Dự kiến ngày 30/11/2024, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Nghị quyết Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, trong đó có nội dung về: chủ trương đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam (VCB).

Trước đó, ngày 23/10/2024, Phó Thủ tướng Chính phủ kiêm Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày trước Quốc hội Tờ trình về chủ trương đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại Vietcombank.

Theo đó, ở thời điểm này, Chính phủ đề xuất cho phép được sử dụng lợi nhuận còn lại sau thuế, sau trích lập để tăng vốn điều lệ thông qua hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu. Với phương án này, phần lợi nhuận được chia cho cổ đông Nhà nước bằng cổ phiếu là 20.695 tỷ đồng (làm tròn). Đây được xem là phần đầu tư bổ sung vốn nhà nước vào Vietcombank. 

Tại phiên thảo luận ở tổ trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội) nhất trí với chủ trương đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại Vietcombank theo tờ trình của Chính phủ để đảm bảo hệ số an toàn vốn (CAR) cho ngân hàng.

Theo ông Cường, CAR = Vốn tự có/(Tổng tài sản Có rủi ro) x 100%. Trong đó, vốn tự có bao gồm vốn điều lệ và lợi nhuận còn lại sau thuế, sau trích lập dự phòng.

“Phần lợi nhuận sau thuế có thể chia ngay cho cổ đông trong đó có cổ đông Nhà nước nhưng chia thì cổ đông hưởng, không chia mà chuyển thành vốn điều lệ thì trở thành vốn cố định của ngân hàng. Hiện nay, hơn một nửa vốn tự có của Vietcombank không nằm ở vốn cố định mà nằm ở phần lợi nhuận tích luỹ. Như vậy, CAR của ngân hàng không bền vững. Nếu không chuyển lợi nhuận tích luỹ thành vốn cố định thì sang năm ngân sách cần lại huy động số tiền đó, như vậy CAR sụt giảm”, đại biểu Hoàng Văn Cường nói.

Đại biểu Phạm Đức Ấn (đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội) cho biết thêm "tổng tài sản Có" rủi ro chính là tổng dư nợ tín dụng của mỗi ngân hàng. Theo thông lệ quốc tế, phần vốn điều lệ phải chiếm đa số vốn tự có của các ngân hàng thì bộ đệm vốn (CAR) mới đảm bảo.

Hiện nay, dư nợ tại 4 ngân hàng do Nhà nước chi phối vốn (big4) đang chiếm gần 45% tổng dư nợ toàn hệ thống nhưng vốn điều lệ lại thấp hơn nhiều so với các ngân hàng thương mại cổ phần có dư nợ chỉ bằng một nửa.

“Vietcombank là 1 trong 4 ngân hàng thương mại do Nhà nước chi phối vốn. Dư nợ của 4 ngân hàng này chiếm gần 45% tổng dư nợ toàn hệ thống; có vai trò dẫn dắt, luôn đi đầu trong thực thi chủ trương của Đảng và chính sách mà Chính phủ đề ra; là công cụ rất quan trọng của Ngân hàng Nhà nước trong điều tiết thị trường tiền tệ nhưng vốn điều lệ lại thấp hơn các thương mại cố phần có dư nợ nhỏ hơn rất nhiều”, ông Ấn nói và nêu ví dụ VPBank hiện nay có vốn điều lệ lên tới 79,4 nghìn tỷ đồng; cao nhất hệ thống còn Techcombank đứng thứ 2 với vốn điều lệ khoảng 70,4 nghìn tỷ đồng.

“Như Agribank là ngân hàng 100% vốn Nhà nước thì cứ có lợi nhuận là hàng quý nộp luôn vào ngân sách còn ngân hàng cổ phần thì họ được giữ lại lợi nhuận chưa chia. Ví dụ, hiện nay dư nợ của mỗi ngân hàng thuộc nhóm big 4 đạt khoảng trên dưới 1,5 triệu tỷ đồng, nếu mỗi năm tăng trưởng 10-15% thì năm nào cũng phải tăng vốn. Mà theo quy định hiện nay, cứ đầu tư vốn Nhà nước trên 10.000 tỷ đồng thì phải trình Chính phủ, Quốc hội thảo luận và thông qua mất rất nhiều thời gian”, ông Ấn cho biết và đề xuất nên hình thành cơ chế nếu ngân hàng hoạt động hiệu quả thì cho phép chủ động tăng vốn điều lệ để đảm bảo an toàn.

Đại biểu Hoàng Văn Cường đồng tình với đại biểu Phạm Đức Ấn nên cân nhắc và xem xét lại quy định hiện nay đối với trường hợp ngân hàng nói riêng và doanh nghiệp Nhà nước nói chung phải xin tăng vốn điều lệ từ nguồn lợi nhuận tích luỹ.

“Tiền của doanh nghiệp làm ăn có lãi thì họ quyết định tăng vốn dựa trên Nghị quyết Đại hội đồng cổ đông. Tới đây, sửa Luật Đầu tư vốn Nhà nước vào doanh nghiệp (Luật 69 – PV) phải nghiên cứu sửa đổi quy định này”, đại biểu Hoàng Văn Cường khuyến nghị và cho rằng nếu mỗi lần ngân hàng thương mại cổ phần Nhà nước tăng vốn trên 10.000 tỷ đồng lại phải làm thủ tục như hiện nay thì quá rườm rà, gây lãng phí thời gian và nguồn lực