Tiêu chuẩn khí thải Euro 5 và bài toán nhiên liệu sạch

Gian nan mua nhiên liệu sạch

Khó khăn trong việc tìm mua nhiên liệu sạch (đảm bảo tiêu chuẩn khí thải mức 5) không phải bây giờ mới diễn ra, nhưng lại đang trở thành đề tài “nóng” khi một số khách hàng đặt cọc mua ô tô bị nhân viên đại lý bán xe bắt ký cam kết sử dụng đúng nhiên liệu dầu diesel DO 0,001S, nếu không sẽ từ chối bảo hành khi có sự cố.

Về lý, yêu cầu này của đại lý không có gì sai, ô tô sản xuất ra theo tiêu chuẩn Euro 5 thì phải sử dụng nhiên liệu đạt tiêu chuẩn (ở đây là xăng A95-V và dầu diesel DO 0,001S), bởi nếu không sẽ thải khí độc hại ra môi trường và gây hại cho động cơ, hỏng bầu lọc khí xả...

Tuy nhiên điều này đang đẩy cái “khó” cho khách hàng bởi thực tế các trạm xăng mới chỉ cung cấp phổ biến loại xăng E5 A92, xăng A95-III và diesel 0,05 trong khi các loại nhiên liệu đạt chuẩn Euro5 như xăng A95-V và đặc biệt là diesel 0,001 là rất hiếm.

- Chính phủ đã ban hành lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 5 cho các loại xe ô tô. Theo Quyết định 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 1/9/2011, các loại xe ô tô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5 (Euro 5) từ ngày 1/1/2022. Đến hết năm 2024, tất cả các phương tiện mới phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 5.

- Tại các thị trường Thái Lan và Ấn Độ hiện đang áp dụng theo tiêu chuẩn khí thải tương đương Euro 6. Theo lộ trình của Chính phủ các nước này, khi đến thời gian quy định sẽ chuyển sang tiêu chuẩn khí thải mới, toàn bộ các trạm xăng dầu trên cả nước sẽ đồng loạt thay đổi, chỉ bán duy nhất một loại nhiên liệu đạt chuẩn Euro 6 (mức cao nhất) và không bán các nhiên liệu chỉ đáp ứng tiêu chuẩn Euro 4, 3, 2 (các nước này bước từ chuẩn Euro 4 lên thẳng Euro 6).

Quá trình này được chuẩn bị thực hiện đồng loạt từ Chính phủ đến các đơn vị cung cấp nhiên liệu và cả các hoạt động giúp thay đổi thói quen người tiêu dùng.

Việc sử dụng nhiên liệu tiêu chuẩn thấp lâu dài sẽ làm tắc bộ xúc tác, ngăn cản quá trình đốt cháy muội than trong bộ lọc hạt bụi (DPF). Dẫn tới làm tắc bộ lọc, động cơ có thể gặp các vấn đề như giảm công suất, rung giật và dầu nhớt nhanh lão hoá…

- Điểm chung của các mẫu xe đạt chuẩn khí thải Euro 5 là đều trang bị thiết bị cảm biến khí thải OBD cũng như các thiết bị lọc khí để làm giảm hàm lượng hạt phát thải gây ô nhiễm (PM) và các khí gây ô nhiễm (CO, HC, NOx) ra ngoài không khí.

Một khách hàng ở Phú Thọ cho biết, muốn mua dầu diesel DO 0,001S anh sẽ phải chạy khoảng 50 km mới có, trong trường hợp này đi đổ dầu rồi về sẽ mất khoảng 100km thực sự là một trở ngại rất lớn. Vậy nên tiện có dầu gì mua nấy, không kén chọn được. Đây cũng là tình cảnh chung của nhiều khách hàng mua ô tô đạt tiêu chuẩn Euro 5, đặc biệt ở các tỉnh.

Thực hiện lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải đối với ô tô, mô tô hai bánh sản xuất, lắp ráp và NK (theo Quyết định 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ), thời gian qua các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh ô tô đã liên tục đưa các sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 5 ra thị trường Việt Nam.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí Hải quan, ông Ruchik Shah,Tổng giám đốc Ford Việt Nam bày tỏ sự quan ngại, sốt ruột của nhà sản xuất trước thực trạng khách hàng mua sản phẩm của Ford rất khó, thậm chí là không thể tìm mua được nhiên liệu “sạch” trong quá trình sử dụng ô tô.

