Tiền gửi vào ngân hàng thấp hơn so với tín dụng

Sau Tết, một số ngân hàng điều chỉnh tăng lãi suất huy động nhằm hút tiền. Tuy nhiên, ngày 25/2, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có cuộc họp khẩn với các ngân hàng thương mại, sau khi Thủ tướng Chính phủ ra công điện yêu cầu thanh tra, kiểm tra các ngân hàng thương mại tăng lãi suất huy động, xử lý nghiêm những đơn vị không thực hiện theo chỉ đạo.

Ngay sau cuộc họp này, thị trường ngân hàng xảy ra tình trạng đồng loạt hạ lãi suất tiền gửi. Từ ngày 25/2 đến ngày 14/4, đã có 27 ngân hàng điều chỉnh giảm lãi suất huy động, với mức giảm từ 0,1-1,05%/năm, tùy theo kỳ hạn.

Nhiều nhà băng còn liên tục hạ lãi suất tiết kiệm. Trong tháng 3, Eximbank đã hạ lãi suất 4 lần, Kienlongbank hạ 3 lần. Từ đầu tháng 4 đến nay, đã có thêm một số ngân hàng giảm lãi suất huy động gồm: VPBank, MB, Eximbank và Nam A Bank. Hiện chỉ còn số ít nhà băng duy trì lãi suất huy động trên 6%/năm, gồm GPBank, Vikki Bank và HDBank.

Trong đó, GPBank là ngân hàng có lãi suất cao nhất ở kỳ hạn 12 tháng và 18 tháng dành cho khách hàng gửi trực tuyến, lần lượt là 6,05%/năm và 6,15%/năm. Vikki Bank trả lãi suất 6%/năm với kỳ hạn 12 tháng và 18 tháng. HDBank áp dụng mức lãi suất 6,1%/năm với kỳ hạn 18 tháng.

Kết quả điều tra xu hướng kinh doanh của các tổ chức tín dụng (TCTD) quý II/2025 vừa được Vụ Dự báo, Thống kê - Ổn định tiền tệ, tài chính (NHNN) công bố cho thấy, trong quý I/2025, mặt bằng lãi suất huy động vốn bằng VND bình quân các kỳ hạn giảm nhẹ từ 0,03-0,05 điểm %.

Dự báo cho quý II/2025 và cả năm 2025, các TCTD cho hay mặt bằng lãi suất huy động vốn bằng VND bình quân toàn hệ thống duy trì ổn định trong quý II/2025 và chỉ tăng rất nhẹ 0,02 điểm % đối với các kỳ hạn trên 6 tháng và tăng nhẹ 0,17 điểm % với các kỳ hạn từ 6 tháng trở xuống trong cả năm 2025.

Theo số liệu từ NHNN, tiền gửi của khách hàng vào hệ thống ngân hàng tháng 12/2024 tiếp tục lập kỷ lục mới, đạt hơn 14,7 triệu tỷ đồng, tăng hơn 1,7 triệu tỷ đồng so với cuối năm 2023. Nhưng tổng huy động vốn năm 2024 vẫn thấp hơn gần 1 triệu tỷ đồng so với tín dụng (15,7 triệu tỷ đồng).

Sang đến quý I/2025, tăng trưởng tín dụng cao gấp đôi huy động vốn khiến chênh lệch càng lớn. Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cho biết, tại thời điểm ngày 25/3/2025, huy động vốn của các TCTD tăng 1,36%, tín dụng toàn nền kinh tế tăng 2,49%. Chênh lệch giữa huy động và cho vay của hệ thống ngân hàng đã lên tới 1,1 triệu tỷ đồng.

Tiền gửi vào ngân hàng thấp hơn so với tín dụng cho thấy huy động tăng chậm hơn cho vay. Điều này gây áp lực cho hệ thống ngân hàng trong nhiệm vụ đáp ứng mục tiêu tăng trưởng kinh tế nhanh.

Tại một hội thảo hồi cuối tháng 2, Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú thừa nhận ngành ngân hàng hiện cho vay ra nền kinh tế nhiều hơn số dư huy động. Huy động được 9 đồng nhưng ngành ngân hàng cho vay 10 đồng, phần thiếu hụt còn lại phải sử dụng cả vốn tự có và vốn tái cấp từ NHNN.

Một nhà đầu tư cho hay, lãi suất tiết kiệm hiện khoảng 6%/năm, trong khi giá giao dịch vàng miếng SJC và vàng nhẫn đang neo ở vùng đỉnh lịch sử. Tính từ đầu năm đến nay, giá vàng miếng SJC tăng hơn tới 22 triệu đồng/lượng, tương đương mức tăng ròng hơn 26%. Vì vậy, nhiều người đã rút tiền tiết kiệm đi mua vàng.

Nhiều chuyên gia nhận định việc gửi tiết kiệm dường như không còn là ưu tiên hàng đầu của người dân sẽ khiến các ngân hàng khó khăn trong huy động vốn trung dài hạn, thanh khoản của ngân hàng eo hẹp, vốn hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế sẽ bị ảnh hưởng.

