ điều kiện theo quy định pháp luật khi thực hiện hoạt động đại lý, giới thiệu, chào bán sản phẩm bảo hiểm thuộc nghiệp vụ bảo hiểm liên kết đầu tư.

Qua thanh tra thấy, có 167 nhân viên ngân hàng (cá nhân thuộc đại lý tổ chức) của  một ngân hàng thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm, giới thiệu khách hàng tham gia 232 hợp đồng bảo hiểm liên kết chung khi chưa được cấp chứng chỉ đào tạo đại lý bảo hiểm hoặc chưa được công ty chứng nhận hoàn thành khóa học về sản phẩm bảo hiểm liên kết chung, với tổng số tiền phí bảo hiểm là trên 6 tỷ đồng, tương ứng với số tiền hoa hồng đại lý bảo hiểm là 2,4 tỷ đồng và số tiền thưởng cho các đại lý tổ chức là 2,3 tỷ đồng.

Qua thanh tra thấy, có 3.013 nhân viên ngân hàng (cá nhân thuộc đại lý tổ chức) thực hiện giới thiệu khách hàng để các đại lý bảo hiểm cá nhân tư vấn, chào bán cho khách hàng tham gia 15.842 hợp đồng bảo hiểm liên kết đơn vị.

Căn cứ hồ sơ, tài liệu do công ty cung cấp, các nhân viên ngân hàng nêu trên được công ty đào tạo để thực hiện giới thiệu khách hàng tham gia bảo hiểm liên kết đơn vị nhưng chưa đảm bảo đầy đủ nội dung, thời lượng đào tạo theo quy định tại Điều 35 Thông tư 135/2012/TT-BTC của Bộ Tài chính.

Các sai phạm tiếp theo liên quan đến hoạt động bán sản phẩm bảo hiểm thông qua tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có nội dung chưa thực hiện đầy đủ theo quy định do công ty ban hành và ban hành chương trình khuyến mãi với nội dung khuyến mãi không phù hợp với quy định pháp luật.

HẠCH TOÁN SAI QUY ĐỊNH TRÊN 900 TỶ ĐỒNG

Kết luận thanh tra AIA do Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm công bố cũng nêu rõ sai phạm thứ năm là, hạch toán các khoản chi phí liên quan đến hoạt động đại lý bảo hiểm là chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp không đúng theo quy định.

Từ kết quả trên, thanh tra kiến nghị xử lý tài chính đối với kỳ kế toán năm 2022. Theo đó, hạch toán giảm chi phí hoa hồng đại lý bảo hiểm, chi phí thưởng cho đại lý tổ chức là VPBank tương ứng với 232 hợp đồng bảo hiểm liên kết chung được giới thiệu, chào bán bởi 167 nhân viên ngân hàng không đủ điều kiện hoạt động đại lý theo quy định pháp luật với tổng số tiền là 4,7 tỷ đồng.

Cùng với đó, hạch toán giảm chi phí hoa hồng đại lý bảo hiểm, chi phí thưởng cho các đại lý tổ chức tương ứng với 15.842 hợp đồng bảo hiểm liên kết đơn vị với tổng số tiền là 344 tỷ đồng.

Hạch toán giảm chi phí hỗ trợ ban đầu chi trả cho VPBank (đối với số tiền đã hạch toán chi phí năm 2022) số tiền là 80 tỷ đồng.

Hạch toán giảm chi phí “Phụ cấp quản lý - Hỗ trợ quản lý” chi trả cho Ngân hàng Bản Việt, KienlongBank, Public Bank, HSBC (đối với số tiền đã hạch toán chi phí năm 2022) là 51,6 tỷ đồng.

Hạch toán giảm chi phí “Thưởng tái tục” chi trả cho HSBC, Ngân hàng Bản Việt (đối với số tiền đã hạch toán chi phí năm 2022) số tiền là 620 tỷ đồng.

"Việc công ty hạch toán chi phí “Thưởng tái tục” chi trả cho HSBC, BVB là chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2022 khi khoản chi phí không quy định nội dung hoạt động công việc cụ thể liên quan đến khoản thưởng, không quy định rõ thành tích liên quan đến kết quả khai thác hoặc kết quả liên quan đến hoạt động kinh doanh để đảm bảo điều kiện được nhận thưởng, chỉ quy định số tiền thưởng tính theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu phí bảo hiểm là không thực hiện đúng theo quy định", Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm khẳng định.

Bên cạnh đó, Cục cục đề nghị hạch toán giảm chi phí thưởng cho nhân viên thuộc đại lý tổ chức (nhân viên ngân hàng) số tiền là 60 tỷ đồng; hạch toán giảm các khoản chi cho đại lý bảo hiểm cá nhân số tiền là 376 tỷ đồng.

"Tổng chi phí hạch toán giảm là 917.968.566.401 đồng", Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm nêu rõ.

CHẤN CHỈNH, PHÁT HIỆN SỚM SAI PHẠM

Căn cứ các kết quả thanh tra, Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm đề nghị Tổng giám đốc Công ty TNHH bảo hiểm nhân thọ AIA (Việt Nam) rà soát, tăng cường công tác quản lý hoạt động bán sản phẩm bảo hiểm thông qua tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài để kiểm soát tình trạng hủy hợp đồng bảo hiểm nhằm đảm bảo quyền lợi của người mua bảo hiểm, an toàn tài chính của doanh nghiệp bảo hiểm.

Hoạt động bán sản phẩm bảo hiểm qua ngân hàng phải đảm bảo để thực hiện đúng các quy định pháp luật, đảm bảo khách hàng khi tham gia bảo hiểm phải được tư vấn phù hợp với nhu cầu về tình hình tài chính, phải nhận thức rõ được quyền lợi bảo hiểm, các rủi ro đầu tư có thể gặp phải và các khoản phí mà doanh nghiệp bảo hiểm tính cho khách hàng.

"Việc ban hành các quy định liên quan đến hoạt động đại lý bảo hiểm phải đảm bảo việc quản lý đại lý được thực hiện chặt chẽ, ngăn ngừa, phát hiện sớm các hành vi vi phạm của đại lý bảo hiểm, cá nhân thuộc đại lý bảo hiểm tổ chức trong việc thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm, tránh trường hợp phát hiện muộn, khách hàng đã tham gia bảo hiểm được nhiều năm dẫn đến khiếu nại của khách hàng", lãnh đạo Cục lưu ý.

Trong quá trình tiếp nhận, xử lý thông tin, kiến nghị, phản ánh của khách hàng tham gia bảo hiểm, trường hợp phát hiện hành vi vi phạm có dấu hiệu tội phạm thì chuyển ngay hồ sơ, tài liệu đến cơ quan điều tra hoặc viện kiểm sát nhân dân có thẩm quyền để xử lý theo quy định pháp luật.

Bên cạnh đó, Cục đề nghị doanh nghiệp rà soát các khoản chi phí hoạt động đại lý bảo hiểm, đảm bảo các khoản chi phí phục vụ cho hoạt động kinh doanh bảo hiểm theo quy định pháp luật, có đầy đủ chứng từ theo quy định, không phân bổ các chi phí do doanh nghiệp bảo hiểm chi trả, hạch toán không đúng quy định.