VPBankS vừa có báo cáo cập nhật triển vọng ngành thép với điểm nhấn bức tranh kết quả kinh doanh quý 1 của ngành thép nhìn chung vẫn ghi nhận sự phân hóa rõ rệt khi phần lớn sự phục hồi vẫn đang tập trung ở các nhóm doanh nghiệp lớn đầu ngành như HPG, NKG hay HSG.

NỢ VAY ĐANG TĂNG NHANH

Nếu loại trừ 3 cổ phiếu đầu ngành, doanh thu của các doanh nghiệp niêm yết còn lại thuộc ngành thép bao gồm cả sản xuất và thương mại theo phân ngành ICB cấp độ 5 sẽ ghi nhận mức giảm 15,2% trong quý 1 năm 2024.

Thực tế theo thống kê, số lượng doanh nghiệp ghi nhận mức doanh thu giảm vẫn chiến hơn 63% cho thấy toàn ngành vẫn đang còn gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt với các doanh nghiệp có thị trường tiêu thụ chủ yếu là trong nước, việc tìm đầu ra cho hàng hóa vẫn còn gặp nhiều khó khăn khi thị trường tiêu thụ chính là xây dựng dân dụng vẫn còn tương đối ảm đạm, dẫn tới nhu cầu thấp.

Các dự án đầu tư công được đẩy mạnh nhưng với trọng tâm là cao tốc, hàm lượng thép được sử dụng thấp và phân loại thép được sử dụng trong các công trình cầu đường và sân ga bến đỗ thường là các loại thép chất lượng cao, vốn đòi hỏi công nghệ sản xuất ở quy mô nhất định, điều mà nhiều doanh nghiệp thép nhỏ và vừa còn hạn chế.

Nợ chung của các doanh nghiệp ngành thép đang tăng nhanh trong quý 1/2024, về gần lại mức vay nợ trong thời điểm đáy của chu kỳ ngành thép trong năm 2022. Như vậy, nhìn chung mặc dù nhiều chính sách và tín hiệu đi cũng những quyết sách báo hiệu ngành thép đã đi qua vùng đáy, nhưng các khó khăn còn hiện hữu trong bối cảnh chu kỳ mới chưa quay trở lại khiến cho nhiều doanh nghiệp phải gia tăng đòn bẩy giúp gồng đỡ chờ đợi thời cơ mới.

So sánh một số doanh nghiệp nổi bật trên thị trường, có thể thấy khả năng đáp ứng về tỷ lệ nợ và khả năng trả nợ tốt nhất nằm ở 3 cổ phiếu quen thuộc của ngành thép là HPG, NKG và HSG.

Điều này là hợp lý theo nhận định trong giai đoạn đầu của chu kỳ hồi phục, các doanh nghiệp có lợi thế về quy mô, thị trường sẽ tận dụng được những tín hiệu tích cực ít ỏi và với nguòn lực dồi dào, có thể tận dụng nhiều hơn các cơ hội. Phần còn lại của thị trường nhìn chung vẫn duy trì tỷ lệ nợ tương đối lớn, đi kèm chỉ số thanh toán lãi vay rất thấp cho thấy hiệu quả kinh doanh của nhiều doanh nghiệp vẫn chưa quá khả quan để có thể bù dòng tiền trả nợ,từ đó sẽ tiếp tục cần huy động nợ vay và tạo thành vòng xoáy vay nợ tới khi có những tín hiệu tích cực hơn về chu kỳ tiếp theo.

Thép Trung Quốc vẫn là một bài toán lớn cần được giải trong năm 2024. Với việc thị trường bất động sản Trung Quốc chưa gỡ được nút thắt, kinh tế còn nhiều ảm đảm, trong khi các nhà sản xuất thép vẫn đang ồ ạt sản xuất để giữ cho dây chuyền hoạt động, kèm theo việc bám sát hạn ngạch theo chương trình giảm phát thải Carbon vẽ nên một bức tranh về thị trường dư cung tại Trung Quốc.

Điều này khiến đầu ra tất yếu mà các nhà sản xuất thé Trung Quốc phải tìm đến là thị trường quốc tế. Trong 4 tháng đầu năm 2024, theo số liệu của tổng cục thống kê Trung Quốc, tổng sản lượng thép xuất khẩu từ thị trường Trung Quốc đã đạt hơn 35 triệu tấn (tăng 25,04%). Mặc dù vậy, giá trị xuất khẩu lại chỉ đạt 27,52 tỷ USD (-18,81%) cho thấy không chỉ áp lực về sản lượng, mà giá bán cũng được các doanh nghiệp Trung Quốc đưa ra ở một mức rất cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Thép Trung Quốc giá rẻ tràn lan trên thị trường tạo nên một thách thức rất lớn cho các nhà xuất khẩu thép lớn.

