Đó là thông tin được đưa ra tại Tọa đàm "Thúc đẩy thực hành ESG trong ngành Ngân hàng" do Thời báo Ngân hàng tổ chức chiều ngày 25/7.

Thúc đẩy phát triển ngân hàng xanh, hoạt động tín dụng xanh

Phát biểu khai mạc toạ đàm, bà Hoàng Thanh Nhàn - Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng cho biết, Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về môi trường, xã hội và chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế, đời sống người dân. Theo nghiên cứu của Tổ chức DARA International, Việt Nam là quốc gia có thể chịu tổn thất khoảng 15 tỷ USD/năm do biến đổi khí hậu, tương đương khoảng 5% GDP.

Sớm nhận thức được vấn đề, Việt Nam đã tích cực tham gia thực hiện các cam kết quốc tế về chuyển đổi xanh, giảm phát thải khí nhà kính, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Tại Hội nghị COP26, Thủ tướng Chính phủ đã cam kết đến năm 2050 sẽ đưa phát thải ròng khí nhà kính về 0.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, thực hành ESG là một yêu cầu bắt buộc. Với vai trò trung gian tài chính, cung ứng vốn cho nền kinh tế, ngày càng nhiều ngân hàng và tổ chức tài chính tại Việt Nam áp dụng thực hành ESG vào hoạt động thực tiễn để hướng tới thông điệp chung tay vì sự phát triển bền vững. Đây được xem là giải pháp mang đến nhiều lợi ích cho nền kinh tế, góp phần thúc đẩy tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, cũng như nâng cao uy tín, vị thế cả ở trong nước và quốc tế.

Nhận thức tầm quan trọng của việc triển khai ESG trong hoạt động ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã ban hành nhiều cơ chế chính sách nhằm thúc đẩy phát triển ngân hàng xanh, hoạt động tín dụng xanh và phát triển bền vững. NHNN cũng đã phối hợp với IFC xây dựng Sổ tay hướng dẫn đánh giá các rủi ro môi trường và xã hội cho 15 ngành kinh tế có rủi ro môi trường và xã hội cao nhất...

Bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN cho biết, thời gian qua, NHNN đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như: điều hành linh hoạt, đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ, chính sách tín dụng; xây dựng định hướng phát triển ngân hàng xanh, tín dụng xanh; xây dựng Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng thực hiện Chiến lược Quốc gia về tăng trưởng xanh; ban hành hướng dẫn hoạt động tín dụng xanh, thực hành ESG gắn với mục tiêu bảo vệ môi trường;...

Thực hiện chỉ đạo của NHNN, các TCTD đã chủ động hợp tác, tiếp nhận các nguồn vốn xanh, hỗ trợ kỹ thuật từ các tổ chức tài chính quốc tế để xây dựng quy chế nội bộ thực hiện quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng đối với khách hàng, nỗ lực đầu tư cho vay tín dụng xanh…

Với những giải pháp đó, theo thống kê của NHNN, có 80-90% các ngân hàng đã áp dụng một phần hoặc toàn bộ ESG trong hoạt động. Có tới gần 50% các ngân hàng khác thành lập bộ phận quản trị rủi ro cho vay vốn tín dụng bảo vệ môi trường. Một số ngân hàng cũng đã ban hành “Khung tín dụng xanh”, “Khung khoản vay bền vững” nhằm đưa ra quy trình sử dụng và quản lí nguồn vốn vay dành cho dự án thuộc các lĩnh vực xanh, giảm phát thải. Không ít TCTD đã công bố báo cáo riêng về phát triển bền vững.

Tính đến ngày 31/3, đã có 47 TCTD báo cáo phát sinh dư nợ tín dụng xanh đạt gần 640.000 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng khoảng 4,6% tổng dư nợ nền kinh tế. 34 TCTD báo cáo đã thực hiện đánh giá rủi ro môi trường xã hội với dư nợ tín dụng đạt khoảng 2,9 triệu tỷ đồng, chiếm gần 21% tổng dư nợ nền kinh tế.

Kết quả đánh giá rủi ro về môi trường theo Thông tư 17/2022/TT-NHNN cho thấy hầu hết các TCTD đều đã tích hợp quản lý rủi ro môi trường vào quy trình cấp tín dụng và quản lý rủi ro hiện hành, có 35 TCTD đã ban hành Quy định quản lý rủi ro môi trường riêng biệt.

Cùng với đó, các TCTD ngày càng quan tâm phát triển bộ phận quản lý rủi ro môi trường. Có 11 TCTD thành lập bộ phận quản lý môi trường xã hội riêng/hoặc tiểu ban phát triển bền vững. Một số TCTD, bộ phận quản lý rủi ro môi trường xã hội có thể tham gia vào quá trình tái thẩm định đối với các khoản vay của dự án có rủi ro môi trường ở mức trung bình và cao.

Số dự án/khách hàng đã cấp tín dụng được thực hiện quản lý rủi ro môi trường là 110.371 dự án/khách hàng. Dư nợ được quản lý rủi ro về môi trường là 991.378 tỷ đồng.

