Trong vài ngày tới, Bộ Công Thương sẽ công bố quyết định về việc khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với thép cuộn cán nóng (HRC) nhập khẩu từ Trung Quốc và Ấn Độ. Động thái này đã làm dấy lên những lo ngại sâu sắc trong cộng đồng doanh nghiệp tôn mạ và ống thép Việt Nam về những tác động tiêu cực có thể xảy ra.

Chia sẻ với báo chí, ông Vũ Văn Thanh, Tổng giám đốc CTCP Tập đoàn Hoa Sen (HSG) cho biết, nhu cầu HRC tại Việt Nam năm 2022 và 2023 lần lượt là 11.525.018 tấn và 11.593.973 tấn. Tuy nhiên, công suất sản xuất nội địa chỉ đạt 8,2 triệu tấn/năm, tạo ra khoảng cách lớn giữa cung và cầu. Dù các nhà sản xuất nội địa như Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh có tăng cường sản xuất tối đa công suất và không xuất khẩu, cũng không thể đáp ứng đủ nhu cầu trong nước. Thực tế, việc thiếu hụt HRC đã khiến sản lượng bán nội địa giảm, chứ không phải họ bị mất thị phần do HRC nhập khẩu.

Giá nhập khẩu HRC từ Trung Quốc giảm mạnh, khiến nhiều doanh nghiệp tôn mạ và ống thép phải phụ thuộc vào nguồn cung này. Ông Võ Hoàng Vũ, Tổng Giám đốc CTCP Thép Nam Kim (NKG), cho rằng giá bán giảm không đồng nghĩa với việc bán phá giá. Giá cả HRC chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm chi phí sản xuất và quan hệ cung cầu tại từng thời điểm. Giá nhập khẩu từ Trung Quốc giảm từ 618 USD/tấn vào quý I/2023 xuống còn 557 USD/tấn trong quý IV/2023, không nhất thiết là dấu hiệu của bán phá giá.

Ảnh minh họa

Các doanh nghiệp trong ngành cũng tranh luận về tư cách đại diện hợp pháp của Hòa Phát trong việc đệ đơn yêu cầu áp thuế chống bán phá giá. Ông Nguyễn Thanh Trung, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tôn Đông Á, cho rằng Hòa Phát không đủ tư cách do họ cũng nhập khẩu HRC từ Trung Quốc với số lượng lớn.

Đồng quan điểm, ông Vũ Văn Thanh - Tổng giám đốc HSG dẫn chứng: "Theo Dữ liệu Hải quan, các công ty con do Hòa Phát kiểm soát gần như tuyệt đối (hơn 99,9%) đã nhập khẩu HRC từ Trung Quốc trong giai đoạn từ năm 2019 đến hết tháng 3/2024 với lượng nhập khẩu ngày càng tăng. Cụ thể, lượng nhập khẩu năm 2022 và 2023 lần lượt là 9.776 tấn và 305.400 tấn, tăng 295.624 tấn, tăng 3.024% so với năm 2022. 3 tháng đầu năm 2024 lượng nhập vẫn tăng 28% so với cùng kỳ 2023.

Theo Luật Quản lý Ngoại Thương cũng như Hiệp định Chống bán phá giá của WTO, tổ chức, cá nhân đại diện cho ngành sản xuất trong nước có quyền nộp hồ sơ yêu cầu áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng hóa nhập khẩu. Tuy nhiên, trong trường hợp nhà sản xuất trong nước trực tiếp nhập khẩu hàng hóa bị điều tra hoặc có mối quan hệ với các nhà xuất khẩu hoặc nhập khẩu hàng hóa bị điều tra thì nhà sản xuất này có thể không được xem là nhà sản xuất trong nước.

Như vậy, Hòa Phát hoặc một trong số các công ty con của Hòa Phát không đủ tư cách đại diện hợp pháp cho ngành sản xuất trong nước để nộp hồ sơ yêu cầu điều tra".

Nếu áp thuế chống bán phá giá, giá HRC nhập khẩu sẽ tăng, gây thiếu hụt nguồn cung và tăng giá thành phẩm cho các doanh nghiệp tôn mạ và ống thép. Ông Nguyễn Thanh Trung cảnh báo rằng nếu điều này xảy ra, nhà nước sẽ thất thu nhiều khoản thuế từ các doanh nghiệp này. Việc tăng giá HRC nhập khẩu sẽ khiến doanh nghiệp tôn mạ và ống thép Việt Nam phải mua HRC giá cao, dẫn đến giá thành phẩm tăng lên. Điều này sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh của các sản phẩm trong nước so với hàng nhập khẩu, dẫn đến nguy cơ phá sản cho các doanh nghiệp tôn mạ và ống thép.

Việc áp thuế còn ảnh hưởng tiêu cực đến việc thu hút đầu tư nước ngoài, do chi phí xây dựng tăng lên khi giá các sản phẩm tôn mạ và ống thép tăng. Ông Võ Hoàng Vũ cho biết, giá sản phẩm tăng cũng sẽ làm tăng chi phí đầu tư công, tạo thêm gánh nặng cho ngân sách nhà nước. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến doanh nghiệp mà còn làm giảm sức hấp dẫn trong thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

Xem thêm tại nguoiquansat.vn