Lợi nhuận ngân hàng tăng 15,4%

Trong báo cáo ngành ngân hàng mới đây, Chứng khoán SSI dự báo 2024 vẫn vẫn tiếp tục là một năm đầy thách thức đối với ngành ngân hàng về chất lượng tài sản. 

Tuy vậy, tình hình chung sẽ có sự cải thiện so với năm 2023, phần lớn là nhờ việc chi phí vốn đã giảm về mức thấp hơn nhiều so với năm ngoái và lợi nhuận trước dự phòng (PPOP) có sự cải thiện, giúp các nhà băng có dư địa để tạo một bộ đệm dự phòng tốt hơn. 

SSI đặt ra kịch bản cơ sở rằng tăng trưởng GDP đạt khoảng 6,0% - 6,5%, lãi suất trung bình cả năm duy trì quanh mức thấp nhất trong thập kỷ và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ ứng phó linh hoạt về cơ chế ghi nhận và trích lập dự phòng nợ xấu. 

Với kịch bản trên, tăng trưởng lợi nhuận trước thuế năm 2024 của các ngân hàng thuộc phạm vi nghiên cứu của SSI dự kiến đạt 15,4% so với cùng kỳ. Kỳ vọng này tốt hơn đáng kể nếu so sánh với kết quả 4,6% trong năm 2023.

Nợ xấu sẽ đi lên trong nửa đầu 2024

Nhờ tăng trưởng tín dụng tăng tốc vào cuối năm, đạt mức trên 13,71% (tăng 4,7% so với tháng trước), SSI kỳ vọng tỷ lệ nợ xấu ngân hàng (NPL) sẽ giảm xuống còn 1,89% trong quý IV/2023. 

Tỷ lệ này có thể đi lên trở lại trong nửa đầu năm 2024 khi tăng trưởng tín dụng chậm lại và các yếu tố vĩ mô chưa có dấu hiệu cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ xấu cuối 2024 sẽ không có nhiều thay đổi so với 2023, do cuối năm dự kiến các ngân hàng sẽ đẩy mạnh xóa nợ xấu và nền kinh tế phục hồi mạnh hơn. 

Tuy nhiên, SSI cũng lưu ý rằng các khoản nợ có vấn đề (bao gồm nợ nhóm 2, khoản vay tái cơ cấu, trái phiếu doanh nghiệp quá hạn và khoản vay cũ) vẫn tiếp tục cần được giám sát chặt chẽ.

Bên cạnh đó, nếu dự thảo sửa đổi Thông tư 16 nới lỏng việc hạn chế đầu tư trái phiếu doanh nghiệp của ngân hàng được thông qua, không loại trừ khả năng một phần rủi ro tín dung sẽ quay trở lại đối với các ngân hàng tích cực mua lại trái phiếu doanh nghiệp. 

Với giả định rằng NHNN có cơ chế linh hoạt và chi phí được phân bổ trong khoảng 1 - 2 năm tùy tình hình, SSI cho rằng chi phí tín dụng (credit cost) sẽ không tăng quá mạnh trong năm 2024, ở mức 1,52%.

Tăng trưởng tín dụng dự kiến đạt 14%

Với bối cảnh kinh tế vĩ mô dự kiến cải thiện hơn trong năm 2024, SSI kỳ vọng tăng trưởng tín dụng sẽ phục hồi lên mức 14%. Điều này được hỗ trợ một phần bởi lãi suất cho vay giảm. 

Dư địa tăng trưởng có thể sẽ đến từ khối doanh nghiệp như: ngành xây dựng cơ sở hạ tầng; doanh nghiệp sản xuất và FDI; và các ngành nghề được ưu tiên (như nông nghiệp, xuất khẩu, công nghệ cao, SME và công nghiệp bổ trợ). 

Ngoài ra, các chuyên viên phân tích cũng nhận thấy chủ đầu tư bất động sản có nhu cầu vay tái cấp vốn cho những lô trái phiếu đến hạn năm 2024 với tổng giá trị khoảng 200.000 tỷ đồng (tương đương 20% dư nợ tín dung cho chủ đầu tư bất động sản trong năm 2023). 

Số trái phiếu này có thể là một động lực quan trọng của tăng trưởng tín dụng năm 2024, trừ trường hợp cơ quan quản lý tiếp tục thanh tra và kiểm soát nghiêm ngặt các khoản cấp tín dung chéo đối với các bên liên quan và các công ty vệ tinh.

Mặc dù lãi suất cho vay mua nhà đối với các khoản vay mới đã giảm 3% trong năm 2023, SSI không kỳ vọng dư nợ cho vay mua nhà sẽ hồi phục mạnh mẽ trong năm 2024. 