Tổng giám đốc Ford Việt Nam cho biết, để có thể đạt được tiêu chuẩn khí thải mức 5 cần phải có sự đồng bộ giữa động cơ ô tô và nhiên liệu. Bất cứ mẫu xe nào (NK hay lắp ráp) nếu sử dụng nhiên liệu không đạt tiêu chuẩn sẽ ảnh hưởng tới tuổi thọ động cơ. Điều này không chỉ khiến chủ xe đối mặt với nguy cơ hỏng hóc mà còn khiến mục tiêu giảm phát thải ròng không còn ý nghĩa.

Lo lắng của ông Ruchik Shah cũng là nỗi lo chung của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) tại nhiều văn bản gửi tới các cơ quan chức năng, liên quan đến mục tiêu cắt giảm lượng phát thải ròng của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam. Từ tháng 6/2020 cho đến 8/2021, VAMA đã có 3 văn bản gửi các cơ quan quản lý liên quan đến việc trao đổi lộ trình cung cấp nhiên liệu Euro5, dự báo nhu cầu cũng như phân bổ các trạm phân phối nhiên liệu đạt chuẩn Euro5 tại các thành phố lớn và các tuyến đường liên tỉnh, mật độ trạm xăng, dầu…

Xu thế tất yếu

Tại COP 26 (Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu, tổ chức tại Anh năm 2021), Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Để đạt mục tiêu này, Chính phủ đã ban hành lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 5 cho các loại ô tô, theo đó tại Quyết định 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 1/9/2011, các loại xe sản xuất, lắp ráp và NK mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5 (Euro 5) từ ngày 1/1/2022.

Có thể thấy việc chuyển đổi sang sử dụng nhiên liệu sạch là xu hướng tất yếu toàn cầu giúp nâng cao hiệu suất của phương tiện, bảo vệ môi trường và đóng góp vào phát triển bền vững. Việc sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn khí thải Euro 5 mang lại nhiều lợi ích như: bảo vệ sức khỏe con người; bảo vệ môi trường; tiết kiệm năng lượng và chi phí; đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật và tăng cường uy tín quốc gia và khuyến khích phát triển công nghệ xanh.

Tuy nhiên, như đã nói, hiện tại, loại nhiên liệu đạt tiêu chuẩn khí thải Euro5 (RON 95-V, dầu diesel là DO 0,001S-V), Việt Nam chưa sản xuất được mà phải NK. Đồng thời do chưa mang lại hiệu quả kinh tế cao nên số lượng cửa hàng bán xăng, dầu đạt chuẩn Euro5 vẫn còn rất ít.

Theo lộ trình của Chính phủ, ngày 5/5/2023 Chính phủ đã ban hành Quyết định số 482/QĐ-TTg chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án nâng cấp, mở rộng nhà máy lọc dầu Dung Quất của Công ty Cổ phần lọc hóa dầu Bình Sơn. Theo đó, Dự án sẽ đầu tư mở rộng nhà máy lọc dầu Dung Quất, nâng công suất chế biến từ 148.000 thùng/ngày lên 171.000 thùng/ngày. Sản phẩm sẽ đáp ứng tiêu chuẩn Euro 5, tiêu chuẩn môi trường theo lộ trình bắt buộc áp dụng của Chính phủ. Theo kế hoạch, nhà máy dự kiến sẽ đưa vào vận hành từ quý 1/2028.

Như vậy, sẽ phải mất hơn 4 năm nữa để Việt Nam có thể tự sản xuất được các sản phẩm thành phẩm như xăng, dầu đạt chuẩn Euro 5. Trong khi chờ đợi, người tiêu dùng vẫn chỉ có một lựa chọn là sử dụng xăng, dầu NK với giá cao hơn xăng, dầu truyền thống từ 2-8%.

