Vào ngày 3/7/2024, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 80/2024/NĐ-CP quy định cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng tiêu thụ điện lớn.

Dựa trên khảo sát do Bộ Công Thương thực hiện vào cuối năm 2023, trong số 67 dự án điện tái tạo tham gia khảo sát, 24 dự án điện tái tạo (1.773 MW) mong muốn tham gia cơ chế DPPA với tư cách là bên bán, trong khi 17 dự án điện tái tạo khác (2.836 MW) cân nhắc tham gia. Về phía người mua, 20 (996 MW) trong số 41 đại diện được khảo sát mong muốn tham gia cơ chế.

Về dài hạn, SSI Research kỳ vọng cơ chế sẽ một trong những bước quan trọng đầu tiên nhằm khuyến khích phát triển Thị trường Bán buôn Điện Việt Nam (VWEM) sau này tiến tới Thị trường Bán lẻ Điện Cạnh tranh Việt Nam (VREM).

Tuy nhiên, đơn vị phân tích này cho rằng việc triển khai DPPA vẫn phải đối mặt với một số thách thức trong ngắn hạn.

Thứ nhất, cần duy trì nguồn điện ổn định hơn và phát triển nguồn điện từ Hệ thống pin lưu trữ năng lượng (BESS) để hỗ trợ ổn định lưới điện quốc gia và giảm thất thoát điện năng trong bối cảnh nguồn điện tái tạo không ổn định.

SSI Research lưu ý rằng tiềm năng tăng công suất năng lượng tái tạo trên lưới điện quốc gia trong tương lai từ việc triển khai cơ chế DPPA, phải đi kèm với các chính sách điều độ hợp lý hơn để giải quyết vấn đề với khả năng chịu tải của lưới điện, cũng như việc phát triển các nguồn điện ổn định hơn trên lưới điện như điện khí/LNG và triển khai công nghệ BESS vào sản xuất điện.

Tuy nhiên, theo đánh giá của EVN, giá bán lẻ điện hiện nay thấp hơn chi phí sản xuất điện khí/LNG (một trong những nguồn ổn định hơn) và điện từ công nghệ BESS, tạo ra rào cản cho việc phát triển các nguồn điện này.

Trong trung và dài hạn, kỳ vọng những điều chỉnh tăng thêm hoặc (và) việc triển khai mô hình hai thành phần cho giá bán lẻ điện sẽ giúp giảm bớt và giải quyết tình trạng này.

Thứ hai, do cơ chế DPPA còn khá mới nên có thể phát sinh một số vấn đề khó tránh khỏi trong quá trình triển khai. Ví dụ như, đối với hình thức mua bán trực tiếp thông qua đường dây truyền tải riêng, người mua và người bán có thể gặp khó khăn trong việc đàm phán hợp đồng do thiếu cơ chế hướng dẫn.

Theo quan điểm của SSI Research, các công ty hiện đang sở hữu các dự án năng lượng tái tạo sẽ được hưởng lợi chính.

Về tính hiệu quả tài chính, đơn vị này cho rằng các dự án nằm gần khu vực sản xuất (như khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất) sẽ được hưởng lợi nhiều nhất.

HDG hưởng lợi nhờ các dự án điện gió dự tính triển khai của công ty với tổng công suất khoảng 828 MW. PC1 có thể được hưởng lợi bằng cách tận dụng chuyên môn trong việc lắp đặt năng lượng tái tạo và lượng khách hàng tiềm năng tại các khu công nghiệp do PC1 và các công ty liên kết phát triển.

Ngoài ra, báo cáo của Chứng khoán SSI cũng chỉ ra REE và GEG là hai cổ phiếu cũng được hưởng lợi khác.

Đối với GEG, công ty đang có 2 dự án năng lượng tái tạo chờ triển khai là Đức Huệ 2 (năng lượng mặt trời, 49 MWp) và VPL Bến Tre Giai đoạn 2 (điện gió, 30 MW). Đối với REE, hiện tại công ty có V1-3 Giai đoạn 2 (điện gió), V1-5 và V1-6 (điện gió) (tổng công suất khoảng 128 MW).