Nguyên nhân thứ nhất là do giá nhà ở Hà Nội và TP HCM gần như không giảm, trong khi thu nhập và tâm lý của người mua nhà đã bị ảnh hưởng trong giai đoạn 2022 - 2023.

Thứ hai, số lượng căn chung cư và thấp tầng mở bán trong năm 2024 dự kiến lần lượt là 33.851 căn và 5.030 căn, tăng gấp đôi so với năm 2023, nhưng vẫn thấp so với mức trước Covid (khoảng 77.000 căn và 6.800 căn).

Cuối cùng và quan trọng nhất là một phần tài sản của người dân có thể vẫn mắc kẹt trong trái phiếu doanh nghiệp và các dự án bất động sản chưa hoàn thành. 

Bởi vậy, các chuyên viên phân tích cho rằng ngân hàng sẽ cạnh tranh để giành thị phần trong mảng cho vay mua nhà đối với các dự án có đầy đủ thủ tục pháp lý tọa lạc ở những vị trí đắc địa.

Theo đó, những ngân hàng có thể gia tăng được thị phần trong mảng này gồm có BIDV và VietinBank, do có khả năng triển khai chương trình cho vay với lãi suất cạnh tranh và hút được khách hàng từ nhà băng khác. 

Thu nhập lãi thuần phục hồi nhanh hơn thu nhập ngoài lãi

Theo dự báo của SSI, trong năm 2024, lãi suất sẽ tiếp tục duy trì ở mức thấp để hỗ trợ nền kinh tế. Vào cuối năm 2024, lãi suất có thể nhích nhẹ khi tín dụng tăng tốc hoặc do ngân hàng chịu áp lực giữ chân khách hàng.

Tuy nhiên, nhìn chung lãi suất huy động bình quân trong năm 2024 dự kiến sẽ không có chênh lệch quá lớn so với hiện tại. Do đó, các chuyên viên phân tích cho rằng chi phí vốn dự kiến thấp hơn, giảm 1,13 điểm %.

Ngoài ra, tiền gửi không kỳ hạn (CASA) cải thiện và các khoản vay mới có thời hạn dài hơn sẽ giúp giảm bớt áp lực về NIM cho các tổ chức tín dụng trong năm 2024. 

SSI dự báo NIM sẽ phục hồi 0,09 điểm % lên mức 3,75% cho các ngân hàng thuộc phạm vi theo dõi. Mức phục hồi chậm này đến từ một số lý do sau như tỷ lệ LDR thuần tương đối cao, tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn gần mức trần và tín dụng bán lẻ, phân khúc có NIM cao nhất chưa phục hồi. 

Dựa vào ước tính trên, SSI ước tính thu nhập lãi thuần (NII) sẽ tăng 17% so với cùng kỳ trong năm 2024, cao hơn so với mức tăng 4,5% của giai đoạn 9 tháng đầu năm 2023. 

Thu nhập ròng ngoài lãi trong năm 2024 dự kiến sẽ ổn định ở mức 7% nhờ NFI phục hồi mạnh mẽ của phí dịch vụ (NFI) cao, đạt 17% so với cùng kỳ. NFI mạnh mẽ sẽ bù đắp phần nào cho hoạt động kinh doanh ngoại hối và chứng khoán đầu tư. 

Theo SSI, việc Fed dự kiến sẽ cắt giảm lãi suất trong năm 2024 sẽ làm đồng USD không còn mạnh như 2023 và chênh lệch lãi suất VND và USD trên thị trường liên ngân hàng thu hẹp. Do đó, lợi nhuận từ kinh doanh ngoại hối có thể không lớn nếu tỷ giá USD/VND ít biến động.

Ngoài ra, trong 9 tháng đầu năm 2023, các ngân hàng đã thu được khoản lãi lớn từ giao dịch trái phiếu Chính phủ, khoảng 8.000 tỷ đồng hay 2% tổng thu nhập hoạt động. Các chuyên viên phân tích cho rằng diễn biến này sẽ không tiếp tục trong năm 2024. 

Bên cạnh đó, thu nhập từ phí dịch vụ dự kiến sẽ tăng trở lại 17% so với cùng kỳ, với động lực chính đến từ các hoạt động tài trợ thương mại, hoạt động thanh toán và dịch vụ thẻ. 

Biên lợi nhuận thẻ trong năm 2024 được giả định sẽ duy trì ổn định như 2023. Đối với hoạt động bán chéo bảo hiểm qua ngân hàng (bancassurance), SSI cho rằng doanh thu khai thác mới có thể đã chạm đáy trong quý III/2023.

Tuy nhiên, tốc độ phục hồi sẽ chậm, phụ thuộc vào thu nhập cá nhân cũng như niềm tin của khách hàng đối với các sản phẩm bảo hiểm, nỗ lực làm trong sạch thị trường của các cơ quan chức năm.