Số liệu từ Bộ Tài chính cho biết, cơ quan quản lý sử dụng khoảng 9,7 tỷ đồng từ Quỹ bình ổn xăng dầu trong quý III năm nay và trích lập vào quỹ này gần 29,3 tỷ. Các doanh nghiệp có số dư quỹ bình ổn dương nhận được 3,2 tỷ đồng tiền lãi trong kỳ. Trong khi, đơn vị bị âm quỹ này phải trả lãi vay 5,9 tỷ.

Như vậy, tính tới hết tháng 9, Quỹ bình ổn xăng dầu dư hơn 6.061 tỷ đồng, giảm khoảng 18 tỷ so với quý trước đó. Trong đó, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) chiếm hơn một nửa, gần 3.079 tỷ đồng. Đây cũng là doanh nghiệp đầu mối giữ gần 50% thị phần bán lẻ xăng dầu trong nước.

Ngoài ra, Saigon Petro còn 328 tỷ đồng, Xăng dầu Quân đội gần 300 tỷ, Dầu khí Đồng Tháp 460 tỷ, Thiên Minh Đức 467 tỷ đồng... Ngược lại, doanh nghiệp âm quỹ lớn nhất là PVOIL, hơn 138 tỷ đồng. Một số đơn vị khác cũng âm quỹ như Bình Minh Petro, Trường An, Tân Nhật Minh.

Từ tháng 10/2023 đến nay nhà chức trách đã dừng trích lập, chi sử dụng Quỹ bình ổn xăng dầu.

Trước đó, Báo cáo đánh giá về nhiệm vụ sử dụng Quỹ BOG, Bộ Công Thương khẳng định, thời gian qua, quỹ này đã được liên Bộ Công Thương - Tài chính sử dụng nhất quán cho mục tiêu bình ổn giá xăng dầu (giữ ổn định hoặc giảm mức tăng giá) trong trường hợp cần thiết, góp phần kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô.

Thực tế, từ tháng 10/2023 đến nay nhà chức trách đã dừng trích lập, chi sử dụng Quỹ bình ổn xăng dầu. Trong các kỳ điều hành từ đầu năm 2024 đến nay, Liên Bộ Công Thương - Tài chính không chi sử dụng quỹ, một số kỳ có thực hiện trích lập quỹ đối với một số mặt hàng dầu.

So với cuối 2023, số dư quỹ này giảm gần 600 tỷ đồng. Theo đại diện Cục Quản lý Giá (Bộ Tài chính), việc giảm này chủ yếu do một số doanh nghiệp như Hải Hà Petro, Xuyên Việt Oil, Công ty cổ phần Tập đoàn Pelio không còn là đầu mối kinh doanh xăng dầu. Vì thế, nhà chức trách không công bố tiền quỹ bình ổn của các doanh nghiệp này, do tiền đã được kết chuyển, nộp vào ngân sách.

Bộ Công Thương đánh giá, kể từ khi thực hiện điều hành giá xăng dầu rút xuống 7 ngày/lần theo Nghị định 80, mức biến động giá giữa hai lần điều chỉnh giá không lớn, giá xăng dầu trong nước đã bám sát diễn biến giá xăng dầu thế giới, do đó ít khi phải trích lập quỹ và hoàn toàn không phải chi quỹ.

Tuy nhiên, bộ này cũng thừa nhận việc sử dụng quỹ thời gian qua cho thấy một số bất cập được các cơ quan thanh tra, kiểm tra, điều tra chỉ ra như: Doanh nghiệp sử dụng quỹ sai mục đích; không kết chuyển tiền về quỹ; việc trích lập, chi Quỹ BOG thực hiện thường xuyên, liên tục, không có thời hạn cụ thể… chưa phù hợp với quy định tại Luật Giá.

Với những tồn tại trên, tại dự thảo sửa đổi nghị định xăng dầu mới nhất, Bộ Công Thương đề xuất, số dư Quỹ BOG thay vì để tại doanh nghiệp đầu mối như hiện tại, sẽ xem xét chuyển về ngân sách và việc trích lập, chi quỹ này theo Luật Giá 2023 (có hiệu lực từ 1/7/2024).

Trường hợp mặt bằng giá thị trường của các mặt hàng xăng dầu có biến động bất thường gây tác động lớn đến kinh tế - xã hội, sản xuất, kinh doanh, đời sống người dân, Bộ Công thương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan đánh giá mức độ biến động mặt bằng giá xăng dầu, mức độ ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội, sản xuất kinh doanh, đời sống người dân, có văn bản gửi Bộ Tài chính tổng hợp để trình Chính phủ xem xét, quyết định chủ trương bình ổn giá theo quy định tại khoản 1 Điều 20 Luật Giá.

Trường hợp cơ quan có thẩm quyền ban bố tình trạng khẩn cấp, sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh và mặt bằng giá thị trường của các mặt hàng xăng dầu có biến động bất thường, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp các bộ, ngành liên quan đánh giá diễn biến thực tế và mặt bằng giá thị trường xăng dầu, có văn bản gửi Bộ Tài chính để tổng hợp, trình Chính phủ quyết định chủ trương, biện pháp, thời hạn bình ổn giá phù hợp theo quy định tại khoản 2 Điều 20 Luật Giá.

Quỹ bình ổn xăng dầu được lập theo Nghị định 84/2009 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu và các nghị định sửa đổi sau này (Nghị định 83 và 95). Quỹ này không nằm trong cân đối ngân sách nhà nước, do 36 doanh nghiệp xăng dầu đầu mối tự thu chi, quản lý tại tài khoản ngân hàng. Mức trích lập và chi sẽ do cơ quan quản lý quyết định tại mỗi kỳ điều hành.

Vấn đề giữ hay bỏ Quỹ Bình ổn giá xăng dầu liên tục được đặt ra thời gian gần đây. Kết luận của Thanh tra Chính phủ vừa qua nêu rõ có 7/15 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu đã sử dụng Quỹ bình ổn giá sai mục đích bình ổn giá, không kết chuyển về tài khoản Quỹ bình ổn giá mà để lại tài khoản thanh toán của doanh nghiệp, với số tiền là 7.927 tỷ đồng...

Hồng Hương