Chị Hồng Vân, nhân viên văn phòng (Hà Nội), phấn khởi khi danh mục chứng khoán có lãi trở lại, sau gần một năm rưỡi âm vốn, có lúc danh mục "bốc hơi" tới 30%. Tài khoản của chị hiện ghi nhận mức lãi hơn 15%, nhờ các cổ phiếu ngân hàng trong danh mục bật tăng từ đáy.

Không riêng chị Vân, nhà đầu tư bỏ tiền vào nhiều mã cổ phiếu ngân hàng thời gian qua ghi nhận mức sinh lời tốt hơn mặt bằng thị trường.

Theo dữ liệu FiinGroup, chỉ số giá ngành ngân hàng tăng khoảng 17% từ đầu năm 2024, cao hơn mức tăng của VN-Index (11%) cũng như của một số ngành chủ chốt gồm chứng khoán (12%), thép (10%) và bất động sản (4%).

Nhìn dài hạn hơn, từ đầu 2023 đến nay, nhiều cổ phiếu ngân hàng bật tăng từ đáy và ghi nhận tốc độ tăng trưởng mạnh như HDB, LPB, TCB, MBB, BIDV, VIB, ACB, CTG và VCB.

Dù ngành ngân hàng đứng trước một số rủi ro như chất lượng nợ xấu đang có xu hướng gia tăng, đây vẫn là cổ phiếu được nhà đầu tư săn đón trong hai tháng đầu năm 2024.

Trong 26 mã cổ phiếu ngân hàng giao dịch trên sàn chứng khoán, có tới 5 mã gần đây lập đỉnh, gồm VCB, BID, ACB, HDB và MBB. Bên cạnh đó, cổ phiếu của một số nhà băng như CTG và LPB cũng ở cận kề vùng đỉnh lịch sử.

Điểm chung của nhóm cổ phiếu đạt mốc cao kỷ lục là những ngân hàng có kết quả kinh doanh tốt hơn mặt bằng chung của ngành. 4 trong 5 nhà băng có cổ phiếu lập đỉnh đều nằm trong top lợi nhuận và có chất lượng tài sản tốt hơn mặt bằng chung.

Tuy nhiên, khác giai đoạn Covid-19 với môi trường lãi suất thấp và tín dụng tăng cao, dòng tiền hiện chảy vào cổ phiếu ngân hàng có sự chọn lọc và phân hóa. Dù có nhiều cổ phiếu lập đỉnh song đà tăng của ngành ngân hàng lần này không dàn trải.

Nhiều cổ phiếu vốn hóa ở top dưới gần như không tăng trong một năm qua, như VBB, BVB, ABB, BAB, SGB, NVB, SSB, KLB, EIB... và còn nằm cách xa đỉnh cũ.

'Định giá nhiều cổ phiếu ngân hàng đã ở mức hợp lý'

Lý giải về đà tăng của nhiều "cổ phiếu vua" thời gian qua, các chuyên gia chung nhận định rằng định giá của nhiều cổ phiếu nhóm này đã ở mức hợp lý.

Ông Hồ Quốc Bình, Trưởng phòng phân tích Công ty chứng khoán Thành Công (TCSC), cho biết nhóm này đang có định giá thấp nhất lịch sử, khoảng 0,9-1 lần. Trong 10 năm gần đây, chỉ có ba giai đoạn định giá cổ phiếu ngân hàng rơi về vùng đáy, gồm giai đoạn 2013-2014, giai đoạn 2019-2020 và hiện tại.

Cũng theo phân tích của Công ty chứng khoán Vietcombank (VCBS), P/B (giá cổ phiếu trên giá trị sổ sách) của toàn ngành thấp hơn khoảng 15% so với trung bình 5 năm. Tốc độ tăng trưởng cao của lợi nhuận và vốn chủ sở hữu tại một số ngân hàng, theo VCBS, cũng giúp hệ số P/B dự phòng duy trì ở mức hấp dẫn.

Bên cạnh định giá hấp dẫn, giới phân tích cho rằng dòng tiền chảy vào cổ phiếu ngân hàng nhờ kỳ vọng ngành đã "thoát đáy" và qua giai đoạn khó khăn nhất.

Ông Nguyễn Tiến Dương, Phó trưởng phòng Nghiên cứu và Phân tích Công ty quản lý quỹ Vietcombank (VCBF) nhận định: "Với triển vọng tích cực của nền kinh tế và môi trường lãi suất thấp, nhiều ngân hàng được tin là đã trải qua giai đoạn khó khăn nhất và có thể ghi nhận kết quả kinh doanh khả quan năm nay".

Ông Hồ Quốc Bình cũng đồng tình xu hướng tăng của nhóm "cổ phiếu vua" được kích hoạt khi kỳ vọng lợi nhuận năm 2024 sẽ tăng mạnh so với nền thấp của năm trước. Lợi nhuận ngành ngân hàng trong năm nay được dự báo tăng trưởng lên tới hơn 20%, cao hơn nhiều so với mức bình quân khoảng 15%.

Theo nhóm phân tích VCBS, biên lợi nhuận của toàn ngành phục hồi từ đáy quý III/2023, nhờ vào nguồn vốn huy động giá cao được hấp thụ hết và tỷ lệ huy động vốn rẻ không kỳ hạn (CASA) cải thiện. Trong đó, nhóm ngân hàng tư nhân có tập khách hàng cá nhân thường xuyên dồi dào có biên lợi nhuận tăng nhanh hơn nhờ tỷ lệ huy động vốn không kỳ hạn (CASA) cải thiện và tín dụng bán lẻ hồi phục khi mặt bằng lãi suất giảm dần.

