Thị trường hàng tiêu dùng của Việt Nam được đánh giá là mảnh đất “màu mỡ” đối với các nhà bán lẻ, nhất là khi thu nhập bình quân của người dân ngày càng cao, tầng lớp trung lưu đang tăng rất nhanh và kênh mua sắm hiện đại ngày càng được ưa chuộng.

Theo ước tính, kênh mua sắm hiện đại có thể chiếm tới 30% thị phần toàn ngành bán lẻ vào năm 2025. Hiện nay, tại Việt Nam, trung bình cứ 100.000 dân thì cần có 1 đại siêu thị và 1 trung tâm thương mại, cứ 10.000 dân cần 1 siêu thị cỡ trung bình, còn 1.000 dân cần 1 - 3 cửa hàng tiện lợi.

Với tiềm năng lớn như vậy, cuộc đua cạnh tranh giành thị phần giữa các doanh nghiệp bán lẻ cũng đang trở nên ngày càng gay gắt. Trong cuộc đua này, bên cạnh chuỗi bán lẻ thực phẩm và hàng tiêu dùng lâu đời Co.op Mart (thuộc Saigon Co.op), thì hai chuỗi Bách Hóa Xanh (thuộc Thế Giới Di Động) và WinMart, WinMart+ (thuộc Masan) đang nổi lên là hai chuỗi có tham vọng lớn với định hướng phát triển những siêu thị mini cung cấp thực phẩm tươi sống và nhu yếu phẩm lớn nhất tại Việt Nam.

Mục tiêu tăng trưởng 2 chữ số và hướng đến có lãi

Với chuỗi Bách Hóa Xanh, ban lãnh đạo doanh nghiệp không giấu kỳ vọng đây sẽ là "con át chủ bài" gánh tăng trưởng của Thế Giới Di Động (mã MWG) trong 5 năm tới. Mục tiêu của chuỗi thực phẩm và hàng tiêu dùng này trong năm 2024 là đóng góp khoảng 30% doanh thu cho MWG, tăng trưởng doanh thu hai chữ số, gia tăng thị phần và bắt đầu mang lại lợi nhuận.

Thực tế, năm 2023, với doanh thu 31.500 tỷ đồng, Bách Hóa Xanh đã lần đầu tiên vươn lên nắm giữ ngôi vương doanh thu trong các chuỗi bán lẻ thực phẩm và hàng tiêu dùng trong nước - vốn trước đó do Co.opmart hoặc WinMart/WinMart+ thay nhau nắm giữ. Năm 2023 cũng là cột mốc quan trọng với Bách Hóa Xanh khi chuỗi này đã hoàn tất quá trình tái cơ cấu và kinh doanh khởi sắc từ quý III/2023.

Việc đạt được điểm hòa vốn vào tháng 12/2023, đồng thời hoàn tất giao dịch chào bán 5% cổ phần riêng lẻ cho nhà đầu tư ngoại CDH Investments vào đầu tháng 4/2024 sẽ là tiền đề để Bách Hóa Xanh bứt phá trong giai đoạn sắp tới.

"Tại thời điểm cuối năm 2023 ban lãnh đạo công ty đặt mục tiêu năm nay Bách Hóa Xanh tối thiểu phải có lãi và đang cố gắng chạy theo mục tiêu đó", Giám đốc tài chính của MWG cho biết tại đại hội đồng cổ đông thường niên 2024.

Theo ông Phạm Văn Trọng, CEO Bách Hóa Xanh, quý đầu năm 2024, mọi thứ đang đi đúng kế hoạch. Công ty tự tin năm nay có lãi gộp. Thậm chí, trong khoảng 2-3 năm nữa, chuỗi bán lẻ này có thể đạt được lợi nhuận 4 con số.

Còn ở thời điểm hiện tại, Bách Hóa Xanh đang tập trung tăng trưởng doanh thu trung bình shop và “đem tiền về cho mẹ”, kế hoạch là sẽ mở rộng thêm 100 cửa hàng trong năm nay (chủ yếu ở TP. Hồ Chí Minh), nâng tổng số cửa hàng lên gần 1.800 cửa hàng, trước khi mở rộng hơn vào năm sau. Dự kiến cuối năm nay, ban lãnh đạo Bách Hóa Xanh sẽ ngồi lại tính toán kế hoạch có mở rộng ra miền Trung và miền Bắc hay không.

