Làn sóng M&A ngân hàng sẽ sôi động

M&A (mua bán và sáp nhập) trong ngành ngân hàng đang trở thành chủ đề nóng trên thị trường tài chính Việt Nam trong những năm gần đây.

Năm 2024, dấu ấn đặc biệt nhất của thị trường M&A ngân hàng có lẽ là những thương vụ chuyển giao bắt buộc.

Giữa tháng 10/2024, hai cuộc chuyển giao ngân hàng bắt buộc đã diễn ra êm đẹp. Theo đó, Ngân hàng Xây dựng Việt Nam (CB) và Ngân hàng Đại Dương (Ocean Bank) chính thức được chuyển giao cho Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) và Ngân hàng TMCP Quân đội (MB). Đây là lần đầu tiên hình thức M&A đặc biệt này diễn ra tại Việt Nam.

PGS-TS. Đinh Trọng Thịnh nhìn nhận, sở dĩ chuyển giao các ngân hàng yếu kém trước đây chưa thực hiện được là do chưa có hành lang pháp lý. Nhưng từ ngày 1/7/2024, Luật Các tổ chức tín dụng có hiệu lực quy định rõ về hình thức chuyển giao bắt buộc, không chỉ bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền mà còn giúp ngân hàng nhận chuyển giao bắt buộc yên tâm, không ảnh hưởng đến quyền lợi cổ đông cũng như khách hàng.

Khi "cánh cửa bản lề" của năm 2024 khép lại, năm 2025, thị trường M&A ngành ngân hàng được dự báo sẽ sôi động ngay từ đầu năm.

Đặc biệt, năm 2025, sự chuyển mình của ngành ngân hàng sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ nhờ vào các thương vụ lớn và các chiến lược mở rộng quy mô.

Ngày 17/1/2025, hai ngân hàng DongA Bank và GPBank đã được chuyển giao bắt buộc về HDBank và VPBank, theo phương án được Chính phủ phê duyệt.

Hiện Ngân hàng Sài Gòn (SCB) là nhà băng thuộc diện kiểm soát đặc biệt còn lại chưa có phương án xử lý.

Bên cạnh đó, những thương vụ bán vốn tỷ USD của ngân hàng Việt vẫn đang trên bàn đàm phán và có thể sẽ sôi động hơn vào năm 2025.

Các thương vụ đáng chú ý nhất vẫn là việc thoái vốn của các “ông lớn” Vietcombank và BIDV. Các kế hoạch này đã được lên kế hoạch từ năm 2024 nhưng bị hoãn lại do tình hình thị trường chưa thuận lợi.

Dự kiến, Vietcombank sẽ hoàn tất kế hoạch bán vốn trong nửa đầu năm 2025. BIDV cũng sẽ triển khai các bước chuẩn bị để thực hiện kế hoạch bán vốn tỷ USD trong năm nay.

Theo các chuyên gia, các thương vụ dự báo sẽ tạo nên những biến động lớn cho ngành tài chính trong nước và quốc tế. Việc bán vốn của Vietcombank và BIDV không chỉ là cơ hội để nâng cao năng lực tài chính mà còn giúp các ngân hàng này tăng cường quy mô và cạnh tranh trong khu vực. Những thương vụ này sẽ mở ra nhiều cơ hội mới cho các nhà đầu tư nước ngoài và giúp thu hút dòng vốn đầu tư mạnh mẽ vào ngành tài chính Việt Nam.

Ngoài Vietcombank và BIDV, một số ngân hàng khác cũng đang để ngỏ kế hoạch bán vốn cho nước ngoài. Ông Jens Lottner, Tổng giám đốc Techcombank chia sẻ, ngân hàng này đang cân nhắc bán 15% vốn cho nhà đầu tư chiến lược nước ngoài phù hợp.

Hoạt động M&A không chỉ diễn ra ở các ngân hàng lớn mà còn diễn ra mạnh mẽ ở lĩnh vực tài chính tiêu dùng, ngay từ đầu năm 2025.

Một trong những thương vụ nổi bật đầu năm nay là việc Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank) chuyển nhượng 100% cổ phần của Công ty Tài chính Bưu điện (PTF) cho AEON Financial Service Co., Ltd. (AEON Financial) - một thành viên của Aeon Group (Nhật Bản).

