Trong đó, NHNN muốn thay đổi cơ sở xác định tỷ giá kỳ hạn giữa Đồng Việt Nam với Đô la Mỹ trong giao dịch kỳ hạn, giao dịch kỳ hạn trong giao dịch hoán đổi theo hướng linh hoạt hơn. Cụ thể, tỷ giá kỳ hạn giữa Đồng Việt Nam với Đô la Mỹ trong giao dịch kỳ hạn, giao dịch kỳ hạn trong giao dịch hoán đổi sẽ do các bên tham gia giao dịch thỏa thuận và phù hợp với quy định do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành trong từng thời kỳ.

Trước đó, Thông tư số 02/2021 quy định 3 cơ sở xác định tỷ giá giao dịch kỳ hạn là: 1) Tỷ giá giao ngay tại ngày giao dịch; 2) Chênh lệch giữa hai mức lãi suất hiện hành là lãi suất tái cấp vốn do Ngân hàng Nhà nước công bố và lãi suất mục tiêu Đô la Mỹ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Federal Funds Target Rate). Trường hợp lãi suất mục tiêu Đô la Mỹ nằm trong khoảng biên độ thì áp dụng mức lãi suất thấp nhất trong khoảng biên độ đó; 3) Kỳ hạn của giao dịch.

Lý giải cho sự thay đổi này, NHNN cho biết, thời gian qua và dự kiến thời gian tới, trước bối cảnh thay đổi nhanh chóng và khó lường của thị trường quốc tế, đặc biệt là lãi suất mục tiêu Đô la Mỹ do Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) công bố, điều kiện thị trường, mặt bằng tỷ giá, chênh lệch lãi suất trong nước và quốc tế có những thay đổi nhanh chóng, khó lường. Trong một số giai đoạn (năm 2022), chênh lệch lãi suất VND và USD bị thu hẹp (lãi suất USD tăng và lãi suất tái cấp vốn VND giảm) đã hạn chế dư địa cho thị trường xác định tỷ giá kỳ hạn USD/VND, có thể ảnh hưởng đến thanh khoản thị trường.

Việc quy định chi tiết những vấn đề liên quan đến hoạt động điều hành và dễ thay đổi theo diễn biến thị trường (như quy định mang tính chính sách về tỷ giá kỳ hạn, cơ sở xác định mức trần tỷ giá kỳ hạn) tại Thông tư 02 có thể làm hạn chế khả năng phản ứng của NHNN trước biến động thị trường.

Chính vì vậy, nhằm duy trì sự linh hoạt, chủ động trong điều hành và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động của thị trường, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã thực hiện rà soát, sửa đổi khoản 3 Điều 5 Thông tư 02/2021/TT-NHNN.

Đề xuất thay đổi của NHNN được giới chuyên môn đánh giá là nhằm tạo cơ sở để cơ quan này có thể linh hoạt, chủ động hơn trong việc can thiệp thị trường ngoại tệ thông qua hoạt động mua, bán kỳ hạn USD với các ngân hàng; đồng thời thông qua giao dịch kỳ hạn ngoại tệ, NHNN cũng có thể tác động đến chênh lệch lãi suất USD – VND trên thị trường liên ngân hàng.

Nhìn lại diễn biến trong đầu quý 2/2022, NHNN đã thực hiện bán kỳ hạn lượng lớn USD nhằm ổn định thị trường ngoại tệ sau khi Fed liên tục tăng lãi suất. Tuy nhiên, trước áp lực tỷ giá vẫn lớn, đến giữa tháng 7/2022, NHNN đã chuyển từ hợp đồng bán ngoại tệ kỳ hạn sang hợp đồng giao ngay và tăng giá bán thêm 150 đồng, lên mức 23.400 đồng/USD, dù trước đó đã tăng 200 đồng vào trung tuần tháng 5/2022.

Theo thống kê của giới phân tích, trong 9 tháng đầu năm 2022 với tâm điểm là quý III, lượng ngoại tệ mà NHNN đưa ra can thiệp đã vượt ngưỡng 20 tỷ USD, tương đương hơn 20% tổng dự trữ ngoại hối vào cuối năm 2021.

Trở lại với diễn biến thị trường tiền tệ hiện nay, tỷ giá USD/VND đã tăng mạnh trong những tháng đầu năm 2024 và đang giao dịch ở mức cao lịch sử. Theo ghi nhận phiên sáng 22/3, giá USD mua – bán tại Vietcombank, ngân hàng có quy mô giao dịch ngoại tệ lớn nhất hệ thống, niêm yết ở mức 24.590 – 24.960 đồng. Đây là mức giá giao dịch USD cao nhất lịch sử của Vietcombank và tăng khoảng 2,2% so với hồi đầu năm. Tại các ngân hàng khác, giá USD bán ra hiện được niêm yết trong khoảng 24.950 – 24.960 đồng.

Tỷ giá vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt dù NHNN liên tục chào thầu tín phiếu trong 9 phiên giao dịch vừa qua, với tổng khối lượng trúng thầu lũy kế đạt gần 130.000 tỷ đồng.

Việc khởi động lại hoạt động chào bán tín phiếu nhằm hút bớt thanh khoản dư thừa trong hệ thống ngân hàng của Nhà điều hành, qua đó thúc đẩy lãi suất VND trên thị trường liên ngân hàng tăng, gián tiếp kiềm hãm đà tăng của tỷ giá USD/VND – vốn đang chịu nhiều áp lực. Tuy nhiên, trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng vẫn ở mức thấp, lượng thanh khoản được NHNN hút về dường như vẫn chưa đủ để kéo lãi suất liên ngân hàng tăng, thậm chí lãi suất trên thị trường 2 còn giảm xuống thấp hơn cả mức ghi nhận trước khi kênh tín phiếu được khởi động trở lại.

Theo số liệu mới nhất được Ngân hàng Nhà nước công bố, lãi suất VND bình quân liên ngân hàng tại kỳ hạn qua đêm (kỳ hạn chính chiếm khoảng 85 - 95% giá trị giao dịch) đã giảm về còn 0,16% trong phiên 20/3. Đây là mức thấp nhất kể từ giữa tháng 1/2024 và đã trở lại vùng thấp lịch sử, ngang giai đoạn quý 3/2023 và nửa cuối năm 2020.