Ngoài ra, theo lãnh đạo MWG, sau khi hoàn tất bán 5% cổ phần riêng lẻ cho nhà đầu tư ngoại, Bách Hóa Xanh cũng chưa có kế hoạch gọi thêm. Thay vào đó, chuỗi sẽ chỉ tập trung phát triển đến một quy mô đủ lớn, lãi vài nghìn tỷ đồng thì sẽ niêm yết lên sàn theo cam kết với nhà đầu tư và mong đợi của cổ đông.

Với chuỗi WinCommerce, Chủ tịch Tập đoàn Masan (mã MSN) Nguyễn Đăng Quang cũng tự tin chuỗi bán lẻ này đang trên đà gặt hái lợi nhuận bền vững vào năm 2024. “Đối với WinCommerce, thước đo phản ánh hiệu quả rõ ràng nhất chính là có lãi ròng sau thuế. Tuy WinCommerce chưa đạt được nhưng đã nắm trong tay lộ trình để hiện thực hóa điều này”, Chủ tịch Masan cho biết trong báo cáo thường niên 2023.

Năm 2024, Masan dự kiến doanh thu thuần hợp nhất sẽ đạt từ 84.000 đến 90.000 tỷ đồng, tương ứng mức tăng trưởng 7% đến 15% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, doanh thu thuần của WinCommerce dự kiến đạt từ 32.500 đến 34.000 tỷ đồng, tăng từ 8% đến 13% so với năm ngoái. Mức tăng trưởng này được thúc đẩy bởi tốc độ tăng trưởng LFL (Like For Like - thước đo tăng trưởng doanh thu, chỉ số được sử dụng rộng rãi về hiệu suất giao dịch hiện tại của các nhà bán lẻ) nhanh hơn, mở rộng mạng lưới và kết quả tích cực của các cửa hàng mới.

Trong kịch bản cơ sở với doanh thu thuần 32.500 tỷ đồng, trong đó thị trường phục hồi với tốc độ chậm hơn dự kiến, tăng trưởng LFL được dự báo thận trọng trong khoảng 0% - 5%, WinCommerce dự kiến mở mới 400 cửa hàng tiện lợi. Trong trường hợp tâm lý người tiêu dùng khởi sắc trở vào đầu năm 2024, tăng trưởng LFL được dự báo sẽ đạt trong khoảng 9% - 13% và WinCommerce sẽ mở mới 700 cửa hàng tiện lợi.

Trước đó, năm 2023 trong bối cảnh ngành bán lẻ hiện đại gặp khó khăn, thay vì thực hiện kế hoạch mở mới 800 – 1.200 cửa hàng, WinCommerce đã quyết định chuyển trọng tâm từ mở rộng mạng lưới thuần túy sang cải tạo cửa hàng và nâng cao hiệu quả hoạt động nhằm củng cố khả năng cạnh tranh của công ty, đồng thời mang lại mức tăng trưởng về lợi nhuận. Đến cuối năm 2023, tổng số siêu thị Winmart và cửa hàng Winmart+ trên toàn quốc của WinCommerce đạt con số 3.633 siêu thị và cửa hàng.

Nhờ tác động tích cực của việc mở cửa hàng mới, sự tăng trưởng mạnh mẽ của các cửa hàng được chuyển đổi và thành công trong việc nâng cấp mô hình cửa hàng, doanh thu của WinCommerce đã trở lại mốc 30.000 tỷ đồng (đạt 30.054 tỷ đồng) trong năm 2023, tăng 2,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

Đáng chú ý, sau khi đạt được mức hòa vốn EBIT lần đầu tiên trong quý III/2023, WinCommerce đã duy trì được lợi nhuận với biên EBIT và EBITDA tăng nhẹ, lần lượt đạt mức hòa vốn và 3,2% trong quý IV/2023. Biên lợi nhuận thuần sau thuế của cửa hàng minimart LFL đạt 3,7% trong quý IV/2023.

Theo ban lãnh đạo Masan, việc đạt được mức lợi nhuận thuần sau thuế dương lần đầu tiên vào quý IV/2023 sẽ tạo nền tảng vững chắc để WinCommerce mở rộng mạng lưới một cách bền vững và có lợi nhuận.

Đâu là lợi thế cạnh tranh?

