Bức tranh trầm lắng

Báo cáo mới nhất từ Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), tổng hợp dữ liệu từ Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC), cho thấy một bức tranh khá trầm lắng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) trong tháng 2/2025.

Cụ thể, tính đến ngày 28/2, không có doanh nghiệp nào phát hành trái phiếu trong tháng 2/2025. Trong khi đó, các doanh nghiệp đã thực hiện mua lại trước hạn tổng cộng 2.592 tỷ đồng trái phiếu trong tháng 2, giảm 58% so với cùng kỳ năm 2024.

Một trong những nguyên nhân chính khiến thị trường trái phiếu doanh nghiệp không có đợt phát hành mới nào trong tháng 2 là do áp lực đáo hạn quá lớn. Theo VBMA, trong năm 2025, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp đến hạn là 192.267 tỷ đồng, trong đó riêng nhóm bất động sản chiếm hơn 54%, tương đương 107.235 tỷ đồng. Đáng chú ý, trong tháng 2 đã xuất hiện một mã trái phiếu bị chậm thanh toán lãi, với số tiền chậm trả lên tới 39 tỷ đồng.

Các doanh nghiệp lớn như Novaland, Vinhomes và Nam Long cùng nhiều công ty chứng khoán như VNDIRECT đang đối mặt với áp lực tài chính đáng kể. Trong tháng 2, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp được mua lại trước hạn là 2.592 tỷ đồng, giảm 58% so với cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy các doanh nghiệp đang tập trung xử lý nợ thay vì mở rộng hoạt động huy động vốn mới.

Ngoài ra, mức lãi suất trung bình của trái phiếu doanh nghiệp hiện dao động trong khoảng 9% - 12%/năm, cao hơn đáng kể so với mức lãi suất vay ngân hàng hoặc huy động qua kênh cổ phiếu. Chính điều này đã khiến nhiều doanh nghiệp tạm dừng kế hoạch phát hành trái phiếu để tránh gánh nặng tài chính lớn hơn.

Trên thị trường thứ cấp, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trong tháng 2/2025 đạt tổng giá trị 73.491 tỷ đồng, tương đương mức bình quân 3.675 tỷ đồng mỗi phiên, ghi nhận mức giảm 22% so với trung bình tháng trước.

Dù thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang trong trạng thái trầm lắng, một số tổ chức tài chính lớn vẫn có kế hoạch phát hành trong thời gian tới. Ngân hàng TMCP Phát triển TP. Hồ Chí Minh (HDBank) dự kiến huy động tối đa 10.000 tỷ đồng qua kênh trái phiếu trong hai quý đầu năm. Đây là trái phiếu không chuyển đổi, không kèm chứng quyền, không có tài sản đảm bảo và mệnh giá 100.000 đồng/trái phiếu. Trái phiếu có kỳ hạn từ 7-8 năm và lãi suất thả nổi.

Bên cạnh đó, Công ty CP Chứng khoán VNDIRECT (VND) cũng đã thông qua phương án phát hành trái phiếu riêng lẻ được chia làm 2 đợt trong năm 2025 với tổng giá trị tối đa 2.000 tỷ đồng. Đây là loại trái phiếu "3 không": không chuyển đổi, không kèm chứng quyền và không có tài sản đảm bảo. Trái phiếu có mệnh giá 100.000 đồng/trái phiếu, kỳ hạn tối đa 3 năm và lãi suất kỳ đầu là 8,3%/năm.

Tuy nhiên, hiệu quả thực tế của các đợt phát hành này sẽ phụ thuộc vào sự cải thiện của thanh khoản thị trường và tâm lý nhà đầu tư. Theo giới phân tích, để thị trường trái phiếu doanh nghiệp có thể hồi phục, cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách. Các giải pháp có thể bao gồm hỗ trợ thanh khoản, giảm lãi suất, nới lỏng điều kiện phát hành trái phiếu hoặc triển khai gói tín dụng đặc biệt nhằm giúp doanh nghiệp tái cấu trúc nợ. Bên cạnh đó, yếu tố minh bạch thông tin cũng đóng vai trò quan trọng. Hiện nay, nhiều nhà đầu tư vẫn lo ngại về tính minh bạch của các đợt phát hành TPDN, đặc biệt là trong lĩnh vực bất động sản và tài chính. Do đó, cần có các quy định chặt chẽ hơn về công bố thông tin để lấy lại niềm tin của thị trường.

Triển vọng cho thị trường

Đánh giá về triển vọng thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm 2025, chuyên gia của Công ty Chứng khoán MB (MBS) cho rằng, đà tăng trưởng ấn tượng của kinh tế vĩ mô sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phục hồi của nhiều lĩnh vực quan trọng, đặc biệt là bất động sản và sản xuất công nghiệp, qua đó, thúc đẩy sự sôi động của thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, môi trường lãi suất hấp dẫn không chỉ góp phần thu hút dòng vốn nhàn rỗi quay trở lại, mà còn kích thích nhu cầu vay vốn của các doanh nghiệp nhằm mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đây được xem là yếu tố then chốt giúp thị trường trái phiếu doanh nghiệp trở nên sôi động hơn trong năm tới.

Triển vọng của ngành bất động sản cũng được đánh giá khả quan hơn khi bước sang năm 2025, nhờ hàng loạt bộ luật mới được sửa đổi và bổ sung, tạo hành lang pháp lý minh bạch và thuận lợi hơn cho doanh nghiệp.

Cùng với đó, sự phục hồi của thị trường trong bối cảnh lãi suất duy trì ở mức thấp và nguồn cung cải thiện sẽ tạo động lực quan trọng cho sự phát triển của lĩnh vực này, từ đó tác động tích cực đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Không chỉ vậy, việc hoàn thiện các quy định pháp lý với những điều chỉnh rõ ràng, chặt chẽ hơn sẽ góp phần nâng cao chất lượng thị trường, đồng thời củng cố niềm tin của nhà đầu tư.

Trong khi đó, nhiều chuyên gia tài chính cho rằng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với những thách thức chưa từng có. Việc không có đợt phát hành nào trong tháng 2 là một tín hiệu đáng lo ngại, cho thấy thị trường vẫn chưa sẵn sàng bước vào giai đoạn phục hồi.

Triển vọng của thị trường sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có chính sách điều tiết lãi suất, khả năng hỗ trợ thanh khoản của Ngân hàng Nhà nước và niềm tin của nhà đầu tư. Nếu không có sự cải thiện đáng kể trong các tháng tới, thị trường TPDN có thể tiếp tục rơi vào giai đoạn trầm lắng kéo dài, ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn của doanh nghiệp và sự ổn định của hệ thống tài chính.