Theo thống kê mới nhất từ tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), hiện cả nước có khoảng 1.200 trạm có bán dầu DO 0,001S-V, trong tổng số 17.000 trạm bán xăng, dầu, chiếm tỷ lệ khoảng 7%. Trong đó, tại TPHCM có khoảng 73 trạm bán dầu DO 0,001S-V trong tổng số hơn 580 trạm bán xăng, dầu, chiếm tỷ lệ khoảng 13%. Hà Nội chỉ có khoảng 30 trạm, trong tổng số gần 500 trạm bán xăng, dầu, chiếm tỷ lệ khoảng 6%. Thực tế này cho thấy việc đóng góp vào nỗ lực và cam kết giảm phát thải ròng của ngành công nghiệp ô tô sẽ rơi vào bế tắc với tình trạng cung ứng xăng dầu (đạt chuẩn Euro5) như hiện nay.

Thay đổi thói quen

Để tạo thói quen, ý thức cho khách hàng đi ô tô sử dụng nhiên liệu đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 5, nhiều đại lý của Toyota và Isuzu đã yêu cầu khách hàng mua xe (Toyota Fortuner Legender, Isuzu Mu-X…) ký cam kết sử dụng đúng chủng loại diesel (0,001) thì mới đảm bảo quyền lợi bảo hành. Các hãng ô tô khác (Ford, Mitsubishi…) tuy không yêu cầu khách hàng ký cam kết nhưng khuyến cáo khách hàng nên sử dụng đúng chủng loại nhiên liệu.

Động thái này của các hãng ô tô buộc khách hàng phải lưu ý, cân nhắc khi mua nhiên liệu, tạo thói quen mua và sử dụng đúng nhiên liệu theo tiêu chuẩn.

Bởi lẽ người tiêu dùng cần lưu ý khi các dòng xe mới (bao gồm cả NK và lắp ráp) từ năm 2022 đến nay đã chuẩn bị đến chu kỳ đăng kiểm (bắt đầu tính từ năm 2022). Các xe dùng nhiên liệu không đạt chuẩn sẽ có nguy cơ không đủ tiêu chuẩn khí thải để lưu hành. Mặt khác các hãng xe cũng đã và đang triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ, đồng hành cùng người tiêu dùng.

Việc chuyển đổi sang sử dụng nhiên liệu sạch là xu hướng tất yếu toàn cầu giúp nâng cao hiệu suất của phương tiện, bảo vệ môi trường và đóng góp vào phát triển bền vững. Tuy nhiên, để hiện thực hóa vấn đề sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn tại Việt Nam cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, các bộ, ban ngành hữu quan; các nhà sản xuất và phân phối ô tô cũng như người tiêu dùng.

Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam: Cần có sự chỉ đạo quyết liệt của các cơ quan quản lý nhà nước

Tiêu chuẩn khí thải Euro 5 và bài toán nhiên liệu sạch

Liên quan đến thực hiện tiêu chuẩn khí thải Euro 5 tại Việt Nam, hiện nay cơ sở pháp lý đã có đầy đủ nhưng giữa chính sách và thực thi còn thiếu đồng bộ, bởi vấn đề này liên quan đến nhiều bộ, ngành cũng như doanh nghiệp, người tiêu dùng.

Chính phủ đã ban hành lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 5 cho các loại ô tô theo Quyết định 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, các loại xe sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5 (Euro 5) từ ngày 1/1/2022. Để thực thi quy định thì xe sản xuất, nhập khẩu phải đạt được tiêu chuẩn khí thải mức 5, đồng thời nhiên liệu sử dụng trong xe cũng phải đáp ứng tương đồng.

Tuy nhiên, nhiều chủ xe không phân biệt được sự khác nhau giữa các mức khí thải của nhiên liệu mà chủ yếu đổ theo thói quen, tiện đâu đổ đấy, tiện loại nào đổ loại đó.

Đối với doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, khi kinh doanh họ hướng đến đáp ứng được đủ các loại phương tiện, từ cũ đến mới, từ Euro 2, 3, 4 đến 5. Hơn nữa, loại nhiên liệu chất lượng cao sẽ đắt hơn các loại nhiên liệu thông thường khác, do đó, khi khách hàng không có nhu cầu, nhập về thì ai mua.

Vấn đề này nếu không sớm được tháo gỡ sẽ dễ dẫn đến câu chuyện “con gà quả trứng”. Mặc dù, suốt từ thời gian dịch Covid-19, Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam và Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) đã làm việc để tổ chức triển khai tốt vấn đề này nhưng đến nay đây vẫn là vấn đề gặp trở ngại.

