Ngày 04/02/2025, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) công bố kết quả điều tra sơ bộ về thuế chống trợ cấp (CVD) áp lên sản phẩm thép tôn mạ chống ăn mòn (CORE) nhập khẩu từ Việt Nam.

Theo đó, mức trợ cấp của các doanh nghiệp Việt Nam có sự chênh lệch rõ rệt. Hoa Sen Group (HSG) và Nam Kim Group (GDA) gần như không nhận trợ cấp (xấp xỉ 0%), trong khi Hòa Phát Group (HPG) và Nam Kim Steel (NKG) chịu mức trợ cấp cao nhất lên tới 46,73%​.

So sánh mức trợ cấp thép CORE và tỷ trọng xuất khẩu của các doanh nghiệp thép Việt Nam vào thị trường Mỹ - Mexico (2024). Nguồn: Công ty Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV), tổng hợp dữ liệu năm 2024.

Tiếp theo đó, ngày 09/02/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp thuế nhập khẩu 25% đối với toàn bộ sản phẩm thép nhập khẩu vào Mỹ, bao gồm cả Việt Nam. Đây là một phần trong chính sách bảo hộ ngành thép nội địa Mỹ, gây tác động tiêu cực lên các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam​.

Theo Khối Phân tích, Công ty Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV Research), các biện pháp thuế quan này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến triển vọng tăng trưởng doanh thu của ngành thép Việt Nam. NKG là doanh nghiệp chịu tác động lớn nhất do doanh thu từ thị trường Mỹ - Mexico chiếm tới 26,2% tổng doanh thu năm 2024​. Trong khi đó, HPG chịu ít ảnh hưởng hơn do tỷ trọng xuất khẩu vào Mỹ chỉ chiếm 2,9% và thị trường xuất khẩu chính là ASEAN​.

Tỷ trọng sản lượng xuất khẩu thép của các doanh nghiệp niêm yết theo quý (2023 - 2024). Nguồn: VSA, FiinProX, Công ty Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) tổng hợp.

Xu hướng nội địa hóa: Giải pháp ngắn hạn để duy trì doanh thu

Trước những rào cản thương mại ngày càng cao tại Mỹ, các doanh nghiệp thép Việt Nam đã có động thái dịch chuyển chiến lược, tập trung vào thị trường nội địa. Từ nửa cuối năm 2024, xu hướng này trở nên rõ rệt khi nhu cầu tiêu thụ thép trong nước gia tăng, chủ yếu do sự phục hồi của thị trường bất động sản và việc tiếp tục triển khai các dự án đầu tư công​.

Theo thống kê của KBSV Research, sản lượng xuất khẩu tôn mạ của HSG, NKG và GDA trong quý 4/2024 đã giảm lần lượt 19%, 31% và 28% so với đỉnh quý 1/2024. Sản lượng xuất khẩu thép xây dựng và thép cuộn cán nóng (HRC) của HPG cũng giảm 45%​. Điều này khiến các doanh nghiệp phải tăng cường hoạt động trên thị trường nội địa để bù đắp sự sụt giảm doanh thu từ xuất khẩu.

KBSV Research nhận định rằng những doanh nghiệp có thị phần nội địa lớn sẽ có lợi thế trong việc duy trì tăng trưởng doanh thu. Đặc biệt, HPG với tỷ trọng xuất khẩu chính sang các quốc gia ASEAN và châu Á (chiếm 40% tổng doanh thu xuất khẩu) có thể thích ứng nhanh hơn so với các doanh nghiệp có mức độ phụ thuộc cao vào thị trường Mỹ​.

Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp lớn đã và đang mở rộng sản xuất các sản phẩm thép có giá trị gia tăng cao, như thép hợp kim đặc biệt, dây hàn, lõi que hàn, cáp thang máy. Những sản phẩm này có nhu cầu cao trên thị trường nội địa và có thể giúp tối ưu hóa lợi nhuận trong bối cảnh khó khăn từ xuất khẩu​.

Mở rộng thị trường: Hướng đi dài hạn để giảm phụ thuộc vào Mỹ

Mặc dù thị trường nội địa giúp duy trì ổn định ngắn hạn, nhưng về lâu dài, doanh nghiệp Việt Nam vẫn cần mở rộng thị trường xuất khẩu để tránh phụ thuộc quá mức vào một thị trường duy nhất. Các khu vực như ASEAN, Trung Đông và châu Phi đang trở thành những điểm đến tiềm năng khi chưa áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại nghiêm ngặt đối với thép Việt Nam​.

Theo KBSV Research, việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn giúp doanh nghiệp tận dụng được lợi thế từ chi phí sản xuất, các hiệp định thương mại tự do (FTA) và nhu cầu ngày càng tăng tại các thị trường mới​.

Một số doanh nghiệp lớn đã bắt đầu thành công trong việc thiết lập mạng lưới phân phối tại các thị trường mới nổi. Ngoài các sản phẩm thép xây dựng, doanh nghiệp cũng nghiên cứu phát triển các sản phẩm thép chuyên dụng như thép chịu nhiệt cao cho ngành công nghiệp nặng và thép chống ăn mòn cho ngành đóng tàu​.

Mặc dù ngành thép Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức từ chính sách thuế quan của Mỹ, doanh nghiệp vẫn có nhiều phương án để thích ứng. Việc đẩy mạnh tiêu thụ nội địa, mở rộng thị trường xuất khẩu và nâng cao năng lực tài chính sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ duy trì ổn định mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững. Với chiến lược đúng đắn và khả năng thích ứng nhanh, ngành thép Việt Nam vẫn có cơ hội tăng trưởng mạnh mẽ trong tương lai​.

Xem thêm tại nguoiquansat.vn