Ngoài các yếu tố nội tại ngành, bà Đỗ Hồng Vân, Trưởng phòng phân tích dữ liệu FiinGroup cho rằng động thái mua ròng của khối ngoại ở nhiều cổ phiếu như MSB, VCB, CTG, STB, BID và OCB vừa qua cũng hỗ trợ đáng kể vào xu hướng tăng ở nhóm này. Song song đó, động lực tăng giá cho ngành ngân hàng cũng đến từ các câu chuyện riêng ở từng nhóm cổ phiếu như kế hoạch bán vốn cho nhà đầu tư nước ngoài ở các ngân hàng quốc doanh hay trả cổ tức ở một số ngân hàng tư nhân.

"Cổ phiếu vua" có tiềm năng trong dài hạn

Trong các phiên giao dịch gần đây, đà tăng giá của nhóm cổ phiếu ngân hàng có phần chững lại. Theo quan sát của Trưởng phòng phân tích dữ liệu FiinGroup, tỷ trọng giá trị giao dịch giảm tuần thứ 4 liên tiếp, hướng về mức đáy 10 tuần. Khối ngoại duy trì trạng thái bán ròng tuần thứ 3 liên tiếp.

"Các tín hiệu này cho thấy dòng tiền vào cổ phiếu ngân hàng đang ở trạng thái lưỡng lự, nhưng đây là diễn biến bình thường khi ngành này vừa trải qua giai đoạn tăng giá mạnh", Trưởng phòng phân tích dữ liệu FiinGroup nhận xét.

Theo đó, bà Hồng Vân cho rằng trong ngắn hạn, dòng tiền có thể dịch chuyển trở lại các nhóm có tỷ trọng giá trị giao dịch ở mức thấp, giá chưa tăng mạnh và có câu chuyện hỗ trợ.

Còn về dài hạn, theo bà Vân, ngân hàng vẫn là ngành đáng chú ý nhờ các yếu tố hỗ trợ. Ngoài các câu chuyện liên quan đến dòng tiền ngoại hay kế hoạch trả cổ tức, sự cải thiện về chất lượng tài sản khi tín dụng tăng trở lại và các tín hiệu hồi phục về vĩ mô trở nên vững chắc hơn sẽ giúp gia tăng dòng tiền và tạo động lực về giá ở cổ phiếu ngân hàng trong thời gian tới.

Trưởng phòng Phân tích của TCSC cũng dự báo nếu không có sự kiện mang tính "thiên nga đen", thị trường chứng khoán nói chung sẽ tăng trưởng bền vững. Với vai trò dẫn dắt về dòng tiền, "sóng" ngành ngân hàng có thể chỉ mới bắt đầu. Ông Bình lưu ý trong quá trình tăng trưởng, thị giá nhóm này có thể xuất hiện những nhịp điều chỉnh nhưng xu hướng tăng giá nhìn chung sẽ kéo dài trong 2-3 năm tới.

Khả năng điều chỉnh ngắn hạn cũng được chuyên gia của VCBF cho rằng là hoàn toàn có thể xảy ra sau giai đoạn tăng giá khá tốt. Nhưng đơn vị này nhận thấy còn nhiều yếu tố hỗ trợ gồm kết quả kinh doanh khả quan và định giá cổ phiếu vẫn ở mức hấp dẫn. Nhìn về trung và dài hạn, trong các nền kinh tế đang phát triển nhanh như Việt Nam, dư địa để các ngân hàng tăng trưởng còn rất lớn.

Dự báo năm 2024, VCBS nhận định lợi nhuận ngành ngân hàng tiếp tục có sự phân hóa mạnh trong 2024 với mức tăng trưởng khoảng 10%, một số ngân hàng thuộc nhóm quy mô nhỏ sẽ tiếp tục giảm tốc, thậm chí tăng trưởng âm. Tăng trưởng tín dụng chịu áp lực từ nền kinh tế và thị trường bất động sản chậm phục hồi, tuy nhiên mặt bằng lãi suất hạ nhiệt xuống mức thấp tạo lực đẩy cho nhu cầu vay vốn, đặc biệt là tín dụng bán lẻ và SME.

Tuy nhiên, nợ xấu là vấn đề chuyên gia cho rằng điểm lưu ý với nhiều ngân hàng. Bà Phạm Liên Hà, Giám đốc nghiên cứu Ngành dịch vụ tài chính của Công ty chứng khoán HSC lưu ý về rủi ro nợ xấu khi chất lượng tài sản của nhiều ngân hàng, vẫn đối mặt khó khăn và cần theo dõi thêm, dựa vào sự hồi phục của thị trường, đặc biệt là bất động sản để xử lý vấn đề nợ xấu.

Còn theo dự báo của VCBS, nợ xấu nội bảng và mức trích lập dự phòng vẫn trong tầm kiểm soát nhờ các thông tư và chính sách hỗ trợ, khách hàng quay lại trả nợ khi áp lực chi phí lãi vay giảm bớt.

Tuy nhiên VCBS cũng lưu ý trong trường hợp Thông tư 02 về cơ cấu nợ không được gia hạn, nhóm ngân hàng có tỷ trọng tín dụng doanh nghiệp cao và có tỷ lệ bao phủ nợ xấu thấp có thể phải đối mặt rủi ro nợ xấu và áp lực trích lập tăng cao trong năm 2024 - 2025. Còn nhóm ngân hàng chất lượng tài sản tốt sẽ ghi nhận nợ xấu và nợ tái cơ cấu kiểm soát ở mức vừa phải.