Cách đây đúng 1 năm, ngày 5/3, Chính phủ ban hành Nghị định 08 hoãn một số quy định tại Nghị định số 65/2022/NĐ-CP (Nghị định 65) đến hết ngày 31/12/2023 để trung hòa lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư mua trái phiếu theo tinh thần “lợi ích hài hòa, khó khăn chia sẻ”. 

Theo quy định tại Nghị định 08, doanh nghiệp có thể đàm phán với người sở hữu trái phiếu để thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác. Cùng với đó, các trái phiếu phát hành trước khi Nghị định 65 có hiệu lực được đàm phán để kéo dài kỳ hạn tối đa không quá 02 năm.

Song song là ngưng hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/12/2023 đối với 03 nội dung quy định tại Nghị định 65, gồm: xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, xếp hạng tín nhiệm bắt buộc và giảm thời gian phân phối trái phiếu.

Đánh giá về tác động của Nghị định 08, TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính Tiền tệ Quốc gia, từng nhận định đây là quyết sách chưa có tiền lệ và mang lại hiệu quả cao, đặc biệt là cơ chế giãn, hoãn nợ trái phiếu và cơ chế cho hoán đổi tiền – hàng (đổi trái phiếu doanh nghiệp sang bất động sản). 

Cùng thời điểm đó (3/2023) nhiều doanh nghiệp vui mừng vì đã thành công trong việc đàm phán giãn nợ với trái chủ. Để được gia hạn, doanh nghiệp chấp nhận chi trả thêm lãi suất để có thêm thời gian tìm phương án tái cấu trúc xoay dòng tiền.

Tính đến cuối năm 2023, gần 70 tổ chức phát hành đã đạt được thỏa thuận với các trái chủ về việc gia hạn kỳ hạn trái phiếu và có báo cáo chính thức lên Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), với tổng giá trị trái phiếu đã được gia hạn kỳ hạn là hơn 116.000 tỷ đồng. Trong đó, những doanh nghiệp lớn như Novaland, Phát Đạt, Khang Điền, Hodeco, An Gia… đều thông báo đã cơ bản tái cấu trúc nợ vào thời điểm cuối năm 2023 với việc tất toán và đàm phán gia hạn các khoản nợ trái phiếu đến hạn.

Thực tế cho thấy, quy định doanh nghiệp có thể đàm phán với người sở hữu trái phiếu để thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác đã giúp nhiều doanh nghiệp "hạ cánh mềm" khi cho phép doanh nghiệp có thể đàm phán với người sở hữu trái phiếu để thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác.

Cụ thể như trường hợp của Công ty Dallas Vietnam Gamma Ltd (doanh nghiệp đầu tư trái phiếu) đã thống nhất với bên phát hành trái phiếu là Công ty TNHH Đầu tư địa ốc Thành Nhơn và Công ty cổ phần Đầu tư tổng hợp Mũi Né (các công ty thành viên của Tập đoàn NovaLand) để quy đổi số trái phiếu đã mua thành một phần vốn góp/cổ phần trong 2 công ty nêu trên.

Trong khi các doanh nghiệp đầu tư trái phiếu lấy cổ phần từ trái chủ thì nhiều người mua trái phiếu cũng đã thỏa thuận đổi sang các sản phẩm bất động sản. Điển hình như thời điểm quý 2/2023, hàng loạt khách hàng mua trái phiếu của Sunshine Group cũng đã đàm phán chuyển đổi thành công sang các căn hộ tại các dự án của Tập đoàn này tại Hà Nội.

Đơn cử chị Phan Hà (Hà Nội) đã đàm phán thành công lô trái phiếu đến hạn sang một căn hộ tại dự án Sunshine Garden (Hoàng Mai, Hà Nội). Chị Hà cho biết, nhờ có Nghị định 08 khoản tiền đầu tư trái phiếu của chị đã được đổi an toàn sang căn hộ hiện hữu. Đến hiện tại, khi giá căn hộ chung cư tăng trung bình 30% so với cách đây 1 năm, khoản chuyển đổi của chị Hà lại tiếp tục có hời.

Đánh giá về Nghị định 08, Chủ tịch Sunshien Group Đỗ Anh Tuấn từng khẳng định: "Nghị định số 08/2023/NĐ-CP được ban hành ngày 5/3/2023 với quy định cho phép thanh toán nợ trái phiếu bằng tài sản khác đã có giá trị tích cực và cơ sở cho việc đẩy mạnh các biện pháp ổn định cho thị trường trái phiếu bất động sản. Quy định này không chỉ cho doanh nghiệp mà còn cho cả các nhà đầu tư khi họ muốn chuyển đổi sang bất động sản".

"Sunshine Group là một trong những Tập đoàn triển khai các dự án căn hộ chung cư, nhà ở với quy mô lớn tại Hà Nội và TPHCM. Thực tế, giai đoạn đầu năm 2023, chúng tôi có hàng nghìn sản phẩm bất động sản tại các vị trí đắc địa tại Hà Nội, TPHCM cho các nhà đầu tư trái phiếu chuyển đổi. Thời gian qua, chúng tôi đã nỗ lực mua lại, chuyển đổi đạt gần 90% số lượng trái phiếu. Tập đoàn hiện đang nỗ lực hết sức để tiếp tục chi trả cho nhà đầu tư trong năm 2024". ông Tuấn khẳng định.

 2024 tiếp tục là một năm “đỉnh cao” về đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp. Ước tính sẽ có khoảng 276.480 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn. 41% giá trị trái phiếu sắp đáo hạn thuộc nhóm bất động sản với gần 113.201 tỷ đồng. Tuy nhiên, hai quy định giúp doanh nghiệp phát hành trái phiếu "thở phào" vì giãn nợ, hoán đổi tài sản thành công sẽ tiếp tục được kéo dài sang năm 2024. 

Có thể nói, với những quy định về giãn, hoãn nợ trái phiếu đã giúp các doanh nghiệp "thở phào nhẹ nhõm" khi áp lực trả nợ trái phiếu ngày càng tăng. Bộ Tài chính cho biết, trong thời gian tới sẽ thường xuyên theo dõi, đôn đốc các doanh nghiệp thanh toán nợ trái phiếu; đồng thời, tăng cường công tác thanh tra, giám sát chấn chỉnh và xử lý vi phạm. Công tác truyền thông cũng được tăng cường để khôi phục niềm tin cho nhà đầu tư.