Áp lực từ quốc tế và phản ứng của thị trường ngoại hối trong nước

Trong nửa đầu năm 2024, thị trường ngoại hối Việt Nam đối mặt với áp lực tăng mạnh từ đồng USD. Sự leo thang của chỉ số US Dollar Index (DXY) trong bối cảnh các điều chỉnh chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã ảnh hưởng đáng kể. Chỉ số DXY tăng từ mức 102 điểm vào đầu năm lên 108,03 điểm ngày 18/12/2024, ghi nhận mức tăng 5,71% so với đầu năm. Điều này làm gia tăng sức ép lên các đồng tiền tại thị trường mới nổi, bao gồm VND.

Diễn biến chỉ số US Dollar Index (DXY) năm 2024: Mức tăng mạnh lên 108,03 điểm ngày 18/12/2024. Nguồn: Trading Economics, cập nhật ngày 18/12/2024.

Tỷ giá trung tâm được NHNN công bố ngày 19/12 đạt 24.304 VND/USD, tăng mạnh 26 đồng so với ngày trước đó và tăng 1,91% so với đầu năm. Đây là mức cao nhất kể từ khi cơ chế tỷ giá trung tâm được áp dụng năm 2016. Trên thị trường liên ngân hàng, tỷ giá chốt phiên ngày 18/12 với mức 25.453 VND/USD, tăng tiếp 13 đồng so với phiên 17/12, tăng 3,41% so với đầu quý IV và 4,61% so với đầu năm 2024.

Diễn biến tỷ giá liên ngân hàng VND/USD năm 2024: Chạm mốc 25.453 VND/USD ngày 18/12. Nguồn: Nguồn: MSB Research, VIRA.

Nhằm kiểm soát tình hình, NHNN đã bán ra USD giao ngay từ dự trữ ngoại hối với mức giá 25.450 VND/USD. Theo thông tin từ thị trường liên ngân hàng, chỉ riêng ngày 18/12, NHNN đã bán can thiệp 212 triệu USD cho các NHTM (EIB: 110 triệu USD, VPB: 30 triệu USD, MSB: 50 triệu USD, BVB: 22 triệu USD). Đây là lần thứ hai trong năm NHNN thực hiện bán ngoại tệ với quy mô lớn, sau khi bán 6,4 tỷ USD trong nửa đầu năm.

Vai trò của chính sách tiền tệ quốc tế đối với biến động tỷ giá

Chính sách tiền tệ của các quốc gia lớn, đặc biệt là Mỹ, đóng vai trò quan trọng trong diễn biến tỷ giá USD/VND. Ngày 18/12/2024, Fed quyết định cắt giảm lãi suất điều hành xuống còn 4,25%-4,50%, thấp hơn mức 4,50%-4,75% trước đó. Tuy nhiên, Fed dự báo sẽ chỉ cắt giảm thêm hai lần trong năm 2025, khiến kỳ vọng về lãi suất cao kéo dài tiếp tục thúc đẩy giá trị đồng USD trên thị trường quốc tế.

Chỉ số DXY tăng 6,77% trong quý IV/2024, khiến lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm tăng thêm 11 điểm cơ bản, đạt mức 4,52%. Áp lực này khiến đồng VND mất giá so với USD, đặc biệt trong bối cảnh các doanh nghiệp Việt Nam gia tăng nhập khẩu để dự trữ nguyên vật liệu, đẩy cán cân thanh toán quốc tế (BoP) ngắn hạn vào tình trạng thâm hụt. Thặng dư thương mại tích lũy 11 tháng đầu năm 2024 đạt 23,3 tỷ USD, nhưng không đủ để bù đắp áp lực từ dòng vốn ròng chảy ra ngoài.

Ngoài ra, các chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, như tăng thuế lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc và Mexico, cũng làm gia tăng căng thẳng tỷ giá. Dự báo của VPBankS cho thấy, trong năm 2025, nếu chính sách thuế quan này tiếp tục được duy trì, Trung Quốc có thể nới lỏng biên độ tỷ giá đồng Nhân dân tệ (NDT), kéo theo sự biến động mạnh của đồng VND.