Không chỉ tác động tới thị trường quốc tế, thị trường nội địa của Việt Nam cũng gặp cạnh tranh rất khốc liệu lượng thép Trung Quốc nhập khẩu và thị trường nội địa đã bắt đầu tăng từ giữa năm 2023, tạo một áp lực rất lớn khiến cho nhiều doanh nghiệp đã phải đệ đơn yêu cầu điều tra chống bán phá giá thời gian gần đây. Cho tới khi những quyết định của bộ Công Thương được đưa ra, việc thép Trung Quốc đã, đang và sẽ tiếp tục cạnh tranh với mức giá siêu thấp trên thị trường sẽ là một trở ngại rất lớn cho các doanh nghiệp thép Việt Nam

GIÁ CỔ PHIẾU KHÔNG CÒN RẺ?

Các cổ phiếu có thanh khoản lớn, tâm điểm của ngành thép đã có mức tăng rất tốt, phản ánh nhịp chuyển đổi từ lỗ sang lãi, vượt qua vùng đáy của ngành. Trong bối cảnh còn thiếu thông tin hỗ trợ, đà phục hồi cũng chững lại và đang chờ đợi những động lực từ chu kỳ ngành hay từng câu chuyện về mở rộng công suất, thị trường, chuỗi giá trị sản phẩm, các cổ phiếu thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư như HPG, NKG hay HSG đều đang dao dịch ở vùng khá tương tương với vùng trung bình trong quá khứ.

Điều này khiến cho việc lựa chọn cổ phiếu đầu tư phải cân nhắc 2 yếu tố bao gồm: thời gian đầu tư sẽ cần cân nhắc trong khoảng trung – dài hạn do các yếu tố chu kỳ dự kiến sẽ cần thời gian để chờ đợi thị trường bất động sản hồi phục, còn các câu chuyện riêng về nâng công suất như Dung Quất 2 của Hòa Phát hay nhà máy tôn Nam Kim Phú Mỹ ít nhất cũng phải chờ tới giai đoạn cuối 2024, đầu 2025 mới có những tác động đầu tiên.

Và đặt cược vào những câu chuyện có thể tác động tích cực ngắn hạn như kết quả kinh doanh quý 2 dự kiến sẽ vẫn tốt so với mức cũng kỳ chưa quá cao hay những kỳ vọng tích cực từ các câu chuyện chờ đợi gia hạn điều tra thép mạ nhập từ Trung Quốc, Hàn Quốc... sẽ tạo những kỳ vọng cho tầm nhìn ngắn hạn hơn.

Ngành thép là một ngành có tình chu kỳ. Nếu không có các câu chuyện riêng lẻ đặc biệt, các cổ phiếu trong ngành thường biến động cùng nhau và khá nhạy cùng biến động thị trường.

Trong bối cảnh ngành thép đang ở những giai đoạn đầu hồi phục, khi các doanh nghiệp đang từng bước tái cấu trúc, cải tổ hệ thống kinh doanh, xử lý các vấn đề còn tồn đọng trong giai đoạn suy giảm chung của ngành và cố gắng đưa hoạt động sản xuất bám sát lại mức độ bình thường, các doanh nghiệp top đầu sẽ là những doanh nghiệp có lợi thế hơi về sự chuẩn bị, về quy mô và tiềm lực sẵn có để tận dụng những lợi thế ít ỏi được nhìn thấy ở ngành thép trong giai đoạn đầu.

Điều này cũng đã được kiếm chứng thông qua bức tranh về kết quả kinh doanh quý 1 khi những vận động tăng trưởng tốt nhất đều nằm ở các doanh nghiệp top đầu và những doanh nghiệp có khả năng xuất khẩu khi xuất khẩu vẫn là một điểm sáng xuyên suốt giai đoạn khó khăn.

Đồng thời, xét trên yếu tố thanh khoản, phần lớn thanh khoản thị trường đều tập trung ở các cổ phiếu đầu ngành và trong một bối cảnh dòng tiền đầu tư chưa quá mạnh mẽ và có tình chọn lọc, phân hóa cao, 3 cổ phiếu đầu ngành sẽ tiếp tục được theo dõi trong năm 2024, bao gồm: HPG, HSG và NKG. Mặc dù vậy, định giá và câu chuyện riêng lẻ cho từng cổ phiếu để có thể cân nhắc thời điểm thích hợp giải ngân.