Bộ Tài chính vừa chính thức ban hành Thông tư 68/2024/TT-BTC ngày 18/9/2024 sửa đổi, bổ sung một số điều của các Thông tư quy định về giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán; bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán; hoạt động của công ty chứng khoán và công bố thông tin trên thị trường chứng khoán.

Quy định này, được Bộ Tài chính thông báo và có hiệu lực từ ngày 2 tháng 11, nhằm mục tiêu tăng cường khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài và giải quyết những rào cản đã tồn tại từ lâu, gây trở ngại cho việc nâng cấp thị trường của Việt Nam từ “thị trường cận biên”.

Theo quy định hiện hành, các nhà đầu tư nước ngoài phải hoàn tất thủ tục đầu tư và chuyển toàn bộ tiền trước khi mua cổ phiếu, gây khó khăn và hạn chế dòng vốn ngoại đổ vào Việt Nam. Việc bãi bỏ quy định này sẽ giúp Việt Nam củng cố lập luận của mình trong việc được nâng hạng bởi FTSE Russell, tổ chức đã đưa Việt Nam vào danh sách theo dõi nâng hạng từ tháng 9 năm 2018.

Với quy định mới, nhà đầu tư sẽ không cần chuyển tiền trước khi thực hiện giao dịch cổ phiếu, giúp thu hút nhiều dòng vốn hơn vào thị trường, góp phần thúc đẩy sự phát triển của một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á.

Bà Hoàng Việt Phương, Giám đốc Trung tâm Phân tích và Tư vấn Đầu tư - Công ty Chứng khoán SSI dự đoán rằng Việt Nam có thể nhận được tới 1,7 tỷ đô la dòng tiền thụ động khi được đưa vào chỉ số FTSE Russell.

Các nhà phân tích từ JPMorgan Chase Co. cho rằng sự thay đổi này sẽ mang lại dòng vốn thụ động hơn 500 triệu đô la trong vòng 12 tháng tới và có khả năng FTSE sẽ nâng hạng Việt Nam lên thị trường mới nổi.

MSCI, một tổ chức xếp hạng khác, cũng có thể thực hiện điều chỉnh tích cực nếu các cải cách của Việt Nam được đánh giá cao.

Mặc dù FTSE có thể không công bố quyết định nâng hạng trong đợt đánh giá vào ngày 8 tháng 10 tới, các chuyên gia vẫn tin rằng Việt Nam có thể đạt được mục tiêu này vào năm 2025 nếu các cải cách được duy trì và hoàn thiện. Điều này sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu nâng giá trị thị trường chứng khoán lên mức từ 100% đến 120% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào năm 2030, theo mục tiêu của Chính phủ.

Tyler Nguyễn Mạnh Dũng, Công ty Cổ phần Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh, nhận định rằng mặc dù dòng vốn nước ngoài ban đầu có thể còn khiêm tốn, nhưng việc bãi bỏ quy định ký quỹ đủ tiền trước là một bước tiến quan trọng trong việc cải cách quy định, mở ra nhiều cơ hội lớn cho nhà đầu tư nước ngoài.

Thông tư mới cũng quy định rằng các công ty môi giới sẽ phải đánh giá rủi ro thanh toán của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài để xác định số tiền cần thiết khi đặt lệnh mua cổ phiếu. Nếu nhà đầu tư nước ngoài không hoàn tất thanh toán, trách nhiệm sẽ thuộc về công ty môi giới. Các công ty chứng khoán cũng được phép thực hiện các giao dịch chuyển nhượng hoặc bán cổ phiếu từ tài khoản tự doanh của mình nếu nhà đầu tư nước ngoài không có đủ tiền mặt để hoàn thành giao dịch.

Với giải pháp không cấp vốn trước (NPS), các tổ chức tài chính quốc tế sẽ có thể mua cổ phiếu Việt Nam mà không cần đủ tiền mặt tại thời điểm mua, giúp thu hút dòng vốn từ các quỹ ETF và các quỹ chủ động có tổng tài sản lớn gấp năm lần so với ETF. Thêm vào đó, sự điều chỉnh từ Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) về việc hạ lãi suất có thể thúc đẩy sự dịch chuyển vốn từ các thị trường mạnh hơn sang các thị trường tiềm năng như Việt Nam.

Tuy nhiên, trách nhiệm quản lý rủi ro của các công ty chứng khoán cũng sẽ tăng lên đáng kể. Họ sẽ phải đảm bảo đủ số tiền để thực hiện các giao dịch mua bán cổ phiếu theo quy định, và mọi khoản lỗ, lãi từ các giao dịch sẽ được giải quyết theo thỏa thuận giữa công ty chứng khoán và nhà đầu tư nước ngoài.

Theo các chuyên gia từ World Bank, việc nâng cấp thị trường chứng khoán Việt Nam có thể thúc đẩy dòng vốn ròng từ 5 đến 25 tỷ đô la vào thị trường 200 tỷ đô la của Việt Nam vào cuối thập kỷ. Điều này không chỉ giúp Việt Nam thu hút thêm dòng vốn đầu tư nước ngoài mà còn góp phần nâng cao uy tín và vị thế cạnh tranh của thị trường tài chính Việt Nam trên trường quốc tế.

Thùy Linh