Thực tế, tình trạng tăng trưởng huy động không theo kịp tăng trưởng tín dụng đã bắt đầu từ cuối năm 2023 và kéo dài đến nay.

Ông Ngô Thành Huấn - Giám đốc điều hành Công ty Tư vấn đầu tư và Quản lý tài sản FIDT kỳ vọng, chu kỳ lãi suất thấp hiện tại sẽ kết thúc trong năm nay, để chính thức xác nhận kết thúc giai đoạn kinh tế hồi phục ban đầu để bước vào giai đoạn tiền tăng trưởng.

Trước việc lãi suất thấp khiến nhiều cá nhân lựa chọn chuyển sang kênh đầu tư khác như chứng khoán, bất động sản, vàng… ông Huấn cho rằng đây là diễn biến bình thường của guồng quay kinh tế, việc dòng tiền chảy sang kênh khách sẽ giúp kích thích tăng trưởng trở lại.

Ngân hàng xoay xở tìm vốn

Mặt bằng lãi suất đã giảm xuống mức thấp nên các ngân hàng cũng phải đối mặt với nhiều thách thức từ việc huy động vốn. Việc cạnh tranh thu hút tiền gửi của các nhà băng với kênh đầu tư như chứng khoán, bất động sản, vàng... càng trở nên khó khăn hơn. Để đủ nguồn lực phục vụ nền kinh tế, các ngân hàng đã và đang tìm cách thu hút vốn bằng chính sách lãi suất hợp lý, như phát hành trái phiếu, vay vốn từ các tổ chức quốc tế, huy động tiền gửi từ dân cư.

Việc tín dụng tăng nhanh thời gian gần đây khiến nhu cầu huy động vốn vẫn tăng cao, các ngân hàng vẫn phải duy trì mức lãi suất tương đối ổn định để thu hút tiền gửi. Để bù đắp phần vốn thiếu hụt, các ngân hàng phải sử dụng cả vốn tự có và vốn tái cấp từ NHNN. Đồng thời, ngân hàng cũng đẩy mạnh phát hành trái phiếu như một giải pháp quan trọng để gia tăng nguồn vốn huy động.

Theo báo cáo về thị trường trái phiếu doanh nghiệp tháng 2/2025 của FiinGroup, về cơ cấu tỷ trọng giá trị lưu hành trái phiếu doanh nghiệp, ngành ngân hàng tiếp tục dẫn đầu, chiếm 44% giá trị trái phiếu doanh nghiệp lưu hành trên toàn thị trường.

Theo Chứng khoán VNDirect, việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ với kỳ hạn dài, như đã triển khai trong năm 2024, không chỉ giúp các ngân hàng tăng cường huy động vốn mà còn hỗ trợ nâng cao tỷ lệ vốn trung và dài hạn, đảm bảo tuân thủ quy định về tỷ lệ tối đa vốn huy động ngắn hạn cho vay trung và dài hạn của NHNN. Trong năm nay, nhóm ngân hàng sẽ vẫn tích cực phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ nhằm củng cố nguồn vốn trung và dài hạn, từ đó góp phần thúc đẩy sự phục hồi của thị trường phát hành trái phiếu doanh nghiệp.

Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú mới đây chia sẻ, việc triển khai các giải pháp, nhất là giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế năm 2025 đạt 8% trở lên có ý nghĩa rất lớn.

Trong bối cảnh tăng trưởng huy động chậm hơn tăng trưởng tín dụng, Phó Thống đốc cho biết NHNN sẽ sử dụng các công cụ để hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng, tạo điều kiện cung ứng vốn tín dụng hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Thực tế, gần đây, cơ quan điều hành chính sách tiền tệ đã có động thái mạnh mẽ khi bơm ròng hàng chục nghìn tỷ đồng qua kênh OMO, giúp ổn định thanh khoản và hỗ trợ giảm lãi suất trên thị trường liên ngân hàng.

Thanh khoản tốt cũng giúp các ngân hàng thương mại giảm áp lực huy động vốn từ thị trường dân cư và doanh nghiệp. Đây cũng là điều kiện để các ngân hàng thương mại giảm lãi suất huy động trong thời gian qua.

Đại diện NHNN khẳng định, từ nay đến cuối năm, NHNN sẽ áp dụng các công cụ chính sách nhằm tạo điều kiện cho các ngân hàng thương mại có thanh khoản, nguồn vốn, để không phải tăng lãi suất đầu vào nhằm huy động vốn.

Ngoài hỗ trợ thanh khoản, NHNN cũng sẽ ổn định lãi suất điều hành để tạo điều kiện cho các ngân hàng giảm thêm lãi suất cho vay, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Nhiều chuyên gia dự báo, về trung hạn, lãi suất tiền gửi có thể còn biến động nhưng khó xảy ra xu hướng tăng đột biến trong thời gian tới. Mặt bằng lãi suất được kỳ vọng sẽ tiếp tục ổn định, tạo điều kiện cho dòng vốn chảy vào sản xuất kinh doanh, đồng thời hỗ trợ tốt hơn cho phục hồi kinh tế.