Theo số liệu từ Ngân hàng (NH) Nhà nước, tính đến hết tháng 9-2024, dư nợ cho vay mua nhà chỉ tăng 4,6%, thấp hơn nhiều so với tổng dư nợ tín dụng của nền kinh tế. Sự tăng trưởng chậm này phản ánh một thực tế là nhu cầu vay vốn để mua nhà vẫn chưa cao, dù các NH đã đồng loạt giảm lãi suất và đưa ra các chính sách ưu đãi nhằm thu hút người vay.

Nhiều chính sách hấp dẫn

Anh Lê Minh Nghĩa, cán bộ tín dụng khối khách hàng cá nhân tại một NH lớn ở TP HCM, cho biết trong những tháng gần đây, số lượng khách hàng vay tiền mua nhà có dấu hiệu tăng nhẹ. Tuy nhiên, theo anh, nguyên nhân chủ yếu là các NH đang cạnh tranh mạnh mẽ trong việc cung cấp các gói vay với lãi suất mềm, đồng thời linh hoạt về thời gian trả nợ, giúp người vay dễ dàng hơn trong việc bảo đảm khả năng thanh toán.

Ông Nguyễn Đình Thắng, lãnh đạo khối khách hàng cá nhân của NH TMCP Á Châu (ACB), cho biết mặc dù các NH đều giảm lãi suất để đẩy mạnh tín dụng nhưng nhu cầu vay mua nhà vẫn hạn chế. Điều này một phần do giá bất động sản vẫn ở mức cao, trong khi các quy định về đầu tư, giao dịch bất động sản đang có sự thay đổi lớn với sự ra đời của Luật Đất đai năm 2024. Dù nhu cầu mua nhà để ở đang tăng, song việc cho vay mua nhà vẫn chưa có sự bứt phá mạnh mẽ.

Trước tình hình này, các NH tiếp tục triển khai những chính sách hấp dẫn để thu hút người vay. Chẳng hạn, NH Quốc tế (VIB) đã tung ra gói tín dụng 30.000 tỉ đồng dành cho vay mua nhà phố, căn hộ với lãi suất ưu đãi và các giải pháp linh hoạt trong việc trả nợ.

Chị Thu Dung - người đang chuẩn bị mua nhà - cho biết khi tiếp cận VIB để vay 1 tỉ đồng, chị được nhân viên NH tư vấn các mức lãi suất chỉ từ 5,9% - 6,9% - 7,9%/năm, cố định trong 6 - 12 - 18 tháng. "VIB còn miễn trả gốc lên đến 5 năm cho khoản vay mua căn hộ chung cư và miễn trả gốc trong 4 năm cho vay mua nhà phố. Điều này sẽ giúp tôi giảm số tiền trả góp hằng tháng trong thời gian dài" - chị Dung nói.

Trong khi đó, anh Lê Việt Thành (quận 12, TP HCM) cho biết đầu năm 2024, anh đã tiếp cận NH TMCP Xuất Nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) để vay tiền mua nhà. Lúc đó, Eximbank đưa ra lãi suất 8%/năm cố định 12 tháng đầu tiên nhưng anh chưa vay vì lo sợ việc làm thiếu ổn định. "Đến nay, sau khi chuẩn bị kế hoạch tài chính, tôi trở lại liên hệ với Eximbank và được nhân viên NH thông báo thời hạn vay lên tới 40 năm, thời gian ân hạn gốc 7 năm (trong vòng 7 năm đầu tiên, hằng tháng người vay chỉ trả lãi, không trả vốn gốc); lãi suất giảm 1 điểm % so với thời điểm đầu năm 2024" - anh Thành nói.

Ngoài ra, NH TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) cũng không đứng ngoài cuộc đua cạnh tranh khi chào mời lãi suất cho vay mua nhà ưu đãi chỉ từ 5,4%/năm, với các hình thức cố định trong thời gian từ 6 tháng đến 2 năm. Tuy nhiên, sau khi hết thời gian ưu đãi, lãi suất sẽ được tính theo mức lãi suất tiết kiệm kỳ hạn 12 tháng cộng thêm một biên độ 3,5%.

Vẫn lo lãi suất tăng sau ưu đãi

Mặc dù các NH đưa ra mức lãi suất khá hấp dẫn trong giai đoạn đầu nhưng nhiều khách hàng vẫn tỏ ra e ngại khi nghĩ đến khả năng lãi suất sẽ tăng sau thời gian ưu đãi. TS Nguyễn Văn Thuận, giảng viên Trường ĐH Kinh tế - Tài chính TP HCM, cho rằng việc các NH tính lãi suất sau thời gian ưu đãi dựa trên lãi suất cơ sở cộng với một biên độ nhất định là hợp lý. Tuy nhiên, khách hàng cần được giải thích rõ về cơ chế hình thành lãi suất cơ sở và những yếu tố tác động đến mức lãi suất này để có thể tính toán chi phí tương lai khi vay vốn. "Khi đó, người dân mới mạnh dạn tiếp cận vốn vay, tín dụng của các NH mới được cải thiện" - ông Thuận nói.

Thực tế, những năm qua, đã có không ít khách hàng cũ phải trả lãi suất cao hơn rất nhiều so với mức lãi suất ưu đãi của khách hàng mới. Một số khách hàng cho biết hiện họ vẫn phải trả lãi suất từ 10%-11%/năm cho những khoản vay trước đây, trong khi lãi suất vay ưu đãi hiện nay chỉ 6%-8%/năm trong năm đầu. Điều này tạo ra sự không công bằng giữa các nhóm khách hàng, khiến người vay cũ cảm thấy bất mãn và khó chịu.

Tuy nhiên, nhiều người có nhu cầu mua nhà nói rằng lãi suất hiện không phải là yếu tố quan trọng nhất, mà thanh khoản thị trường bất động sản vẫn kém, trầm lắng mới khiến họ chưa mặn mà. Ngay cả những người trước đây vay mua nhà phố, đất nền hoặc chung cư để đầu tư, cho thuê hoặc chờ tăng giá bán, nay cũng chưa vội "xuống tiền" dù lãi suất vay rất thấp.

Theo TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, dư nợ tín dụng bất động sản tính đến hết tháng 9-2024 đã đạt 3,15 triệu tỉ đồng, chiếm gần 21% tổng dư nợ nền kinh tế. Tuy nhiên, tín dụng cho vay mua nhà chỉ tăng 4,6%, thấp hơn nhiều so với tín dụng cho vay kinh doanh bất động sản, cho thấy mặc dù lãi suất thấp nhưng thị trường mua bán nhà ở chưa có sự bứt phá mạnh. Nguyên nhân chủ yếu khiến người dân không mặn mà với việc vay mua nhà là giá bất động sản vẫn ở mức cao, vượt quá khả năng tài chính của đa số người dân. Các phân khúc nhà ở bình dân gần như không còn nhiều, đặc biệt là tại TP HCM và Hà Nội, nơi 80% các dự án mở bán trong năm 2024 thuộc phân khúc cao cấp. Giá nhà cao đã đẩy chi phí sống của người dân lên quá mức, khiến việc vay mua nhà trở nên khó khăn.