NHNN hút ròng thanh khoản

Bên cạnh việc bán USD, NHNN cũng sử dụng công cụ thị trường mở (OMO) để hút ròng thanh khoản, kiểm soát dòng tiền trong hệ thống ngân hàng. Ngày 18/12, NHNN phát hành tín phiếu kỳ hạn 14 và 28 ngày với tổng giá trị 6.850 tỷ đồng, lãi suất 4,0%. Tổng giá trị tín phiếu lưu hành hiện đạt 76.635 tỷ đồng, góp phần làm giảm áp lực thanh khoản trên thị trường.

Tổng hợp giao dịch cầm cố và mua bán tín phiếu NHNN ngày 18/12/2024. Nguồn: MSB Research, VIRA.

Trên thị trường liên ngân hàng, lãi suất chào bình quân VND giảm ở hầu hết các kỳ hạn ngắn. Cụ thể, lãi suất qua đêm giảm 0,53 điểm phần trăm xuống 2,80%, lãi suất kỳ hạn 1 tuần giảm 0,36 điểm phần trăm xuống 3,68%. Lãi suất USD, ngược lại, tăng nhẹ ở kỳ hạn qua đêm, đạt 4,62%, trong khi các kỳ hạn dài hơn giữ ổn định hoặc giảm nhẹ.

Lãi suất liên ngân hàng (LNH) VND và USD theo kỳ hạn ngày 18/12/2024. Nguồn: MSB Research, VIRA.

Theo phân tích từ Công ty Cổ phần Chứng khoán Mirae Asset, dự trữ ngoại hối Việt Nam đạt 88,9 tỷ USD, tương đương 2,4 tháng nhập khẩu. Mặc dù thấp hơn mức khuyến nghị tối thiểu 3 tháng của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), đây vẫn là mức đủ để NHNN tiếp tục can thiệp thị trường khi cần thiết. Tuy nhiên, trong bối cảnh Fed duy trì lãi suất ở mức cao, áp lực lên tỷ giá và thanh khoản có thể kéo dài.

Dự báo và chiến lược ổn định tỷ giá trong năm 2025

Tại hội thảo VPBankS Talk #4 với chủ đề "Vững vàng vượt sóng gió" diễn ra mới đây, PGS.TS Phạm Thế Anh, Trưởng Khoa kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU), Kinh tế trưởng Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS), nhận định tỷ giá USD/VND trong những năm gần đây phụ thuộc lớn vào chênh lệch lãi suất giữa Mỹ và Việt Nam, cũng như thâm hụt thương mại. Trong năm 2024, Việt Nam đã đạt được thặng dư thương mại tốt, nhưng chênh lệch lãi suất vẫn gây áp lực lớn, đặc biệt khi Fed dự báo duy trì lãi suất cao để kiềm chế lạm phát ở mức 3%.

Nhìn lại giai đoạn "Trump 1.0" từ năm 2018-2019, đồng USD tăng giá 10% khi các chính sách thuế quan được áp dụng. Trong khi đó, đồng NDT mất giá 12%, còn VND giảm 2,9%. Dự báo năm 2025, nếu "Trump 2.0" tiếp tục chính sách thuế quan, Trung Quốc có thể nới rộng biên độ tỷ giá, gây ảnh hưởng trực tiếp tới các đối tác thương mại như Việt Nam. VPBankS dự báo VND có thể mất giá trong biên độ 3%, tương đương mức giảm 4,46% ghi nhận trong năm 2024.

Bài học từ quá khứ cho thấy, sự phối hợp giữa chính sách tiền tệ trong nước và quốc tế là yếu tố then chốt để ổn định tỷ giá. NHNN cần tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến từ Fed, DXY và chính sách của Mỹ để đảm bảo không chỉ ổn định tỷ giá mà còn hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Tỷ giá USD/VND hiện đang đối mặt với nhiều thách thức từ quốc tế và nội tại. Sự linh hoạt trong chính sách tiền tệ, cùng với dự trữ ngoại hối ổn định, sẽ là công cụ quan trọng giúp NHNN duy trì sự ổn định của thị trường ngoại hối. Tuy nhiên, sự phối hợp giữa các chính sách tài khóa và tiền tệ, cùng việc dự đoán chính xác các yếu tố quốc tế, sẽ quyết định mức độ thành công của Việt Nam trong việc kiểm soát tỷ giá và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững.

Xem thêm tại nguoiquansat.vn