Được mệnh danh là một trong những thị trường hàng không phục hồi nhanh chóng sau đại dịch, ngành du lịch hàng không nội địa Việt Nam đang đối mặt với những khó khăn chưa từng có do sự khan hiếm máy bay và giá vé tăng vọt. Cảnh báo này không chỉ phản ánh sự thực tế hiện tại mà còn dự báo một mùa hè khó khăn cho du khách và các doanh nghiệp du lịch trong nước.

Thiếu hụt nguồn cung máy bay, giá vé tăng cao

Báo cáo từ Cục Hàng không Dân dụng Việt Nam (CAAV) cho biết, trong năm tháng đầu năm 2024, lượng khách du lịch hàng không nội địa đã giảm tới 19,4% so với cùng kỳ năm trước, tụt xuống còn khoảng 17 triệu lượt khách, thấp hơn 8% so với cùng kỳ năm 2019, trước khi đại dịch bùng phát. Điều này không chỉ là dấu hiệu của sự sụt giảm nghiêm trọng mà còn là báo động đối với ngành công nghiệp không thể thiếu này.

Từ tháng 1 đến tháng 3, Vietnam Airlines báo cáo quý đầu tiên có lãi kể từ khi dịch Covid-19 bùng phát, với các chuyến bay quốc tế chiếm 65% tổng doanh thu.

Sự thiếu hụt nguồn cung máy bay, do sự chậm trễ trong việc giao máy bay mới và nhu cầu cao đối với việc sửa chữa và bảo trì máy bay hiện có, đã làm gián đoạn nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh của các hãng hàng không. Điều này đã buộc các hãng hàng không phải cắt giảm các chuyến bay và tăng giá vé để bù đắp chi phí hoạt động, làm giá vé máy bay tăng vọt.

Vé máy bay từ Hà Nội và TP.HCM đến các điểm đến trong nước đã tăng gấp đôi so với mức trung bình trong bốn tháng đầu năm. Đặc biệt là trên các tuyến bay phổ biến như từ Hà Nội đến Phú Quốc, đã khiến nhiều du khách phải cân nhắc lại kế hoạch du lịch của mình. Ví dụ, giá vé của VietJet Air cho chặng này đã tăng gấp đôi so với bốn tháng đầu năm, lên tới 3,4 triệu đồng. Tình trạng tương tự cũng xảy ra với Vietnam Airlines, với mức giá 2,7 triệu đồng cho cùng một chuyến bay.

Sự tăng giá vé đã khiến nhiều du khách nội địa không khỏi e ngại, dẫn đến việc nhiều chuyến bay gần như trống chỗ dù đang trong mùa cao điểm du lịch. Nhiều du khách lựa chọn các phương tiện giao thông khác, hoặc thậm chí hủy bỏ kế hoạch du lịch. Các chuyến bay từ Hà Nội và TP.HCM đến các điểm du lịch phổ biến như Đà Nẵng, Nha Trang và Phú Quốc thường xuyên thấy tới 60-80% số ghế trống, đặc biệt là trong các dịp cuối tuần.

Tình trạng thiếu máy bay không chỉ khiến giá vé tăng mà còn buộc các hãng hàng không phải giảm bớt số lượng chuyến bay, đặc biệt là các chuyến bay đêm, mặc dù đây là lựa chọn tiết kiệm chi phí cho cả hãng và hành khách. Tháng 5 vừa qua, Vietnam Airlines đã phải hủy tới 10% số chuyến bay đêm do nhu cầu thấp, làm gián đoạn thêm vào dịch vụ đã có nhiều hạn chế.

Phản ứng và giải pháp

Để đối phó với tình hình, Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) đã công bố kế hoạch thuê thêm 20 máy bay A321 neo. Mục tiêu là tăng cường năng lực vận chuyển hành khách nội địa cũng như khu vực, nhằm đáp ứng nhu cầu cao của một trong những thị trường hàng không phát triển nhanh nhất thế giới. Mặc dù vậy, việc thực hiện kế hoạch này cũng cần thời gian, và không thể ngay lập tức giải quyết bài toán cung cầu hiện tại.

Giải pháp cho tình trạng này không đơn giản chỉ là tăng số lượng máy bay. Ông Subhas Menon, Tổng giám đốc Hiệp hội các hãng hàng không châu Á Thái Bình Dương, chỉ ra rằng giá vé cao là kết quả của việc cầu vượt xa cung. Để giải quyết vấn đề này, không chỉ Việt Nam mà các quốc gia khác cũng cần xem xét việc cải thiện hạ tầng và tăng cường hợp tác giữa các hãng hàng không để giảm chi phí và cung cấp dịch vụ tốt hơn cho hành khách.

Đồng thời, chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh từ Học viện Tài chính cũng nhấn mạnh tới việc mở rộng cạnh tranh trong ngành hàng không, vốn có thể thúc đẩy việc hạ giá vé và cải thiện dịch vụ. Một thị trường có nhiều hãng hàng không cạnh tranh sẽ là lợi ích cho người tiêu dùng và sự phát triển của ngành du lịch nội địa.

Bên cạnh đó, chính phủ và các cơ quan quản lý cần có những chính sách hỗ trợ như giảm thuế và phí, cung cấp tín dụng ưu đãi cho các hãng hàng không để họ có thể phục hồi nhanh chóng và mở rộng dịch vụ. Sự hợp tác giữa chính phủ, các hãng hàng không, và các doanh nghiệp du lịch sẽ là chìa khóa để vượt qua khó khăn hiện tại và phát triển bền vững trong tương lai. Tiến sĩ Nguyễn Thiện Tống, một chuyên gia hàng không, nhận định rằng "Chính phủ cần cân nhắc các biện pháp như giảm thuế và cung cấp tín dụng ưu đãi cho các hãng hàng không để họ có thể nhanh chóng phục hồi và mở rộng đội bay. Điều này sẽ giúp giảm bớt áp lực giá vé và khuyến khích du lịch nội địa."

Cuối cùng, việc phát triển các gói du lịch toàn diện, kết hợp chặt chẽ giữa chuyến bay, khách sạn và các dịch vụ du lịch khác với giá cả hợp lý cũng là một hướng đi được đề xuất để thu hút khách du lịch trở lại, giúp du khách tiết kiệm chi phí và thời gian. Điều này không chỉ giúp các hãng hàng không tăng doanh thu mà còn góp phần quan trọng vào sự phục hồi của ngành du lịch nội địa. Ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch Vietravel Airlines, đề xuất rằng các hãng hàng không và doanh nghiệp du lịch nên làm việc cùng nhau để giảm chi phí và cung cấp các dịch vụ tốt hơn cho khách hàng.

Với những giải pháp toàn diện này, ngành hàng không và du lịch Việt Nam có thể kỳ vọng vào một tương lai khả quan hơn, vượt qua những thách thức hiện tại và đạt được sự phát triển bền vững.

Thùy Linh