Do đó để triển khai quyết liệt Quyết định của Thủ tướng Chính phủ cần có chỉ đạo của cơ quan quản lý nhà nước chứ không thể buông văn bản là xong. Đối với công tác truyền thông phải làm cho người tiêu dùng hiểu xe gì và đi cùng đó là nhiên liệu gì.

Đối với đại lý xăng dầu, khi có yêu cầu thì phải đáp ứng, có kế hoạch nhập về và thật sự chú trọng vào hoạt động tuyên truyền cho khách mua về loại xăng phù hợp với động cơ xe.

Đối với người tiêu dùng cũng cần nâng cao nhận thức về sử dụng nhiên liệu cho phương tiện bởi khi chính sách ban hành không tự nhiên có thể làm được. Do những mặt hàng này đều phải nhập khẩu, nên có cầu sẽ có cung.

Đặc biệt, cần có sự hướng dẫn, chỉ đạo quyết liệt của các cơ quan quản lý nhà nước. Chẳng hạn Bộ Công Thương phải có chỉ đạo các doanh nghiệp xăng dầu phải có bao nhiêu % lượng nhiên liệu tiêu chuẩn mức 5; cơ quan Đăng kiểm phải có quy định đăng kiểm kiểm nghiệm khí thải có đáp ứng không, nếu sử dụng loại nhiên liệu không đáp ứng với phương tiện thì xử lý việc đó như thế nào? Đồng thời, cảnh báo thiệt hại khi sử dụng nhiên liệu không phù hợp với phương tiện. Với các hãng xe, có chính sách nâng cao nhận thức cho người tiêu dùng bằng cách phương tiện không sử dụng nhiên liệu phù hợp thì không bảo hành.

Ông Ruchik Shah. Tổng giám đốc Ford Việt Nam: Tích cực truyền thông về việc sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn

Tiêu chuẩn khí thải Euro 5 và bài toán nhiên liệu sạch

Việc sử dụng nhiên liệu phù hợp sẽ tốt cho tuổi thọ của động cơ và hệ thống xử lý khí thải, khả năng vận hành của xe cũng như trải nghiệm lái của khách hàng. Ngoài ra, sử dụng nhiên liệu sạch góp phần bảo vệ môi trường, giảm hiệu ứng nhà kính, đóng góp vào nỗ lực toàn cầu chống biến đổi khí hậu đồng thời bảo vệ sức khỏe cộng đồng, hạn chế các bệnh về đường hô hấp và tim mạch.

Từ năm 2022, đáp ứng lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5 (tương ứng Euro 5) của Chính phủ, toàn bộ các dòng xe Ford thế hệ mới bao gồm các sản phẩm nhập khẩu và lắp ráp của Ford Việt Nam đều đã đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 5. Với những mẫu xe đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 5, khách hàng phải sử dụng loại nhiên liệu phù hợp, đạt tiêu chuẩn khí thải mức 5. Theo đó, dầu DO 0,001S-V cần phải được sử dụng cho các dòng xe Ford thế hệ mới bao gồm Ranger, Raptor, Everest, Transit và xăng Ron 95-V cho các dòng xe Territory và Explorer mới.

Ford Việt Nam luôn tích cực truyền thông về việc sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn Euro 5 cho khách hàng. Ford Việt Nam phối hợp với hệ thống đại lý hoạch định tầm nhìn chiến lược, mục tiêu và cách thức triển khai để dần thay đổi thói quen sử dụng nhiên liệu của người tiêu dùng.

Ford đã liên tục khuyến cáo khách hàng sử dụng đúng nhiên liệu đạt chuẩn như: chia sẻ thông tin trên các nền tảng website, mạng xã hội chính thức của Ford Việt Nam và trực tiếp tại đại lý (đặt standee, banner khuyến cáo sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn; đại lý tư vấn và khuyến cáo sử dụng nhiên liệu dầu diesel Euro 5 cho khách hàng, hướng dẫn khách hàng cài đặt và sử dụng ứng dụng Petrolimex); dán tem cảnh báo nhiên liệu bên trong và bên ngoài nắp thùng nhiên liệu trên tất cả các xe bán ra; đưa quy định rõ ràng vào sổ bảo hành của xe mới bán ra.

N. Hà - N. Linh (ghi)

Xem thêm tại haiquanonline.com.vn