Để bắt kịp ESG, còn nhiều thách thức đối với ngành Ngân hàng

Tại tọa đàm "Thúc đẩy thực hành ESG trong ngành Ngân hàng", các chuyên gia, diễn giả đã tập trung phân tích sâu hơn về những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai ESG.

Về bức tranh thực hành ESG của ngành Ngân hàng tại Việt Nam, TS. Phạm Minh Tú - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng cho rằng có 3 nhóm:

Nhóm 1 là các TCTD đã tiên phong triển khai thực hành ESG: BIDV, VCB, VPBank, MBank, TPBank, HDBank, Home Credit…

Nhóm 2 là các TCTD đang chuẩn bị kế hoạch thực hành ESG.

Nhóm 3 là các ngân hàng nước ngoài, thường triển khai theo kế hoạch của ngân hàng chính ở nước ngoài.

“Hiện nay, các ngân hàng tại Việt Nam, kể cả những ngân hàng tiên phong nhất cũng đều trong giai đoạn mới triển khai thực hành ESG. Để bắt kịp ESG sẽ còn nhiều thách thức đối với các ngân hàng”, TS. Phạm Minh Tú nói.

Phân tích rõ hơn về khó khăn, vướng mắc khi thực hành ESG, ở góc độ quản lý, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN cho biết hiện chưa có quy định chung của Quốc gia về tiêu chí, danh mục dự án xanh cho các ngành/lĩnh vực theo hệ thống phân ngành kinh tế, làm cơ sở TCTD xác định, thống kê đầy đủ nguồn lực tín dụng xanh.

Cùng với đó là việc thiếu các quy định và hướng dẫn cụ thể từ các cơ quan quản lý chuyên ngành về ESG.

Nhu cầu vốn thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia rất lớn, trong khi các nguồn vốn hỗ trợ doanh nghiệp, nhà đầu tư từ thị trường tài chính, thị trường tín chỉ các-bon còn chưa phát triển hoặc chưa triển khai gây áp lực vốn dài hạn cho hệ thống ngân hàng.

Ngoài ra, năng lực quản trị và tầm nhìn chiến lược về ESG của các doanh nghiệp (đặc biệt là DNNVV) là rào cản lớn, khiến cho quá trình chuyển đổi mô hình kinh doanh bền vững và thực hành ESG tại Việt Nam gặp nhiều khó khăn, tác động đến hiệu quả hoạt động cấp tín dụng, quản lý rủi ro của TCTD.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Thị Thu Hà, Giám đốc Trường đào tạo cán bộ, Phó trưởng ban chỉ đạo ESG Agribank cũng cho rằng việc thực hành ESG tại Việt Nam còn rất nhiều khó khăn từ bên trong ngành và cả bên ngoài ngành Ngân hàng.

Cụ thể, đối với trong ngành, việc cấp tín dụng xanh đòi hỏi yếu tố kỹ thuật về môi trường chuyên sâu, khó khăn cho cán bộ tín dụng trong việc thẩm định, đánh giá hiệu quả của dự án, khả năng trả nợ của khách hàng…

Đối với ngoài ngành, việc đầu tư vào các ngành/lĩnh vực xanh thường đòi hỏi thời gian hoàn vốn dài, chi phí đầu tư lớn, trong khi nguồn vốn cho vay của các TCTD thường là vốn huy động ngắn hạn, điều này gây khó cho các TCTD trong việc cân đối vốn và đảm bảo tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn theo quy định.

“Vấn đề nữa là khách hàng có tài sản bảo đảm không và nếu không có tài sản bảo đảm thì liệu ngân hàng có duyệt cho vay không…” TS. Nguyễn Thị Thu Hà đặt câu hỏi tại hội thảo.

TS. Lê Hải Trung, Phó Trưởng khoa Ngân hàng - Học viện Ngân hàng cũng nhận định Việt Nam có quyết tâm nhưng còn nhiều khó khăn trong việc triển khai. Trong đó, bản thân hệ sinh thái ESG tại Việt Nam cũng chưa rõ ràng.

Chia sẻ kinh nghiệm của Home Credit trong thực hành ESG, ông Jakub Kudrna - Giám đốc Điều hành chiến lược kiêm Trưởng ban chỉ đạo ESG Công ty Tài chính TNHH MTV Home Credit Việt Nam cho biết, Home Credit có bộ nguyên tắc ESG, bao gồm 6 trụ cột chính: Tài chính có trách nhiệm, tăng trưởng kinh tế, trao quyền trong môi trường chuyển đổi số, tài chính toàn diện, cộng đồng bền vững và lực lượng lao động đa dạng. Trong đó, tài chính có trách nhiệm và trao quyền trong môi trường chuyển đổi số là những trọng tâm được đan kết vào văn hóa của Home Credit.

“Điều quan trọng là khi thực hành ESG, chúng ta không thể tách biệt, không thể xây dựng riêng lẻ hay song song kế hoạch triển khai ESG với chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Thực hành ESG phải là phần quan trọng trong chiến lược phát triển của doanh nghiệp”, ông Jakub Kudrna và khẳng định không có cá nhân hay đơn vị riêng lẻ nào có thể thực hiện phát triển bền vững mà tất cả các ngành, các doanh nghiệp cần cùng nhau để tạo nên môi trường gắn kết hơn, bền vững hơn.