Đây là thương vụ mua bán lớn trong mảng tài chính tiêu dùng với tổng giá trị 4.300 tỷ đồng, hoàn tất sau hơn một năm kể từ khi hợp đồng chuyển nhượng vốn được hai bên ký kết vào tháng 10/2023. Thương vụ này đánh dấu một bước tiến lớn trong chiến lược nâng cao năng lực tài chính và mở rộng vị thế của SeABank trong mảng ngân hàng bán lẻ.

Cùng với đó, việc Ngân hàng TNHH Đại chúng Ayudhya (Krungsri) của Nhật Bản đề nghị mua lại 50% cổ phần còn lại của SHBFinance, nhằm sở hữu 100% vốn của công ty này, cũng gây chú ý trong bối cảnh các ngân hàng lớn trên thế giới đang tìm kiếm cơ hội đầu tư vào thị trường Việt Nam.

Động lực để M&A ngân hàng trong năm 2025

Trong năm 2025, nhiều chuyên gia dự báo nhu cầu vay tiêu dùng sẽ tiếp tục tăng trưởng cao, có thể tăng khoảng 15%. Đây là lý do thời gian qua, rất nhiều ngân hàng trong nước đã nhiều lần hé lộ kế hoạch "săn tìm" và mua lại công ty tài chính.

Trong khi đó, các nhà đầu tư nước ngoài cũng có sự quan tâm đặc biệt tới thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam. Vì vậy, những thương vụ M&A trong lĩnh vực này sẽ còn sôi động thời gian tới.

Tuy nhiên, vẫn có sự hoài nghi liệu có diễn ra cảnh “trong chán, ngoài thèm” ở các công ty tài chính, khi ngân hàng mẹ liên tục rao bán còn đối tác ngoại vẫn tấp nập hỏi mua?

Nói về vấn đề này, nhiều chuyên gia cho biết, ngân hàng bán công ty tài chính là “một mũi tên trúng nhiều đích”, vừa thu về một khoản tiền lớn để nâng cao năng lực tài chính vừa chia sẻ rủi ro.

Với các ngân hàng, việc thoái vốn khỏi các công ty tài chính không chỉ giúp ngân hàng có nguồn thu nhập lớn, gia tăng hệ số an toàn vốn mà còn tập trung vào những mảng kinh doanh cốt lõi, cũng như hạn chế chồng chéo trong chiến lược phát triển kinh doanh.

Đơn cử, tại thương vụ SeABank bán vốn PTF cho Aeon Financial, khi hoàn thành việc chuyển nhượng sẽ giúp SeABank có thêm nguồn vốn để tăng cường năng lực tài chính, mở rộng quy mô, đầu tư công nghệ, từ đó thúc đẩy hoạt động kinh doanh ở các phân khúc trọng tâm, hướng tới mục tiêu trở thành ngân hàng bán lẻ được yêu thích nhất.

Trong khi đó, các ngân hàng luôn đối mặt với áp lực tăng vốn điều lệ để đáp ứng yêu cầu tăng trưởng tín dụng. Song hoạt động này cũng gặp không ít thách thức bởi dòng vốn đầu tư từ các cổ đông lớn vào ngân hàng ngày càng bị kiểm soát chặt chẽ nhằm ngăn ngừa tình trạng sở hữu chéo và thao túng hoạt động ngân hàng.

Vì thế, việc huy động vốn nước ngoài được các chuyên gia nhận định là một bước đi cấp thiết để thực hiện các chiến lược tăng vốn dài hạn. Đối tác nước ngoài không chỉ giúp các ngân hàng bổ sung nguồn lực tài chính mà còn tạo cơ hội tận dụng kinh nghiệm quản trị, nâng cao năng lực quản trị rủi ro theo các chuẩn mực quốc tế.

Các nhà đầu tư nước ngoài vẫn đang tiếp tục tìm kiếm cơ hội tại Việt Nam. Với hành lang pháp lý ngày càng hoàn thiện, M&A ngân hàng sẽ tạo ra những bước tiến quan trọng cho sự phát triển bền vững của ngành ngân hàng tại Việt Nam.