Có thể thấy, sau khi đạt được điểm hòa vốn và bắt đầu manh nha có lãi, cả hai “ông lớn” bán lẻ Bách Hóa Xanh và WinCommerce đều đang ấp ủ những kế hoạch để tiếp tục củng cố và gia tăng thị phần. Trong khi Bách Hóa Xanh chưa vội mở rộng ra miền Bắc và miền Trung thì WinCommerce lại đang muốn tăng cường sự hiện diện trên cả nước, nhất là thông qua hệ thống siêu thị và siêu thị cỡ nhỏ (minimart) - mô hình mà theo ban lãnh đạo Masan là sẽ có lợi thế lớn khi chợ truyền thống và đại siêu thị đi vào giai đoạn thoái trào.

Để đạt được các mục tiêu đặt ra, hai chuỗi bán lẻ cũng có những chiến lược riêng để giành ưu thế. Theo đó, Bách Hóa Xanh sẽ tiếp tục nâng cấp danh mục hàng hóa, tập trung vào chất lượng, độ an toàn và trải nghiệm mua sắm tại cửa hàng để thúc đẩy doanh thu. Đồng thời, tăng cường kiểm soát về chi phí, nhất là chi phí logistics và chi phí vận hành tại cửa hàng. Ngoài ra, Bách hóa Xanh cũng đang cố gắng nâng diện tích cửa hàng và số lượng sản phẩm, tập trung vào các thực phẩm tươi sống.

Nói về lợi thế cạnh tranh, CEO Bách Hóa Xanh cho biết, không quá quan tâm tới đối thủ mà quan tâm cải thiện những thứ khách hàng đang cần để khách hàng đến với Bách Hóa Xanh ngày một nhiều hơn. Bách Hóa Xanh hiện đang thực hiện chiến lược giá tốt cho khách hàng. Dù sau này diễn biến giá của thị trường ra sao thì Bách Hóa Xanh vẫn theo chiến lược giá tốt so với thị trường chung.

Trong khi đó, Chủ tịch Masan lại nhấn mạnh ưu tiên hàng đầu đối với WinCommerce hiện nay là củng cố vị trí dẫn đầu thị trường để đạt được mô hình kinh tế mạnh mẽ. Hiện tại, thị phần giá trị thương mại hiện đại của WinCommerce là 25% và thị phần mạng lưới chiếm 50%, trong khi 90% cửa hàng của hệ thống đã đạt đến điểm hòa vốn về EBITDA, so với mức 5% khi mới được mua lại.

“Chìa khóa thành công nằm ở việc phát triển các mô hình cửa hàng sáng tạo, lựa chọn danh mục sản phẩm phù hợp với từng địa phương nhưng vẫn đơn giản và mang lại trải nghiệm mua sắm riêng biệt để phục vụ người tiêu dùng ở mọi mức thu nhập - áp dụng theo mô hình FMCG mà Masan có bề dày kinh nghiệm”, ông Nguyễn Đăng Quang cho hay.

Bên cạnh đó, WinCommerce cũng đang đẩy mạnh chuyển đổi số và nâng cấp cơ sở hạ tầng chuỗi cung ứng để phục vụ chính xác và linh hoạt nhu cầu của khách hàng tại mỗi cửa hàng và với từng SKU (mã hàng) cụ thể, đồng thời mở rộng các dịch vụ được cá nhân hóa bằng trí tuệ nhân tạo/máy học (AI/ML) thông qua chương trình hội viên Win.

Theo Chủ tịch Masan đây sẽ là những động lực quan trọng để mang lại lợi nhuận ròng sau thuế dương bền vững trong 18 tháng tới cho WinCommerce.

Thời điểm hiện tại, chưa thể khẳng định chắc chắn rằng Bách Hóa Xanh hay WinCommerce sẽ về đích trước trong cuộc đua có lãi. Nhất là khi chuỗi bán lẻ lâu đời Saigon Co.op - chủ sở hữu của hơn 800 siêu thị và điểm bán bán lẻ Co.opmart, Co.opXtra, Co.op Food, Co.op Smile, Cheers, Finelife, HTV Co.op, Cooponline cũng sẽ "không ngồi yên" và đang có kế hoạch nâng số điểm bán lên 900 điểm, đặt mục tiêu doanh thu năm 2024 tăng 7% so với con số hơn 30.000 tỷ đồng đạt được năm 2023.